Η Ιστορία διδάσκει πολιτική, διά χειρός Κίσινγκερ

>Η άνοδος της Κίνας οφείλεται στα μαθήματα που πήραν οι ηγέτες της γράφει στο βιβλίο του ο πρώην Αμερικανός υπ. Εξωτερικών
Ο Μάο Τσετούνγκ συγκεντρώνει τα στελέχη του κόμματός του προκειμένου να τους αφηγηθεί την ιστορία ενός πολέμου κατά τη διάρκεια της .....

δυναστείας των Τανγκ και να τους εξηγήσει πώς οι αρετές των παλιών παραμένουν επίκαιρες. Με αυτό το περιστατικό αρχίζει το βιβλίο του για την Κίνα, με τον τίτλο «Οn China», ο Χένρι Κίσινγκερ. «Θα ήταν σαν ένας δικός μας ηγέτης να ανατρέξει στους πολέμους του Καρλομάγνου», εξηγεί. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι πιθανό να συμβεί τώρα «Οι σημερινοί πολιτικοί έχουν ελάχιστη αίσθηση της Ιστορίας», λέει. «Γι’ αυτούς ο πόλεμος του Βιετνάμ είναι απίστευτα μακριά πίσω στον χρόνο. Αυτή η χώρα είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμνησίας, όπως αρέσει στον Γκορ Βιντάλ να τις αποκαλεί», αναστενάζει. «Και έχουν ένα τεράστιο μειονέκτημα... Όταν μιλώ στους πολιτικούς επικαλούμενος κάποια ιστορική αναλογία, τους βλέπω να σκέφτονται: Αντε πάλι, θα μας ζαλίσει με την Ιστορία».

Το Εβραιόπουλο που έφυγε 15 ετών με τους γονείς του από τη Γερμανία για τις ΗΠΑ προκειμένου να γλυτώσει από τους Ναζί, λατρεύει τη μελέτη της Ιστορίας. Της Ιστορίας όπως τη γράφει εκείνος; Ίσως, μιας και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ που συνέβαλε στον μυστικό βομβαρδισμό της Καμπότζης και στη διαμόρφωση της αμερικανικής πολιτικής για τον πόλεμο του Βιετνάμ, τιμήθηκε με Νομπέλ Ειρήνης το 1973.

Ήταν η βαθιά μελέτη της Ιστορίας, όπως λέει ο 87χρονος σήμερα Κίσινγκερ, που τον βοήθησε να αντιμετωπίσει τα απρόοπτα που προέκυπταν διαρκώς, όλες αυτές τις δεκαετίες που ασχολήθηκε με τη διεθνή πολιτική.

Και πουθενά δεν ήταν τόσο χρήσιμη η μελέτη της Ιστορίας όσο στην περίπτωση της Κίνας. Οι ιστορικές συνθήκες υπό τις οποίες οι αμοιβαίες υποψίες Ρώσων και Κινέζων θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εκρηκτική σύγκρουση ήταν εκεί τις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Και όμως, ο Κίσινγκερ μαζί με τον Κινέζο πρωθυπουργό Τσου εν Λάι άλλαξαν την κατάσταση. Μήπως όμως οι κινεζικοί φόβοι για τη ρωσική επιθετικότητα ήταν υπερβολικοί; «Όχι, καθόλου», είπε ο Κίσινγκερ σε συνέντευξή του στους «FinancialΤimes», με αφορμή την έκδοση του νέου βιβλίου του. «Και οι δύο πλευρές ήταν νευρικές, κάτι που έκανε την κατάσταση το 1969 πραγματικά επικίνδυνη.

Ο Μπρέζνιεφ φοβόταν τον κίνδυνο που μπορεί να αποτελέσει η Κίνα και ο Μάο φοβόταν τόσο πολύ μια πρώτη επίθεση των Σοβιετικών ώστε σκόρπισε τους υπουργούς του σε όλη τη χώρα και κράτησε μόνο τον Τσου στο Πεκίνο».

Ο άνθρωπος που εργάστηκε παρασκηνιακά για να εξομαλυνθούν οι σχέσεις Πεκίνου - Ουάσιγκτον εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου και που ως σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Νίξον ταξίδεψε κρυφά στο Πεκίνο τον Ιούλιο του 1971 για να θέσει τέρμα στη διπλωματική εχθρότητα 23 ετών μεταξύ των δύο χωρών, έχει διατηρήσει στενές επαφές με όλους τους Κινέζους ηγέτες έκτοτε, έχει επισκεφθεί το Πεκίνο περισσότερες από 50 φορές και παρακολουθεί την Κίνα να μετατρέπεται από φτωχή, απομονωμένη χώρα, σε υπερδύναμη που κρατά στα χέρια της μεγάλο μέρος της αμερικανικής οικονομίας. Την Κίνα λοιπόν αφορά η αναλυτική ιστορία που έγραψε, από την κλασική εποχή της μέχρι σήμερα.

