Οικονομική κρίση και Μνημόνιο αύξησαν τη διαφθορά!

(του Κωνσταντίνου Αγγελάκη)
Τις προηγούμενες ημέρες δόθηκε στη δημοσιότητα η ετήσια έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης για το 2010, μιας από τις πιο δύσκολες χρονιές για τη χώρα μας. Μιας χρονιάς κατά την οποία διασταυρώθηκαν οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και της εφαρμογής του Μνημονίου με τις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης στο σύνολο του κρατικού μηχανισμού: «Καλλικράτης», εξαγγελίες για ....
συγχωνεύσεις και καταργήσεις φορέων, διαδοχικές περικοπές αποδοχών δημοσίων υπαλλήλων, φημολογούμενες απολύσεις, αναγκαστικές μετατάξεις, ενιαίο μισθολόγιο και καταιγίδα φοροεισπρακτικών μέτρων. Ο αντίκτυπος όλων αυτών των εξελίξεων αποτυπώνεται στην έκθεση που παρέδωσε ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κ. Λ. Ρακιντζής στον πρωθυπουργό και τον πρόεδρο της Βουλής, η οποία σκιαγραφεί την εικόνα της κακοδιοίκησης, της αδιαφάνειας και της διαφθοράς που έχει διαβρώσει όλα τα επίπεδα διοίκησης, όπως προκύπτει από τις εκθέσεις ελέγχου που διενεργήθηκαν το 2010.
Ανυπεράσπιστος ο πολίτης απέναντι στο κράτος
Ενδεικτικό της απόγνωσης στην οποία έχουν περιέλθει οι πολίτες λόγω της κατάστασης αυτής είναι το γεγονός ότι οι υποθέσεις διαφθοράς και κακοδιοίκησης που χειρίστηκε ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης το 2010 παρουσίασαν τεράστια αύξηση σε σχέση με το 2009, που ανέρχεται σε ποσοστό 46,4%: 1.437 το 2010 έναντι 981 υποθέσεων το 2009. Οι αριθμοί αυτοί καταδεικνύουν ακριβώς ότι η οικονομική κρίση και η φτώχεια επέφεραν αύξηση τόσο των αδιαφανών συναλλαγών του πολίτη με το Δημόσιο και τους ΟΤΑ, όσο και των περιστατικών κακής εκτέλεσης των καθηκόντων των δημοσίων υπαλλήλων, ανάρμοστης συμπεριφοράς και παράβασης καθήκοντος.
Αποτέλεσμα ήταν να εκτιναχθεί ο αριθμός των καταγγελιών των πολιτών, ανώνυμων και επώνυμων, προς τις υπηρεσίες του γενικού επιθεωρητή, κάτι που αποδεικνύει ότι ο πολίτης δεν εμπιστεύεται το κράτος. Αντιθέτως, προτιμά να προσφεύγει στις κάθε είδους ανεξάρτητες Αρχές για να προστατευτεί από αυτό και να βρει επιτέλους το δίκιο του.
Υποθέσεις οικονομικής διαχείρισης και πολεοδομικά στην κορυφή της λίστας
Και φέτος τα περισσότερα προβλήματα παρουσιάζονται με τις υπηρεσίες και τους φορείς που ασχολούνται με την οικονομική διαχείριση, συγκεντρώνοντας ποσοστό 34,8% των υποθέσεων. Ακολουθούν, όπως πάντα, τα πολεοδομικά, με 13,8%, οι υποθέσεις που αφορούν στην υγεία και την πρόνοια και στα νοσοκομεία, με 9,8%, τα θέματα περιβάλλοντος, με 7,9%, η παράβαση των διοικητικών διαδικασιών που ορίζει ο νόμος, με 5,2%, τα δημόσια έργα, με 4,5%, και τα ασφαλιστικά ταμεία, με 3,8%.
Φυσικά, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα ζητήματα που παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα κακοδιοίκησης διέπονται από θεσμικό πλαίσιο εξίσου προβληματικό: Επικαλύψεις αρμοδιοτήτων, ασάφειες, γραφειοκρατικές και δυσνόητες διαδικασίες και πολυνομία είναι οι βασικοί λόγοι που έχουν οδηγήσει...
