«Πνευματική αφύπνιση» ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

{Αγαθή διάθεση}

- Γέροντα, τι θα γίνουν οι άνθρωποι που έχουν καλωσύνη αλλά δεν πιστεύουν;
- Νομίζεις ότι δεν πιστεύουν; Αλλά ας πούμε ότι δεν πιστεύουν. Όταν ήταν μικροί, η μάνα τους δεν τους κοινωνούσε; Αλλά και να μην τους κοινωνούσε , δεν βαφτίσθηκαν, δεν μυρώθηκαν; Δεν είναι γεννημένοι από ορθόδοξες και βαφτισμένες μάνες; Ε, αυτούς τους ανθρώπους που έχουν καλωσύνη, θα δης, ο Καλός Θεός θα τους βολέψη με κάποιο τρόπο, είτε με δοκιμασίες είτε με μια αρρώστια είτε με ταλαιπωρίες είτε με έναν σεισμό είτε με έναν κεραυνό είτε με έναν κατακλυσμό είτε με έναν λόγο κ.λ.π. , και τελικά θα τους πάη στον Παράδεισο. Πολλές φορές ίσως παρουσιασθή και ένας Άγιος ή ένας ...
Άγγελος σε έναν τέτοιο άνθρωπο .παρόλο που δεν δικαιούται αυτήν την μεγάλη ευλογία. Μπορεί όμως να το κάνη και αυτό ο Χριστός ,αφού πρώτα χρησιμοποιήση όλα τα άλλα. Αλλά συχνά τι παθαίνουν οι άνθρωποι αυτοί; Πηγαίνει ο διάβολος και τους ξεγελάει και πολλοί , οι καημένοι , πλανιούνται , γιατί αρχίζει ο διάβολος να τους λέη: « Α, εσένα σου έδειξε τέτοιο μεγάλο θαύμα ,γιατί μπορείς να σώσης τον κόσμο » . Και ο ταλαίπωρος δεν λέει: « Θεέ μου, πώς να Σε ευχαριστήσω; Εγώ δεν ήμουν άξιος για τέτοια χάρη » . Αντί δηλαδή να νιώση συντριβή , δέχεται τους λογισμούς που του φέρνει ο διάβολος και υπερηφανεύεται . Μετά ξαναπηγαίνει ο διάβολος και του στήνει « τηλεόραση », του δείχνει Αγγέλους, Αγίους και του λέει: « Εσύ θα σώσης την οικουμένη » . Αν αυτός ο άνθρωπος συνέλθη, πάλι ο Καλός ο Θεός θα τον βοηθήση.
Πάντως να μην ξεχνούμε ότι όλοι έχουμε κληρονομιά από τον θεό ,για αυτό σε όλους τους ανθρώπους στο βάθος υπάρχει καλωσύνη . Ο διάβολος όμως όλα τα μολύνει. Μερικοί έχουν διατηρήσει αυτήν την καλωσύνη ,έστω κι αν δεν ζουν κοντά στην Εκκλησία. Ε, αυτούς θα τους βολέψη ο Θεός. Για αυτό, όταν βλέπετε άνθρωπο να έχη παρασυρθή και να έχη αμαρτωλή ζωή, αλλά να είναι πονόψυχος – βλέπει λ.χ. έναν άρρωστο και ραγίζει η καρδιά του, έναν φτωχό και τον βοηθάει – από εκεί να καταλάβετε ότι αυτόν δεν θα τον αφήση ο Θεός , θα τον βοηθήση. Και όταν βλέπετε έναν άνθρωπο απομακρυσμένο από τον Θεό να είναι σκληρός , άσπλαχνος κ.λ.π. ,τότε πρέπει να κάνετε μέρα- νύχτα προσευχή, να κάνη « αποβίβαση » ο Θεός στην καρδιά του , για να πάρει στροφή.
Τα κρίματα του θεού είναι άβυσσος. Ένα πράγμα ξέρω: όσοι ζουν κοσμική ζωή , γιατί δεν βοηθήθηκαν , αλλά παρασύρθηκαν ή και σπρώχθηκαν στο κακό , ενώ είχαν καλή διάθεση , αυτοί συγκινούν τον Θεό και ο Θεός θα τους βοηθήση. Θα χρησιμοποιήση διάφορους τρόπους ,να βρουν τον δρόμο τους . Δεν θα τους αφήση. Ακόμη και την ώρα του θανάτου θα τους οικονομήση να βρίσκωνται σε καλή κατάσταση.

