Το κύκνειο άσμα της Κύπρου

Του Δ. Καζάκη

Τι συμβαίνει με την Κύπρο. Σύμφωνα με την ειδησεογραφία, αντιμέτωπη με την εκπνοή της προθεσμίας στο τέλος Ιουνίου για την ανακεφαλαιοποίηση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος, η Λευκωσία δεν αποκλείει προσφυγή στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς στήριξης εάν δεν εξασφαλιστούν τα...
απαραίτητα κεφάλαια: «Υπάρχει ένα τελευταίο δίχτυ, το δίχτυ του EFSF, και εάν καταστεί αναγκαίο θα χρησιμοποιηθεί» ανέφερε ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Πανίκος Δημητριάδης σε συνέντευξή του σήμερα στους Financial Times.
Σύμφωνα με τον ίδιο ωστόσο, δεν έχει αποκλειστεί η ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης να γίνει με χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα ή με δάνειο από άλλη χώρα. Παράλληλα, ανέφερε, η Λευκωσία βρίσκεται σε συνομιλίες με τις ευρωπαϊκές αρχές για παράταση της προθεσμίας της 30ης Ιουνίου μέχρι τον Αύγουστο. Όπως σημειώνει η εφημερίδα, η Κύπρος ευελπιστεί πως δεν θα χρειαστεί να ενταχθεί σε «πλήρες» πρόγραμμα διάσωσης. Πάντως, οι Βρυξέλλες έχουν επανειλημμένα τονίσει πως οποιαδήποτε στήριξη, έστω και μόνο για την στήριξη τραπεζών, θα πρέπει να συνοδεύεται από όρους.
Οι αναφορές Δημητριάδη απηχούν πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου Δημήτρη Χριστόφια, ο οποίος προ ημερών ανέφερε πως δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο προσφυγής σε ευρωπαϊκή στήριξη. Τελικά ο Χριστόφιας το έκανε το θαύμα του. Αφού οριοθέτησε και εκχώρησε την ΑΟΖ της Κύπρου, είναι έτοιμος να πουλήσει και την Κυπριακή δημοκρατία.
«Η Κύπρος φαίνεται όλο και περισσότερο ότι θα καταστεί η τέταρτη χώρα της ευρωζώνης που θα ζητήσει οικονομική ενίσχυση βάσει του προσωρινού ταμείου διάσωσης της Ευρώπης, καθώς νωρίτερα αυτό το μήνα παλεύει απεγνωσμένα να προστατεύσει το τραπεζικό της σύστημα από την διεύρυνση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, η οποία απειλεί να καταπιεί το μικρό γειτονικό νησί της,» γράφει η The Wall Street Journal (2/6). Και το σκηνικό έχει στηθεί.
Για την κατρακύλα της Κύπρου φταίει η Ελλάδα και επομένως ότι κι αν συμβεί από εδώ και μπρος στους «αδελφούς Κυπρίους» πρέπει απλά να ρίχνουν το φταίξιμο στους Ελλαδίτες. Ήρθε η ώρα για τους Κυπρίους να πληρώσουν σε σκληρό ευρώ, το αντίτιμο, το τίμημα της διατεταγμένης αμεριμνησίας που διαδίδει το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα του νησιού από την εποχή που έγινε φανερή η χρεοκοπία της Ελλάδας. Όποιος παρακολουθούσε την κυρίαρχη κυβερνητική και πολιτική προπαγάνδα στην Κύπρο, γνωρίζει ότι μπροστά της ακόμη και η Μέρκελ μοιάζει πρωταθλητής του φιλελληνισμού. Σε μια περίπτωση που έτυχε ο γράφων να συμμετάσχει από τηλεφώνου και για λίγο σε μια από τις εκπομπές της τηλεόρασης του ΡΙΚ για το ελληνικό πρόβλημα, έμεινε κατάπληκτος με την ευκολία με την οποία είχαν υιοθετηθεί ακόμη και τα πιο αισχρά επιχειρήματα εναντίον της Ελλάδας και των Ελλήνων. Κι όλα αυτά γιατί δεν ήθελαν ούτε καν ν’ ακούσουν το αίτημα περί διαγραφής των χρεών.