σε αυτή την κατάσταση και ταλαιπωρούν τον πολίτη.
Δημόσιες υπηρεσίες: Οι μεγαλύτερες εστίες κακοδιοίκησης
Κι ενώ είχαμε συνηθίσει τα προηγούμενα χρόνια να βλέπουμε ότι «πρωταθλητές» της διαφθοράς και της κακοδιοίκησης είναι οι ΟΤΑ, η κατάσταση έχει αντιστραφεί και στην κορυφή της λίστας έχουν πλέον «σκαρφαλώσει» οι δημόσιες υπηρεσίες, στις οποίες αναλογεί ποσοστό υποθέσεων κακοδιοίκησης 23,3%. Ακολουθούν οι δήμοι, με 19,1%, οι νομαρχίες, με 16%, οι εποπτευόμενοι ιδιωτικοί φορείς που συνήθως δεν υποχρεούνται να τηρούν τους αυστηρούς κανόνες του Δημόσιου Λογιστικού, με 7,7%, οι αυτοτελείς δημόσιες υπηρεσίες, με 6,8%, τα υπουργεία, με 6%, και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, με 5,5%. Στο τέλος της λίστας βρίσκονται οι ελεγκτικοί μηχανισμοί και οι κάθε είδους υπηρεσίες ελέγχου, με ποσοστό 0,9%.
Αμαρτίαι υπαλλήλων παιδεύουσι πολίτας...
Εξαιρετικά σημαντικό είναι το γεγονός ότι ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης έχει διαπιστώσει πως στο 15,8% των υποθέσεων που διερεύνησε εντόπισε παραλείψεις των δημοσίων υπαλλήλων να προβούν στις οφειλόμενες ενέργειες, στο 13% υπήρξαν παρανομίες, ενώ στο 12,5% των υποθέσεων η κακοδιοίκηση και η ταλαιπωρία του πολίτη οφείλονταν σε οργανωτικά προβλήματα της δημόσιας υπηρεσίας (έλλειψη προσωπικού, ασαφείς εγκύκλιοι, δυσνόητοι και αντιφατικοί νόμοι κ.λπ.).
Στα... πούπουλα οι επίορκοι δημόσιοι υπάλληλοι
Επίσης, για μία ακόμη φορά, αποτυπώνεται τάση των υπηρεσιακών συμβουλίων να ρίχνουν στα... πούπουλα τους αμελείς, ανεπαρκείς ή επίορκους συναδέλφους τους. Το αποτέλεσμα ήταν να ασκήσει ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης ένσταση κατά 149 από τις 3.200 πειθαρχικές αποφάσεις που εκδόθηκαν. Ενδεικτικές της σκανδαλώδους ατιμωρησίας που επικρατούσε είναι οι εξής περιπτώσεις:
• Δεν επιβλήθηκε καμία ποινή σε προϊσταμένη Γραφείου Πολεοδομίας, η οποία υπέγραφε παράνομα πολεοδομικές άδειες του μηχανικού συζύγου της.
• Δεν επιβλήθηκε ποινή σε ιατρό του ΕΣΥ, ο οποίος απουσίαζε αδικαιολόγητα από την εφημερία του, με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του ασθενής που εξετάστηκε από ειδικευόμενο ιατρό και δεν του έγινε ορθή διάγνωση.
• Επεβλήθη ποινή προσωρινής παύσης μόλις έξι μηνών σε εκπαιδευτικό, ο οποίος συνελήφθη να βιντεοσκοπεί ανήλικες μαθήτριες στα αποδυτήρια του σχολείου, ενώ στο σπίτι του κατασχέθηκε πλούσιο υλικό παιδικής πορνογραφίας.
• Επεβλήθη ποινή προστίμου ίση με τις αποδοχές ενός μηνός σε αερολιμενάρχη, ο οποίος απουσίαζε αδικαιολόγητα από τα καθήκοντά του, προκαλώντας ματαιώσεις πτήσεων, ταλαιπωρία επιβατών και ζημίες για τις αεροπορικές εταιρείες.