Οι άνθρωποι ξεχνούν αυτούς που υποφέρουν

- Γέροντα, έχετε πει ότι όσο αποφεύγεις την ανθρώπινη παρηγοριά, τόσο λαμβάνεις την θεία. Γι’ αυτό καταλαβαίνεις περισσότερο την προσευχή , αν είσαι νηστικός;
- Ναι, αλλά και ένας νηστικός καταλαβαίνει και τον νηστικό. Ένας χορτάτος δεν τον καταλαβαίνει. Άκουσα ότι κάπου πετούν τα φαγητά και λίγο πιο κάτω υπάρχουν Ρωσοπρόσφυγες που δεν έχουν να φάνε. Ζουν οι καημένοι μέσα στα θερμοκήπια, σε κάτι παράγκες από λαμαρίνες. Ας πούμε ότι δεν ξέρουν πως εκεί κοντά υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ανάγκη. Καλά, δε ρωτούν να μάθουν; Να τα πετούν! Εμείς και αυτό το άχρηστο που έχουμε, δεν το δίνουμε. Είναι αμαρτία άλλος να δυσκολεύεται να αγοράση κάτι που του χρειάζεται και άλλος να έχη πράγματα που δεν τα χρησιμοποιεί και να μην τα δίνη σ’ αυτόν που τα έχει ανάγκη! Αυτό για μένα είναι η μεγαλύτερη κόλαση. Στην Κρίση θα μας πη ο Χριστός: «Επείνασα και ουκ εδώσατέ μοι φαγείν».
Μερικοί που τα έχουν όλα λένε: «Δεν υπάρχει φτώχεια σήμερα». Δεν σκέφτονται τον άλλο. Δεν μπαίνουν στην θέση του άλλου, για να μην ενοχληθούν και χάσουν την ησυχία τους. Έτσι όμως πώς να τον βρουν τον φτωχό; Αν σκέφτεται κανείς τον άλλο, βρίσκει τον φτωχό και βρίσκει και από τί έχει ανάγκη. Υπάρχουν τόσα ορφανά που δεν έχουν έναν άνθρωπο να χαϊδέψη λίγο το κεφαλάκι τους. Οι άνθρωποι ξεχνούν όσους υποφέρουν. Ο νους τους είναι σε όσους καλοπερνούν και συγκρίνουν μ’ αυτούς τον εαυτό τους και όχι με εκείνους που υποφέρουν. Αν σκέφτονταν λιγάκι λ.χ. μερικούς Βορειοηπειρώτες , οι οποίοι ,επειδή έκαναν τον σταυρό τους, είναι οι καημένοι είκοσι χρόνια στην φυλακή, σ’ έναν χώρο ένα επί ένα, θα έβλεπαν αλλιώς τα πράγματα. Φοβερό! Ούτε καν μπορούμε να το σκεφθούμε. Ξέρετε τί θα πη ένα επί ένα; Ούτε καθιστός, ούτε ξαπλωτός, ούτε όρθιος. Και παράθυρο;… αν έχη καμμιά τρύπα.
- Δηλαδή, Γέροντα, σε τάφους!
- Στον τάφο τουλάχιστον είσαι τεντωμένος. Και τί μαρτύρια! Πολλή δυστυχία πάντως υπάρχει σήμερα, γιατί φτιάχνουν πυρομαχικά και εγκατέλειψαν τον χώρο. Στην Αφρική είχα δει να τρώνε κοπριές από γκαμήλες. Οι άνθρωποι εκεί έχουν κάτι σώματα, που δεν μοιάζουν με σώματα. Σαν βατράχια είναι. Και ο θώρακας είναι σαν ένα κοκκαλάκι με βέργες. Γιατί πονάω; Εμείς τα έχουμε όλα ,γι’ αυτό δεν πονούμε τους άλλους και θέλουμε να πάμε και στον Παράδεισο…