Ο προηγούμενος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου ο Αθανάσιος Ορφανίδης (Μάιος 2007 – Μάιος 2012), ήταν από τους κεντρικούς τραπεζίτες της ΕΚΤ που πρωταγωνίστησε στην επιβολή του καθεστώτος δουλοπαροικίας του χρέους στην Ελλάδα και υπερθεμάτισε στην μετατροπή της χώρας σε «ευρωπαϊκό προτεκτοράτο», προκειμένου οι δανειστές να πάρουν τα λεφτά τους. Ήταν τόσο πορωμένος που όταν τέθηκε επίσημα το θέμα του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους, αυτός αρθρογραφούσε εναντίον του όχι για να πει ότι δεν πρόκειται να ωφελήσει την χώρα και τον λαό της, αλλά για να ισχυριστεί ότι αυτό θα πλήξει τους δανειστές της Ελλάδας και επομένως είναι απαράδεχτο.
Όλο αυτό το διάστημα της Ελληνικής τραγωδίας, από τις αρχές Μαΐου 2010 έως σήμερα, το επίσημο πολιτικό κατεστημένου της Κύπρου δεν στάθηκε ούτε μια φορά στο πλευρό του δοκιμαζόμενου Ελληνικού λαού. Αντίθετα, ενίσχυε με κάθε τρόπο τις πολιτικές, τα μνημόνια και τις δανειακές συμβάσεις εναντίον της Ελλάδας. Είναι τυχαίο λέτε που το κυβερνών «αριστερό» και «αδελφό κόμμα» του ΚΚΕ, το ΑΚΕΛ, δεν βρήκε να πει ούτε μια λέξη εναντίον όσων συμβαίνανε εναντίον του ελληνικού λαού;
Όσο για τον Κυπριακό λαό, τον αποκοίμιζαν συστηματικά λέγοντας: «μην σε νοιάζει για τους Ελλαδίτες, αυτοί φταίνε και καλά να πάθουν». Κι αν καμιά φορά τολμούσε να ρωτήσει κανείς, «μα καλά με ποιο δικαίωμα οι δανειστές αφαιρούν την εθνική κυριαρχία από ένα κράτος κι έναν λαό επειδή χρωστά;», τότε απαντούσαν υιοθετώντας στη νιοστή δύναμη όλες τις χυδαιότητες που γράφονται και λέγονται εναντίον των Ελλήνων.
Βέβαια, όσοι γνωρίζουν τα πράγματα, ξέρουν πολύ καλά ότι αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα είναι μια γενικευμένη και σε βάθος αναίρεση των όρων κυριαρχίας όλων των κρατών μελών της ευρωζώνης. Κάτι που παλιά συνέβαινε κυρίως με στρατιωτικοπολιτικά μέσα, ενώ σήμερα με όρους ελεγχόμενης χρεοκοπίας και μηχανισμών «στήριξης». Αυτό απαιτεί σήμερα η διάσωση των τραπεζών και των αγορών. Τώρα ήρθε η ώρα της Κύπρου.
Ποιο είναι το βασικό πρόβλημα της Κύπρου; Το γεγονός ότι ο κρατικός προϋπολογισμός δεν επαρκεί για την διάσωση των τραπεζών διαμέσου της γνωστής «ανακεφαλαιοποίησης». Ήδη η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Κύπρου (Λαϊκή Τράπεζα της Κύπρου) επεδίωξε και πέτυχε με απόφαση της Κυπριακής Βουλής την χρηματοδοτική υποστήριξη της κυπριακής κυβέρνησης για μια προγραμματισμένη αύξηση κεφαλαίου πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, «κάτι που θα ωθήσει τα δημόσια οικονομικά του νησιού βαθιά στο κόκκινο και να το αναγκάσει να επιτύχει τους στόχους του φετινού προϋπολογισμού,» όπως επισημαίνει The Wall Street Journal. Ο Κύπριος εργαζόμενος και φορολογούμενος καλείται να επωμιστεί τις ζημιές της κερδοσκοπίας με ομόλογα και χρέη στα οποία είχε επιδοθεί η συγκεκριμένη τράπεζα και όχι μόνο. Κι επειδή δεν θα είναι η μόνη φορά που θα συμβεί αυτό, ούτε η μόνη τράπεζα που θα το απαιτήσει, τα δημοσιονομικά του νησιού προβλέπεται να βουλιάξουν, η προσφυγή τον οίκο χρεοκοπημένων χωρών της ευρωζώνης, δηλαδή το ΕΤΧΣ θεωρείται μάλλον σίγουρο.