Στο πρώτο κεφάλαιο αναδεικνύει πώς η χώρα και ο πολιτισμός της οδηγούνται από τις αρχαίες παραδόσεις, αλλά τα άλλα κεφάλαια αφορούν τις δεκαετίες μετά το 1949, όπου δείχνει πως η παραδοσιακή κινεζική προσέγγιση στη διπλωματία, τη στρατηγική και τις διαπραγματεύσεις ισχύει και για τους σημερινούς ηγέτες.
Οι τελευταίες συναντήσεις με τον Μάο
«Οι δύο τελευταίες συναντήσεις μου με τον Μάο έγιναν τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο του 1975 και δείχνουν την τεράστια ψυχική του δύναμη. Μιλούσε με δυσκολία (έπασχε από την ασθένεια Λου Γκέρινγκ). Ο Μάο γνώριζε ότι οι μέρες του ήταν μετρημένες και ήθελε να εξασφαλίσει ότι το όραμά του θα μείνει ζωντανό. Μιλούσε μελαγχολικά για τα γηρατειά σαν να μην ήθελε να αναγνωρίσει ότι οι επιλογές του μειώνονταν. Καθώς η συνάντησή μας τελείωνε, επανέλαβε την ορθότητα των

επαναστατικών του απόψεων. “Δεν ξέρεις το ταμπεραμέντο μου. Μου αρέσει να με βρίζουν οι άλλοι”, είπε χτυπώντας το χέρι του στο μπράτσο της πολυθρόνας. “Πρέπει να πεις ότι ο πρόεδρος Μάο είναι ένας γέρος γραφειοκράτης και μόνο τότε θα σε δεχθώ. Εάν δεν με βρίσεις, δεν θα σε δω και θα κοιμηθώ ειρηνικά”. “Αυτό μας είναι δύσκολο να το κάνουμε”, του απάντησα, “ιδιαίτερα να σας αποκαλέσουμε γραφειοκράτη”. Εκείνος ξαναχτύπησε το χέρι του: “Το επιβεβαιώνω. Θα είμαι χαρούμενος μόνον όταν όλοι οι ξένοι χτυπήσουν τη γροθιά στο τραπέζι και με βρίσουν”».
Παραλείπει πολλά από... ζήλο
Το πρόβλημα, λένε κάποιοι, είναι ότι ο ζήλος του να τονίσει τη μοναδικότητα της Κίνας, τον κάνει να παραλείπει πολλά. Η εισβολή στο Θιβέτ δεν αναφέρεται ποτέ και έτσι ο αναγνώστης δεν καταλαβαίνει γιατί ο Δαλάι Λάμα αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα του το1959. Ο μεγάλος λιμός στην Κίνα μεταξύ 1958 και 1962 κατά τον οποίο έχασαν τη ζωή τους δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι, αναφέρεται σε μια γραμμή, ενώ ακόμα και η περιγραφή της εξέγερσης της πλατείας Τιενανμέν γίνεται χωρίς αναφορά σε νεκρούς. Για τον Ντενγκ Ξιαοπίνγκ και «την προσπάθειά του να πείσει τους κομμουνιστές να δεχθούν την αποκέντρωση και τη μεταρρύθμιση», ο έμπειρος πολιτικός έχει μόνο επαίνους.

Ως πρόεδρος της Κissinger Αssociates, διεθνούς συμβουλευτικής εταιρείας με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα στην Κίνα, ο Χένρι Κίσινγκερ σίγουρα δεν θέλει να προκαλέσει αντιδράσεις, ενώ επιθυμεί να εξασφαλίσει τη θέση του στην Ιστορία. Τι θα σκεφτόταν ο Μάο για τη σημερινή Κίνα; «Θα ήταν προβληματισμένος. Πίστευε πραγματικά στην ηθική αποστολή των Κινέζων. Πιστεύω ότι η ιδιοτέλεια των Κινέζων γιάπηδων θα τον ενοχλούσε».
Διαφωνεί με τη στάση των ΗΠΑ
Θεωρεί ότι ο Μπαράκ Ομπάμα είναι ο λιγότερο σημαντικός από τους δέκα προέδρους των ΗΠΑ που έχει γνωρίσει, επειδή στο περιβάλλον του υπάρχουν αρκετοί για τους οποίους η υπεροχή της χώρας δεν αποτελεί προτεραιότητα. «Εγκαταλείψαμε απότομα τον επί 30 χρόνια σύμμαχό μας Χόσνι Μουμπάρακ», παρατηρεί, «ενώ στη Λιβύη είχαμε μια συμφωνία με τον Καντάφι την οποία αυτός τήρησε. Το ερώτημα είναι: “Αντε και νικήσαμε στη Λιβύη. Μετά τι;” Το να κάνεις έναν πόλεμο ως στρατηγική εξόδου είναι προσβλητικό. Αν δεν μπορείς να ορίσεις το σκοπό ενός πολέμου, δεν θα έπρεπε να προχωρήσεις σε αυτόν». Κάτι ξέρει ο Κίσινγκερ από πολέμους. Αφιερώνει, χωρίς να δώσει εξηγήσεις, το 16ο βιβλίο του στο φίλο του σχεδιαστή Οσκαρ ντε λα Ρέντα και τη σύζυγό του. «Οι φίλοι μου είναι για πάντα», λέει.«Το ίδιο και οι εχθροί μου».ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 05/06/2011