Όταν είχα πάει στην ιερά Μονή Στομίου το 1958, ήταν στην Κόνιτσα ένας Προτεστάντης που τον ενίσχυσαν οικονομικά από την Αμερική και είχε προσηλυτίσει ογδόντα οικογένειες. Είχε χτίσει μάλιστα και ένα οίκημα, για να συγκεντρώνονται. Οι καημένοι οι άνθρωποι είχαν μεγάλη ανάγκη και από την μεγάλη φτώχεια αναγκάζονταν να γίνουν Προτεστάντες ,γιατί εκείνοι τους βοηθούσαν οικονομικά. Μια μέρα μου είπε κάποιος: «Εγώ όχι μόνον προτεστάντης αλλά και Εβραίος γίνομαι, γιατί έχω ανάγκη». Όταν το άκουσα αυτό, είπα : «κάτι πρέπει να γίνη». Μάζεψα μερικούς ,που είχαν κάποια οικονομική άνεση και μπορούσαν να βοηθήσουν και τους μίλησα. Τότε οι καημένοι ήταν τελείως κοσμικοί, αλλά είχαν καλή διάθεση. Μια ψυχή συγκεκριμένα, παρόλο που και αυτή ήταν τότε τελείως κοσμική, είχε μεγάλη καρδιά. Όταν την είδα για πρώτη φορά, είπα: «Απ’ έξω φαίνεται σάπιο ξύλο, αλλά από μέσα είναι δαδί». Αποφασίσαμε λοιπόν να συγκεντρώσουμε μερικά χρήματα και να τα δίνουμε σε φτωχές οικογένειες Όσα συγκεντρώναμε, τους έλεγα να πηγαίνουν να τα δίνουν οι ίδιοι στους φτωχούς, για να συγκινηθούν και να βοηθηθούν πνευματικά. Έτσι και πέτρινη να είναι η καρδιά τους, μαλακώνει, γίνεται ανθρώπινη, και θα τους ανοιχθή και η πύλη του Παραδείσου. Σε λίγο όλοι αυτοί άλλαξαν, γιατί έβλεπαν την δυστυχία που υπήρχε και δεν τους έκανε καρδιά να πάνε στα κέντρα να διασκεδάσουν. «Μας έχεις αφοπλίσει, μου έλεγαν. Πώς να πάμε τώρα να διασκεδάσουμε;». Ήρθαν και κοντά στην Εκκλησία. Ένας μάλιστα έμαθα αργότερα ότι είχε γίνει και ψάλτης. Αλλά και οι ογδόντα οικογένειες, με την Χάρη του Θεού, επέστρεψαν στην Ορθοδοξία. Όταν αργότερα ήρθαν Αμερικανοί προτεστάντες να δουν το έργο του Προτεστάντη που τις είχε προσηλυτίσει, τον πέρασαν από δίκη, γιατί δεν είχε πια οπαδούς!
- Γέροντα, άλλοι ζητούν εύκολα βοήθεια, όταν έχουν ανάγκη, και άλλοι δεν λένε τίποτε.
- Πολλοί ντρέπονται και δεν θέλουν να εκτεθούν. Αυτοί έχουν περισσότερη ανάγκη. Εκεί πιάνεται πιο πολύ η βοήθεια. Ξέρω δύο γιατρούς που κάτι τους συνέβη και δεν είχαν χρήματα ούτε μια ασπιρίνη να πάρουν. Ο άνθρωπος που έχει αγάπη δεν αρκείται στο να δώση μόνο σε όποιον του ζητήση ελεημοσύνη, αλλά ψάχνει να βρη ανθρώπους που έχουν ανάγκη, για να τους συμπαρασταθή. Η μητέρα μου φρόντιζε πολύ να βρη τέτοιες περιπτώσεις.