Η Κύπρος βρίσκεται ήδη υπό την άγρια πίεση των αγορών, όπως ακριβώς βρισκόταν η Ελλάδα το 2010. Το 10ετές κυπριακό ομόλογο έχει εκτιναχθεί γύρω στο 14%, πράγμα που κάνει απαγορευτική την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου για δανεισμό του Κυπριακού κράτους. Στα τέλη του περασμένου έτους, η χώρα διαπραγματεύθηκε ύψους € 2,5 δισ. διμερές δάνειο από τη Ρωσία, προκειμένου να αποφύγει την προσφυγή στον «μηχανισμό στήριξης» της ευρωζώνης. Τώρα, η Κύπρος βρίσκεται σε συνομιλίες με την Κίνα για άλλο διμερές δάνειο, από ένα αξιοσέβαστο ποσό, που μοιάζει απίθανο να υλοποιηθεί στο χρονικό διάστημα που έχει ανάγκη η Κύπρος.
Ακόμη όμως κι αν επιτευχθεί, το πρόβλημα παραμένει. Η διάσωση της Λαϊκής Τράπεζας από τον κρατικό προϋπολογισμό εκτιμάται ότι θα εκτινάξει το πρωτογενές έλλειμμα πάνω από το 10% επί του ΑΕΠ, ενώ το δημόσιο χρέος καλπάζει ήδη. Το 2011 ξεπέρασε το 68% επί του ΑΕΠ που για την Κυπριακή δημοκρατία είναι πρωτοφανές. Με τις αγορές να την δανείζουν με εξωφρενικά επιτόκια – αν και με κριτήριο το % επί του ΑΕΠ, το δημόσιο χρέος της Κύπρου, είναι ασήμαντο εν συγκρίσει με άλλες χώρες της ευρωζώνης – και με τις δανειακές ανάγκες του Κυπριακού κράτους να καλπάζουν λόγω χρηματοδοτικών ενισχύσεων των Κυπριακών τραπεζών, είναι σίγουρο ότι πολύ σύντομα θα αναγκαστεί η Κύπρος να καταφύγει στο ΕΤΧΣ.
Τις τελευταίες ημέρες, οι Κύπριοι αξιωματούχοι αρχίζουν και προετοιμάζουν την κοινή γνώμη ότι η διάσωση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας μπορεί να είναι επικείμενη. Ο υπουργός Οικονομικών Βάσος Σιαρλής δήλωσε στο κρατικό ραδιόφωνο την περασμένη εβδομάδα ότι η «αποφυγή της EFSF είναι Νο 1 προτεραιότητα μας.» Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση της Κύπρου ήδη προετοιμάζεται για την προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης της ευρωζώνης. Και τότε οι Κύπριοι εργαζόμενοι θα μάθουν από πρώτο χέρι τι σημαίνει πολιτική των μνημονίων και αποικιοκρατικές δανειακές συμβάσεις.
Η κυβέρνηση της Κύπρου, επίσης, προσπαθεί να πείσει για ένα νέο πακέτο μέτρων λιτότητας εντός των επόμενων 10 ημερών, προκειμένου δήθεν να αποφύγει το νησί το ΕΤΧΣ. Μέσα σ’ αυτόν τον κουρνιαχτό εκβιασμών και αποπροσανατολισμού το Κυπριακό Κοινοβούλιο θα ψηφίσει σύντομα να υιοθετηθεί το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο της Ευρώπης. Κι έτσι η Κυπριακή Δημοκρατία θα πάψει να υπάρχει για να μετατραπεί, τουλάχιστον δημοσιονομικά και οικονομικά, σε ευρωπαϊκό προτεκτοράτο. Οι Κύπριοι θα ζήσουν ένα δημοσιονομικό Σχέδιο Ανάν, που ούτε καν περίμεναν.
Τα μέτρα λιτότητας της κυβέρνησης Χριστόφια, που σίγουρα θα επιβαρύνουν την ήδη εύθραυστη οικονομία του νησιού, η οποία αναμένεται να συρρικνωθεί το 2012 πάνω από 1,2% με ταυτόχρονη αύξηση της ανεργίας, εμφανίζονται απαραίτητα για να αποκατασταθεί υποτίθεται η εμπιστοσύνη των αγορών και για να αποτραπούν οι μεγαλύτερες περικοπές που οι εταίροι της Κύπρου θα ζητήσουν σε αντάλλαγμα για ένα σχέδιο διάσωσης από το ΕΤΧΣ. Με άλλα λόγια, τα ίδια και τα ίδια παραμύθια.
Τα παπαγαλάκια δίνουν και παίρνουν: «Η Κύπρος έχει αρχίσει να αισθάνονται τις επιπτώσεις της ελληνικής κρίσης και δεν μπορούν να έχουν άλλη διέξοδο από το να ζητήσει ευρωπαϊκή βοήθεια», λέει ο Άλεξ Αποστολίδης, καθηγητής Οικονομικών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. «Υπήρξε μια μείωση όλων των άλλων επιλογών που ήταν διαθέσιμες, στο σημείο όπου η προσφυγή στο ΕΤΧΣ φαίνεται όλο και πιο πιθανή, σχεδόν αναπόφευκτη.»