• Επεβλήθη ποινή προσωρινής παύ- σης έξι μηνών σε υπάλληλο, που συ νελήφθη με προσημειωμένα χαρτονομίσματα ύψους 3.000 ευρώ, τα οποία ζήτησε από πολίτη, προκειμένου να του εγκρίνει τη χορήγηση άδειας λειτουργίας αρτοποιείου.
• Επεβλήθη ποινή προστίμου ίση με τις αποδοχές τριών μηνών σε ελεγκτή, υπάλληλο του υπουργείου Οι κονομικών, ο οποίος χρησιμοποιούσε παράνομα υπηρεσιακά αυτοκίνητα προκειμένου να πηγαίνει στο σπίτι του, ενώ, εκμεταλλευόμενος τη θέση του, υπέβαλε στη ΔΟΥ όπου εργαζόταν τέσσερις εικονικές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος.
Εκατομμύρια ευρώ η ζημία του Δημοσίου από παρανομίες και λάθη υπαλλήλων
Το πρόβλημα, όμως, πέρα από ηθικό και λειτουργικό είναι και οικονομικό, ιδιαίτερα σήμερα που βρισκόμαστε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Η πλημμελής εκτέλεση καθηκόντων από πλευράς των δημοσίων υπαλλήλων, οι καθυστερήσεις και η διαφθορά συνεπάγονται ανυπολόγιστες ζημίες και απώλεια εσόδων για το Δημόσιο. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και οι αποζημιώσεις που ζητούν τρίτοι από το Δημόσιο για πράξεις ή παραλείψεις των υπαλλήλων. Σύμφωνα, βέβαια, με την ισχύουσα νομοθεσία προβλέπεται ο καταλογισμός των ποσών που καταβάλλει το Δημόσιο στους υπαίτιους υπαλλήλους, αλλά στην πράξη σχεδόν ποτέ δεν εφαρμόζεται, ενθαρρύνοντας έτσι την ατιμωρησία.
Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής περιπτώσεις:
• Υπάλληλος εργαζόταν ως υπόλογος-ελέγκτρια εσόδων - εξόδων σε δύο όμορους δήμους από το 1996 έως το 2001. Κατά το διάστημα αυτό διαπιστώθηκε έλλειμμα στο ταμείο των δήμων αυτών, με αποτέλεσμα να της καταλογιστεί το ποσό των 18,8 εκατ. ευρώ!
• Υπάλληλοι του Πανεπιστημίου Αθη νών υπεξαιρούσαν πετρέλαιο και το διοχέτευαν στην αγορά, παραλαμβάνοντας μάλιστα ποσότητες που τυπικά δεν χωρούσαν στις υπάρχουσες δεξαμενές, ζημιώνοντας το Δημόσιο με το ποσό των 7 εκατ. ευρώ. Το εξοργιστικό είναι ότι τα άτομα αυτά απαλλάχθηκαν από το υπηρεσιακό συμβούλιο και χρειάστηκε ένσταση του γενικού επιθεωρητή για να επανακριθεί η υπόθεση.
• Υπάλληλος με καθήκοντα ελεγκτή εσόδων - εξόδων σε δήμο της Δυτικής Αττικής παραπέμφθηκε για έλλειμμα ύψους 59,2 εκατ. ευρώ κατά τα έτη 2000-2003. Όσο για το υπηρεσιακό συμβούλιο, δεν του επέβαλε καμία ποινή...
Οπωσδήποτε, η εντατικοποίηση των ελέγχων και η ενίσχυση των ελεγκτικών σωμάτων και μηχανισμών είναι απαραίτητες για τον περιορισμό της κακοδιοίκησης και της διαφθοράς στο κράτος. Το ζήτημα, όμως, είναι ότι, αν όλα αυτά δεν συνοδεύονται από ριζική αλλαγή νοοτροπίας των ίδιων των υπαλλήλων και τη βούλησή τους να ξεφύγουν από το κλασικό στερεότυπο του φυγόπονου δημοσίου υπαλλήλου που δεν αναλαμβάνει ευθύνες και που από την ώρα που μπαίνει στο γραφείο του κοιτάζει το ρολόι του περιμένοντας να περάσει η ώρα και να φύγει, δεν πρόκειται να γίνει κανένα ουσιαστικό βήμα προόδου... 
πηγη