«Για να περάσης στην βουλή του Θεού, πρέπει να γίνης “βουλευτής” του Θεού ,όχι “βολευτής” του εαυτού σου».

- Γέροντα, πώς τα βλέπετε τα πράγματα;
- Εσείς πώς τα βλέπετε;
- Εμείς τί να πούμε , Γέροντα; Εσείς να μας λέγατε.
- Η ησυχία που επικρατεί με ανησυχεί. Κάτι ετοιμάζεται. Δεν έχουμε καταλάβει καλά σε τί χρόνια ζούμε ούτε σκεφτόμαστε ότι θα πεθάνουμε. Δεν ξέρω τί θα γίνη∙ πολύ δύσκολη κατάσταση! Η τύχη του κόσμου κρέμεται από τα χέρια μερικών, αλλά ακόμη ο Θεός κρατά φρένο. Χρειάζεται να κάνουμε πολλή προσευχή με πόνο, για να βάλη ο Θεός το χέρι Του. Να το πάρουμε στα ζεστά και να ζήσουμε πνευματικά. Είναι πολύ δύσκολα τα χρόνια. Έχει πέσει πολλή στάχτη, σαβούρα, αδιαφορία. Θέλει πολύ φύσημα, για να φύγη. Οι παλιοί έλεγαν ότι θα έρθη ώρα που θα κλωτσήσουν οι άνθρωποι. Πετάνε τους φράκτες, δεν υπολογίζουν τίποτε. Είναι φοβερό! Έγινε μια βαβυλωνία. Να κάνουμε προσευχή να βγουν οι άνθρωποι από αυτήν την βαβυλωνία. Διαβάστε την προσευχή των Τριών Παίδων, να δήτε με πόση ταπείνωση προσεύχονταν∙ και τον 82ο Ψαλμό: «Ο Θεός ,τίς ομοιωθήσεταί σοι, μη σιγήσης…». Αυτό πρέπει να γίνη, αλλιώς δεν γίνεται χωριό. Θέλει θεϊκή επέμβαση.
Μπαίνουν μερικές αρρώστιες ευρωπαϊκές και προχωρούν όλο προς στο χειρότερο. Μου είπε ένας Κύπριος οικογενειάρχης που μένει στην Αγγλία: «Κινδυνεύουμε πνευματικά. Πρέπει να φύγω από την Αγγλία οικογενειακώς». Βλέπεις εκεί ο πατέρας να παίρνη την κόρη, η μάνα τον γιο. Όλους τους στεφανώνουν , όλους τους ευλογούν. Κάτι πράγματα…, ντρέπομαι να τα πω. Και εμείς κοιμόμαστε με τα τσαρούχια. Δεν λέω να πάρουμε πλακάτ, αλλά να στρέψουμε την προσοχή μας στον μεγάλο κίνδυνο που περιμένουμε και να υψώσουμε τα χέρια στον Θεό. Να κοιτάξουμε πώς να αμυνθούμε κατά του κακού. Χρειάζεται να κρατάμε λίγο φρένο, γιατί όλα πάνε να τα ισοπεδώσουν. Τώρα είναι να λέη κανείς το ψαλμικό: «Θου τους άρχοντας αυτών ως τον Ωρήβ και Ζηβ και Ζαβεέ και Σαλμανά … , οίτινες είπαν∙ κληρονομήσωμεν εαυτοίς το αγιαστήριον του Θεού».
Σύγχυση μεγάλη υπάρχει. Μύλος γίνεται ∙ είναι ζαλισμένοι οι άνθρωποι. Ο κόσμος είναι όπως οι μέλισσες. Αν χτυπήσης την κυψέλη, οι μέλισσες βγαίνουν έξω και αρχίζουν «βούου…» και γυρίζουν γύρω από την κυψέλη αναστατωμένες. Ύστερα η κατεύθυνσή τους θα εξαρτηθή από τον άνεμο που θα φυσήξη. Αν φυσήξη βοριάς, θα πάνε μέσα. Έτσι και τον κόσμο τον φυσάει… «Εθνικός Βοριάς», «Εθνικός Νοτιάς», και είναι ο καημένος ζαλισμένος. Όμως, αν και γίνεται τέτοιο βράσιμο, νιώθω μέσα μου μια παρηγοριά, μια σιγουριά. Μπορεί να ξεράθηκε η ελιά, αλλά θα πετάξη νέα βλαστάρια. Υπάρχει μια μερίδα Χριστιανών, στους οποίους αναπαύεται ο Θεός. Υπάρχουν ακόμη οι άνθρωποι του Θεού, οι άνθρωποι της προσευχής, και ο Καλός Θεός μας ανέχεται, και πάλι θα οικονομήση τα πράγματα. Αυτοί οι άνθρωποι της προσευχής μας δίνουν ελπίδα. Μη φοβάσθε. Περάσαμε σαν έθνος τόσες μπόρες και δεν χαθήκαμε, και θα φοβηθούμε την θύελλα που πάει να ξεσπάση; Ούτε και τώρα θα χαθούμε. Ο Θεός μας αγαπά. Ο άνθρωπος έχει μέσα του κρυμμένη δύναμη για ώρα ανάγκης. Θα είναι λίγα τα δύσκολα χρόνια. Μια μπόρα θα είναι.
Δεν σας τα λέω αυτά για να φοβηθήτε, αλλά για να ξέρετε πού βρισκόμαστε. Για μας είναι μια μεγάλη ευκαιρία, είναι πανηγύρι οι δυσκολίες, το μαρτύριο. Να είστε με τον Χριστό, να ζήτε σύμφωνα με τις Εντολές Του και να προσεύχεσθε, για να έχετε θείες δυνάμεις και να μπορέσετε να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες. Να αφήσετε τα πάθη, για να έρθη η Θεία Χάρις. Αυτό που θα βοηθήση πολύ είναι να μπη μέσα μας η καλή ανησυχία: πού βρισκόμαστε, τί θα συναντήσουμε, για να λάβουμε τα μέτρα μας και να ετοιμασθούμε. Η ζωή μας να είναι πιο μετρημένη. Να ζούμε πιο πνευματικά. Να είμαστε πιο αγαπημένοι. Να βοηθούμε τους πονεμένους, τους φτωχούς με αγάπη, με πόνο ,με καλωσύνη. Να προσευχώμαστε να βγουν καλοί άνθρωποι.