Η αλήθεια βέβαια είναι τελείως διαφορετική. Ο μηχανισμός χρεοκοπίας που βιώνει σήμερα η Κύπρος είναι το ίδιο το ευρώ και η ένταξή της στην ευρωζώνη. Με την υιοθέτηση του ευρώ, οι ανάγκες ρευστότητας της Κυπριακής οικονομίας μετατράπηκαν σε ανάγκες δανεισμού και κερδοσκοπίας για τις τράπεζες. Έτσι, μια οικονομία που διακρινόταν πριν το ευρώ για τα χαμηλά επίπεδα δανεισμού – ιδιωτικού και δημόσιου – που εξυπηρετούσε μάλιστα με το δικό της εξαιρετικά πολύτιμο εθνικό νόμισμα, την Κυπριακή λίρα, βρέθηκε μέσα σε λίγα από την ένταξη της στην ευρωζώνη να πνίγεται στα χρέη. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το 2000 το ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο δεν υπερέβαινε το 60% επί του ΑΕΠ, το 2007 είχε ήδη φτάσει στο 200% επί του ΑΕΠ, ενώ το 2011 εκτινάχθηκε στο 308,7% επί του ΑΕΠ της Κύπρου!
Το ιδιωτικό αυτό χρέος που βαραίνει κατά κύριο λόγο τις τράπεζες καλείται σήμερα ο Κυπριακός λαός να το φορτωθεί μέσα από τον κρατικό προϋπολογισμό. Γιατί; Διότι έτσι γίνεται μέσα στην ευρωζώνη. Πρώτα οι τράπεζες και μετά τα κράτη και οι λαοί.
Η είσοδος στην ευρωζώνη, η οποία από άποψη αρχιτεκτονικής είναι ο παράδεισος των τραπεζών, επέβαλε καθεστώς πλήρους ασυδοσίας και για τις Κυπριακές τράπεζες. Έτσι τους επέτρεψε να συσσωρεύουν και να κερδοσκοπούν με ιδιωτικό χρέος χωρίς κανένα όριο. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα να μην γνωρίζει κανείς ποια είναι η πραγματική κατάσταση των τραπεζών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι μια πρόσφατη συνέντευξη του Πανίκου Δημητριάδη, νέου διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, που δόθηκε στις 27 Μαΐου 2012 στην εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος. «Έχετε αναλάβει διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας στην πιο δύσκολη περίοδο του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Σκέφτεστε να προχωρήσετε σε έρευνα για να δείτε τι έφταιξε από την πλευρά της εποπτικής Αρχής και ποιο είναι το μερίδιο ευθύνης των διοικητικών συμβουλίων;» ρωτά η δημοσιογράφος. «Πράγματι θα προχωρήσουμε το συντομότερο δυνατό σε έρευνες από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες πρώτον για να επανέλθει η εμπιστοσύνη των επενδυτών στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα, κάτι που θα διευκολύνει τα μέγιστα την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με ιδιωτικά κεφάλαια, και δεύτερον για να ικανοποιηθεί το αίσθημα δικαίου μεταξύ των φορολογουμένων οι οποίοι καλούνται σήμερα να στηρίξουν το τραπεζικό σύστημα. Ασφαλώς, η έρευνα θα πρέπει να γίνει και για ένα επιπρόσθετο λόγο, να μην επαναληφθούν τα λάθη που έγιναν στο παρελθόν,» απάντησε ο νέος διοικητής.
Μιλάμε για τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας. Αν αυτός δεν γνωρίζει σε ποια κατάσταση επακριβώς βρίσκεται το τραπεζικό σύστημα της χώρας, τότε βράστα! Όσο για την έρευνα από «ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες», αυτή δεν αφορά το ξεκαθάρισμα της κατάστασης, αλλά την προετοιμασία του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου για νέες «συνεργασίες» και συγχωνεύσεις με επενδυτές του εξωτερικού, ή και του εσωτερικού. Η συνταγή είναι τραγικά γνωστή. Ο κρατικός προϋπολογισμός, δηλαδή ο φορολογούμενος, φορτώνεται τις ζημιές και τις «ανακεφαλαιοποιήσεις» των τραπεζών, μέχρις ότου βρεθεί ιδιώτης επενδυτής να τις αναλάβει εκ νέου. Κι έτσι ένας νέος φαύλος κύκλος χρέους και εξυγίανσης διαμέσου του προϋπολογισμού θα ανοίξει.