«Το γράμμα του νόμου αποκτείνει»

Είπα σε κάποιον μια φορά: « Τί είσαι εσύ; Μαχητής του Χριστού ή μαχητής του πειρασμού; Ξέρεις πως υπάρχουν και μαχητές του πειρασμού;». Ο Χριστιανός δεν πρέπει να είναι φανατικός ,αλλά να έχη αγάπη για όλους τους ανθρώπους. Όποιος πετάει λόγια αδιάκριτα ,και σωστά να είναι, κάνει κακό. Γνώρισα έναν συγγραφέα που είχε ευλάβεια πολλή, αλλά μιλούσε στους κοσμικούς με μια γλώσσα ωμή, που προχωρούσε όμως σε βάθος , και αυτό τους τράνταζε. Μια φορά μου λέει: «Σε μια συγκέντρωση είπα αυτό και αυτό σε μια κυρία». Αλλά με τον τρόπο που της το είπε, την είχε σακατέψει. Την πρόσβαλε μπροστά σε όλους. «Κοίταξε, του λέω, εσύ πετάς στους άλλους χρυσά στεφάνια με διαμαντόπετρες, έτσι όμως που τα πετάς, σακατεύεις κεφάλια, όχι μόνον ευαίσθητα αλλά και γερά». Ας μην πετροβολάμε τους ανθρώπους… χριστιανικά. Όποιος ελέγχει μπροστά σε άλλους κάποιον που αμάρτησε ή μιλάει με εμπάθεια για κάποιο πρόσωπο , αυτός δεν κινείται από το Πνεύμα του Θεού∙ κινείται από άλλο πνεύμα. Ο τρόπος της Εκκλησίας είναι η αγάπη∙ διαφέρει από τον τρόπο των νομικών. Η Εκκλησία βλέπει τα πάντα με μακροθυμία και κοιτάζει να βοηθήση τον καθέναν, ό,τι και αν έχη κάνει, όσο αμαρτωλός κι αν είναι.
Βλέπω σε μερικούς ευλαβείς ένα είδος παράξενης λογικής. Καλή είναι η ευλάβεια που έχουν, καλή και η διάθεση για το καλό, αλλά χρειάζεται και η πνευματική διάκριση και ευρύτητα, για να μη συνοδεύη την ευλάβεια η στενοκεφαλιά (το γερό δηλαδή αρβανίτικο κεφάλι) . Όλη η βάση είναι να έχη κανείς πνευματική κατάσταση, για να έχη την πνευματική διάκριση, γιατί αλλιώς μένει στο «γράμμα του νόμου», και το «γράμμα του νόμου αποκτείνει». Αυτός που έχει ταπείνωση, δεν κάνει ποτέ τον δάσκαλο∙ ακούει και ,όταν του ζητηθή η γνώμη του, μιλάει ταπεινά. Ποτέ δεν λέει «εγώ», αλλά «ο λογισμός μου λέει» ή «Οι Πατέρες είπαν». Μιλάει δηλαδή σαν μαθητής. Όποιος νομίζει ότι είναι ικανός να διορθώνη άλλους, έχει πολύ εγωισμό.
- Όταν, Γέροντα, ξεκινάη κανείς από καλή διάθεση να κάνη κάτι και φθάνει στα άκρα, λείπει η διάκριση;
- Είναι ο εγωισμός μέσα στην ενέργειά του αυτή και δεν το καταλαβαίνει, γιατί δεν γνωρίζει τον εαυτό του, γι’ αυτό πιάνει τα άκρα. Πολλές φορές από ευλάβεια ξεκινούν μερικοί, αλλά πού φθάνουν! Όπως οι εικονολάτρες και οι εικονομάχοι. Άκρη το ένα , άκρη το άλλο! Οι μεν έφθασαν στο σημείο να ξύνουν την εικόνα του Χριστού και να ρίχνουν την σκόνη μέσα στο Άγιο Ποτήριο, για να γίνη καλύτερη η Θεία Κοινωνία∙ οι άλλοι πάλι έκαιγαν τις εικόνες , τις πετούσαν… Γι’ αυτό η Εκκλησία αναγκάσθηκε να βάλη ψηλά τις εικόνες και, όταν πέρασε η διαμάχη, τις κατέβασε χαμηλά, για να τις προσκυνούμε και να αποδίδουμε τιμή στα εικονιζόμενα πρόσωπα.

Αγώνας για τον αγιασμό της ψυχής

Πολύ χαίρομαι, όταν βλέπω ψυχές που προσέχουν και αγωνίζονται μέσα στον κόσμο που γέμισε από ταγκαλάκια. Ο Θεός, σαν καλός και δίκαιος που είναι, έδωσε σε όλους μας και ανάλογα χαρίσματα – π.χ. στους άνδρες τον ανδρισμό και στις γυναίκες την αγάπη-, για να αγωνιζώμαστε και να ανεβαίνουμε την πνευματική κλίμακα με την βοήθεια της θείας Χάριτος και να πλησιάζουμε όλο και περισσότερο σ’ Εκείνον που είναι ο Δημιουργός μας. Ποτέ δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι έχουμε δίπλα μας, εκτός από ανθρώπους που μπορούν να μας βοηθήσουν πνευματικά, και τον ίδιο τον Χριστό που μας βοηθάει, την Παναγία, τα Χερουβείμ, τα Σεραφείμ και τους Αγίους Πάντες. Θάρρος λοιπόν! Ο Χριστός είναι πολύ δυνατός, είναι παντοδύναμος ,και θα δώση την θεϊκή Του δύναμη, να συντρίψουμε τα κέρατα του πονηρού. Μας παρακολουθεί συνέχεια αοράτως και θα μας ενισχύη, όταν εμείς έχουμε την αγαθή προαίρεση και κάνουμε τον κατά δύναμιν αγώνα μας.
Όσο μπορούμε, να αποφεύγουμε τις αφορμές της αμαρτίας. Να προσέχουμε τις αισθήσεις μας, γιατί όλα από εκεί ξεκινούν. Και όταν αυτό καμμιά φορά, ή και πολλές φορές ,είναι δύσκολο, να αποφεύγουμε τουλάχιστον την περιέργεια, για να μην παίρνουν τα μάτια μας εικόνες αμαρτωλές, και μας παίζουν μετά οι δαίμονες σινεμάδες. Εάν πιάσουμε ένα καρβουνάκι αναμμένο και το κρατήσουμε στην χούφτα μας, επόμενο είναι να μας κάψη. Εάν όμως το κουνάμε στο χέρι – εννοείται για λίγη ώρα-, δεν θα μας κάψη. Έτσι και οι άσχημες εικόνες, όταν κινούνται σύντομα, τα μάτια δεν τις κρατούν, αλλά απλώς τις πιάνουν και δεν καίνε την ψυχή.
Όσοι δεν πρόσεξαν και απέκτησαν κακές συνήθειες, όταν ζούσαν κοσμική ζωή, ας δέχωνται αγόγγυστα μετά την μεταστροφή τους τον πόλεμο του εχθρού, χωρίς όμως να καλλιεργούν επιθυμίες κακές. Αν αγωνισθούν έτσι, θα εξαγνισθούν και θα φθάσουν στην κατάσταση των αγνών ανθρώπων, οι οποίοι ούτε αμαρτίες μεγάλες γνώρισαν ούτε κακές συνήθειες απέκτησαν ούτε και μεγάλο πόλεμο δέχονται. Και αν αξιοποιήσουν ως πείρα τις προηγούμενες πτώσεις τους , θα προχωρήσουν πολύ. Αν κάποιος προχωράη μέσα σε ένα ναρκοπέδιο και δεν γνωρίζη την περιοχή, θα είναι αναγκασμένος να προχωράη πολύ αργά και προσεκτικά, αλλιώς θα τιναχθή στον αέρα. Ενώ, αν γνωρίζη λίγο-πολύ την περιοχή , μπορεί να έχη και τραύματα, αλλά, με την πείρα που έχει, προχωράει σταθερά και γρήγορα. Αν ασχοληθή κανείς με το ακαλλιέργητο χωράφι της ψυχής του, θα ξερριζώση όλα τα αγκάθια των παθών της και θα φυτέψη στην θέση τους αρετές. Αυτή η εργασία όμως είναι επίπονη και χρειάζεται θέληση πολλή και υπομονή.
- Γέροντα, να μας λέγατε πρακτικά πώς γίνεται η εργασία αυτή;
- Να προσπαθή κανείς κάθε μέρα να τοποθετή μέσα του κάτι το πνευματικό, το οποίο θα απωθή κάτι το κοσμικό και αμαρτωλό, και έτσι σιγά-σιγά θα απεκδυθή τον παλαιό άνθρωπο και στην συνέχεια θα κινήται ελεύθερα στον πνευματικό χώρο. Να τοποθετήση κανείς άγιες εικόνες στην μνήμη του αντί αμαρτωλές. Να αντικαταστήση τα τραγούδια με ψαλμωδίες, και τα κοσμικά περιοδικά με πνευματικά βιβλία. Αν ο άνθρωπος δεν ξεκόψη από οτιδήποτε κοσμικό και αμαρτωλό και δεν έχη επικοινωνία με τον Χριστό, με την Παναγία, με τους Αγίους, με την θριαμβεύουσα Εκκλησία, και δεν αφεθή τελείως στα χέρια του Θεού, δεν μπορεί να αποκτήση την πνευματική υγεία.
- Γέροντα, ποιά είναι η πνευματική υγεία;
- Υγεία πνευματική ίσον αγνοί λογισμοί, φωτισμένος νους και εξαγνισμένη καρδιά που φιλοξενεί συνέχεια τον Χριστό και την Παναγία. Η πολλή προσοχή με την παρακολούθηση του εαυτού μας και την προσευχή βοηθούν πολύ θετικά να αποκτήσουμε την υγεία της ψυχής. Η προσευχή είναι απαραίτητη για τον εξαγνισμό της ψυχής και η σύνεση για την διατήρηση της καλής πνευματικής καταστάσεως.
Η ζωή βέβαια δεν είναι κατασκήνωση∙ έχει χαρές , έχει όμως και λύπες. Πριν από την Ανάσταση προηγείται η Σταύρωση. Τα χτυπήματα των δοκιμασιών είναι απαραίτητα για την σωτηρία της ψυχής μας ,γιατί αυτά λαμπικάρουν την ψυχή. Όπως συμβαίνει και με τα ρούχα∙ όσο τα τρίβουμε , όταν τα πλένουμε, τόσο καλύτερα καθαρίζουν. Το ίδιο και με το χταπόδι∙ όσο το χτυπάμε, τόσο περισσότερο αυτό καθαρίζει και μεγαλώνει. Και το ψάρι φαίνεται ωραίο, όταν πλέη στη θάλασσα και είναι ζωντανό, ακόμη και όταν είναι στη αγορά με τα λέπια και τα εντόσθιά του, αλλά γίνεται χρήσιμο ,μόνο όταν καθαρισθή – ασχημήνη εξωτερικά- και μετά ψηθή. Έτσι και ο άνθρωπος ,όταν αποβάλη καθετί κοσμικό, ενώ εξωτερικά φαίνεται ότι χάνει την ζωή, την κοσμική ζωντάνια- τα λέπια- , αδειάζει ό,τι άχρηστο έχει μέσα του, «ψήνεται» και τότε γίνεται χρήσιμος.

Βλέπω τί μας περιμένει, γι’ αυτό πονάω.