Το ερώτημα είναι γιατί την έρευνα στην κατάσταση των τραπεζών δεν την αναλαμβάνει η Κυπριακή Βουλή με εμπειρογνώμονες που θα προασπίσουν το δημόσιο συμφέρον και θα αποκαλύψουν την πορεία του χρήματος; Γιατί θα πρέπει να επαναληφθεί ότι έγινε στην Ελλάδα με την Blackrock; Γιατί η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου δεν αναλαμβάνει μια δημόσια εκκαθάριση των τραπεζών; Δημόσια, όχι ιδιωτική και μυστική όπως γίνεται με τους «ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες». Μήπως δεν διαθέτει το κατάλληλο προσωπικό εμπειρογνωμόνων; Όχι βέβαια. Απλά οι «ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες» χρειάζονται όταν προετοιμάζεις αγοραπωλησίες στις ανοιχτές αγορές, ώστε ο υποψήφιος επενδυτής να έχει εμπιστοσύνη ότι η άλλη μεριά δεν πάει να τον κοροϊδέψουν. Βέβαια, στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν «ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες» στις σημερινές αγορές. Απλά είναι ένας εύσχημος τρόπος για να μην φανεί ότι πας να προστατεύσεις τα απόρρητα της τραπεζικής κερδοσκοπίας και ασυδοσίας.
Με άλλα λόγια η Κύπρος θα υποστεί την ελεγχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας εντός της ευρωζώνης, μόνο γιατί οι τράπεζές της πρέπει να φορτώσουν τις ζημιές από την κερδοσκοπία τους με χρέη στις πλάτες του φορολογούμενου. Η συνέχεια και η κατάληξη είναι γνωστή. Η μετατροπή της Κύπρου σε ένα είδος ευρωπαϊκού προτεκτοράτου που θα προσιδιάζει στα νησιά-αποικίες του Ατλαντικού για μεγιστάνες των αγορών και με τους ιθαγενείς ρε ρόλο καλοθελητή υποταχτικού για όλες τις δουλειές. Η ολοκληρωτική παράδοση της εθνικής κυριαρχίας της Κύπρου στους παλιούς αποικιοκράτες είναι πια θέμα χρόνου. Και πολύ κράτησε. Το δίλλημα έχει διατυπωθεί ήδη: εθνική κυριαρχία, ή χρεοκοπία;
Ποιος φταίει γι’ αυτό; Μήπως το ευρώ και η ευρωζώνη με το καθεστώς ασυδοσίας τραπεζών και αγορών; Όχι προς θεού! Αυτός που φταίει είναι πάντα η Ελλάδα. «Οι τράπεζες της Κύπρου είναι σε σχετικά καλή θέση για να αντιμετωπίσουν την καταιγίδα,» δήλωσε ο Γιώργος Βασιλείου, πρώην πρόεδρος της Κύπρου και μεγαλοεπιχειρηματίας. Όμως μια ελληνική έξοδος του ευρώ θα μπορούσε να το αλλάξει: «Η κύρια ανησυχία από την ελληνική έξοδο θα είναι η απώλεια της εμπιστοσύνης των ξένων καταθετών και των επενδυτών, η οποία θα μπορούσε να γίνει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία», είπε.
Βέβαια, δεν μας ξενίζουν οι ευαισθησίες του κ. Βασιλείου. Είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος όταν πρόκειται για τα μεγάλα συμφέροντα και τις τράπεζες και παντελώς αδιάφορος όταν παίζεται η τύχη του λαού και του νησιού. Γι’ αυτό άλλωστε και υπήρξε ένας από τους πιο ένθερμους θιασώτες του σχεδίου Ανάν.
Ωστόσο, οι Κύπριοι, όπως και οι Έλληνες, έχουν ήδη κληθεί να αποφασίσουν για την δική τους επιβίωση. Κι αυτή συνδέεται άρρηκτα με την έξοδό τους από το ευρώ και την ευρωζώνη. Άλλη διέξοδος δεν μπορεί να υπάρξει. Ελπίζω μόνο η επίσημη προπαγάνδα της Κύπρου να μην στέρησε από τους Κυπρίους την δυνατότητα ορθής κρίσης, γιατί διαφορετικά πολύ σύντομα θα κληθούν να θρηνήσουν για το νησί τους. Κι αυτή την φορά οριστικά.