Περνούν τα χρόνια και τί δύσκολα χρόνια! Δεν τελειώνουν τα θέματα. Βράζει το καζάνι. Αν δεν είναι λίγο δυναμωμένος κανείς ,πώς θα μπορέση να αντιμετωπίση μια δύσκολή κατάσταση; Ο Θεός δεν έκανε ανεπρόκοπους ανθρώπους. Πρέπει να καλλιεργήσουμε το φιλότιμο. Αλήθεια, Θεός φυλάξοι, αν γίνη ένα τράνταγμα, πόσοι θα σταθούν όρθιοι; Πριν από τον πόλεμο του ’40 , στην Κόνιτσα, εκεί που είχα το μαραγκούδικο ήταν η αγορά και έφερναν οι χωρικοί καλαμπόκι, σιτάρι κ.λπ. Μερικοί πλούσιοι – τί πλούσιοι, αυτοί δηλαδή που έπαιρναν κάποιους τόκους από τις Τράπεζες- ,όταν πήγαιναν οι καημένοι οι χωρικοί το καλαμπόκι στην αγορά, για να το πουλήσουν, αυτοί το κλωτσούσαν με το πόδι και ρωτούσαν πόσο έχει. Όταν ήρθε ο πόλεμος και αναγκάσθηκαν να τα πουλήσουν όλα, «καλημέρα» έλεγε ο ένας, «έχεις καλαμπόκι;» ρωτούσε ο άλλος. Γι’ αυτό τώρα να ευχαριστήτε τον Θεό για όλα. Κοιτάξτε να ανδρωθήτε. Σφιχτήτε λιγάκι. Βλέπω τί μας περιμένει, γι’ αυτό πονάω. Μην αφήνετε τον εαυτό σαι χαλαρό. Ξέρετε τί τραβάνε αλλού οι Χριστιανοί; Στην Ρωσία μέσα στα κάτεργα. Τί δυσκολίες! Πού πνευματικά βιβλία! Αφήστε την Αλβανία. Δυστυχία! Δεν έχουν να φάνε. Ούτε Εκκλησίες άφησαν ούτε μοναστήρια. Τα ονόματά τους τα άλλαξαν και αυτά, γιατί δεν ήθελαν να ακούγωνται χριστιανικά ονόματα. Και στην Αμερική ακόμη, οι Ορθόδοξοι είναι λίγοι, σκορπισμένοι σε διάφορα μέρη, και ξέρετε τί τραβάνε; Να μην υπάρχη ορθόδοξη κοινότητα, να πηγαίνουν με το τραίνο ώρες μακριά, για να εκκλησιασθούν, να έρχωνται στο Άγιον Όρος να συμβουλευθούν για ένα θέμα! Είναι μεγάλη αχαριστία αυτό το χαλαρό πνεύμα που υπάρχει στην Ελλάδα.
Πόσους Αγίους θα παρουσιάση ο Θεός στα κράτη που υπήρχε κομμουνισμός! Μάρτυρες! Εκείνοι είχαν αποφασίσει τον θάνατο. Είχαν μεγάλες θέσεις και δεν συμφωνούσαν με τους νόμους, όταν ήταν αντίθετοι με τον νόμο του Θεού. «Δεν συμφωνώ∙ σκοτώστε με, κλείστε με φυλακή», έλεγαν, για να μην παρασυρθούν και οι άλλοι. Εδώ πολλοί ,χωρίς να ζορίζωνται, δείχνουν τέτοια αδιαφορία! Λίγο αν περνούσαν μια δυσκολία, έναν πόλεμο ή δύσκολα χρόνια, θα ήταν διαφορετικά. Γιατί τώρα είναι σαν να μην συμβαίνη τίποτε. Είναι- πώς να το πη κανείς; -σαν ένας να έρχεται από την Αυστραλία με το αεροπλάνο την άνοιξη στην Ελλάδα και να φεύγη από ‘δω το φθινόπωρο για την Αυστραλία, οπότε φθάνει εκεί πάλι άνοιξη. Από άνοιξη σε άνοιξη, και χειμώνα δεν βλέπει∙ δεν ξέρει ούτε τί γίνεται τον χειμώνα ούτε από κακοκαιρίες ούτε τίποτε.
- Γέροντα, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε έναν άνθρωπο αδιάφορο;
- Να του βάλουμε την καλή ανησυχία, να τον προβληματίσουμε, για να θελήση ο ίδιος να βοηθηθή. Με το ζόρι δεν γίνεται. Πρέπει να διψάη ο άλλος ,για να του δώσης να πιή νερό. Δώσε σε έναν που δεν έχει όρεξη ,να φάη με το ζόρι∙ θα το κάνη εμετό. Όταν ο άλλος δεν θέλη, δεν μπορώ να του στερήσω την ελευθερία, το αυτεξούσιο.

Τί είναι ευλάβεια

- Γέροντα, τί είναι ευλάβεια;
-Ευλάβεια είναι ο φόβος του Θεού, η συστολή, η πνευματική ευαισθησία. Ο ευλαβής μπορεί να σφίγγεται, αλλά αυτό το σφίξιμο στάζει μέλι στην καρδιά του∙ δεν του κάνει μαρτυρική την ζωή, αλλά τον ευχαριστεί. Οι κινήσεις του είναι λεπτές, προσεγμένες. Αισθάνεται έντονα την παρουσία του Θεού, των Αγγέλων, των Αγίων. Νιώθει δίπλα του τον Φύλακα Άγγελο να τον παρακολουθή. Έχει συνέχεια στον νου του ότι είναι Ναός του Αγίου Πνεύματος∙ και ζη απλά, αγνά και αγιασμένα. Παντού συμπεριφέρεται με προσοχή και συστολή και νιώθει ζωντανά όλα τα ιερά. Προσέχει λ.χ. να μην είναι πίσω από την πλάτη του οι εικόνες. Δεν βάζει εκεί που κάθεται, στον καναπέ ή στην καρέκλα ,το Ευαγγέλιο ή ένα πνευματικό βιβλίο κ.λπ. Αν δη μια εικόνα, σκιρτά η καρδιά του, βουρκώνουν τα μάτια του. Αλλά και μόνον το όνομα του Χριστού να δη κάπου γραμμένο, το ασπάζεται και αυτό με ευλάβεια και γλυκαίνεται εσωτερικά η ψυχή του. Ακόμη και ένα κομματάκι από εφημερίδα αν βρη κάτω πεταμένο που να γράφη λ.χ. το όνομα του Χριστού ή μόνον «Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος», σκύβει, το μαζεύει, το ασπάζεται με ευλάβεια και στενοχωριέται που ήταν πεταμένο.
- Γέροντα, άλλο είναι η ευσέβεια και άλλο η ευλάβεια;
- Η ευσέβεια είναι κολώνια, ενώ η ευλάβεια είναι θυμίαμα. Η ευλάβεια είναι η μεγαλύτερη αρετή για μένα, γιατί ο ευλαβής προσελκύει την Χάρη του Θεού, γίνεται δέκτης της Χάριτος και φυσιολογικά παραμένει η Χάρις του Θεού μαζί του. Τον προδίδει μετά η θεία Χάρις, και όλοι τον ευλαβούνται, τον συμπαθούν, ενώ τον αναιδή τον απεχθάνονται μικροί-μεγάλοι.
Εσείς οι γυναίκες πρέπει να έχετε περισσότερη ευλάβεια από τους άνδρες. Η γυναίκα από την φύση της επιβάλλεται να έχη ευλάβεια. Οι άνδρες, όταν δεν έχουν ευλάβεια, έχουν απλώς μια αδιαφορία. Οι γυναίκες όμως, άμα χάσουν την ευλάβεια, κάνουν χονδρά πράγματα. Μου έλεγε ένας : «Όταν πήγα να προσκυνήση με τη γυναίκα μου στους Αγίους Τόπους, πήγα και στον Ιορδάνη να βαπτισθώ, και αυτή καθόταν και έπλενε τα πόδια της! “Βρε, τί κάνεις αυτού, της είπα, για να πλύνης τα πόδια σου ήρθες στον Ιορδάνη ποταμό;”. Νευρίασα, την έβρισα!» Εκεί φαίνεται ήταν τελείως αδιάφορη, δεν καταλάβαινε, ενώ αυτός ο καημένος είχε πολλή ευλάβεια.

Ευλάβεια εξωτερική

Εκείνος που έχει πολλή πίστη και αληθινή ευλάβεια τρέφεται από κάτι ανώτερο, πνευματικό, που δεν περιγράφεται. Υπάρχουν όμως μερικοί που έχουν μια ξερή εξωτερική ευλάβεια. Λένε ξερά: «Τώρα, αφού μπαίνω στην Εκκλησία, πρέπει να καθήσω προσεκτικά, δεν πρέπει να κουνηθώ, πρέπει να σκύψω το κεφάλι, έτσι πρέπει να κάνω τον σταυρό μου!». Άλλοι μπορεί να κλονίζωνται στο θέμα της πίστεως ,και όμως σε ολόκληρη αγρυπνία να στέκωνται όρθιοι.
- Έχουν , Γέροντα, ανησυχία για κάτι, ψάχνουν κάτι, γι’ αυτό το κάνουν;
- Κάτι θα έχουν μέσα τους. Καλά είναι αυτά, αλλά να τα αισθάνεται κανείς και από μέσα του, να μη γίνωνται μόνον εξωτερικά. Άλλο είναι να βγάζης τον σκούφο σου, όταν μπαίνης στην Εκκλησία, από ευλάβεια, και άλλο να τον βγάζης, επειδή θέλεις να δροσισθή το κεφάλι σου. Η ευλάβεια φαίνεται από τον τρόπο που κοινωνάμε, από τον τρόπο που παίρνουμε αντίδωρο κ.λπ.
- Γέροντα, μπορεί κανείς να πειραχθή από την εκδήλωση της ευλαβείας του άλλου;
- Να σου πω, όταν κάνη κανείς μεγάλο σταυρό, αλλά τον κάνη ταπεινά, δεν πειράζει τον άλλον. Αλλά, όταν κοιτάη αν τον βλέπουν οι άλλοι και κάνη συνέχεια σταυρούς, τότε θα αρχίσουν να τον κοροϊδεύουν. Ή, όταν περνάη έξω από έναν Ναό και κοιτάη αν έχη κόσμο, ή κάνη και …υπομονή να μαζευθή λίγος κόσμος , και τότε αρχίζη να κάνη σταυρούς και μετάνοιες, για να τον δουν, έχουν δίκιο να τον κοροϊδεύουν . Η πραγματική ευλάβεια , όταν υπάρχη, φαίνεται. Το «ευσχημόνως» γίνεται «ασχημόνως» χωρίς πραγματική ευλάβεια.

Το θάρρος είναι μεγάλη υπόθεση

Σε μια αναμπουμπούλα μεγαλύτερη ζημιά γίνεται από τον πανικό που δημιουργείται. Σε έναν κίνδυνο το κυριώτερο από όλα είναι να μην τα χάνη κανείς. Βλέπεις, η κλώσσα τα βάζει με τον αετό και ορμάει επάνω του! Και η γάτα πώς τα βάζει με τον σκύλο, για να σώση τα γατάκια!Σηκώνει την ουρά της ψηλά σαν κυπαρίσσι και αρχίζει να κάνη «κιχ!...». Τα παίζει όλα κορώνα-γράμματα ,και ο άνθρωπος να δειλιάζη!
Να μην πανικοβάλλεσθε. Ιδίως οι γυναίκες εύκολα πανικοβάλλονται. Στην Κατοχή, θυμάμαι, έπρεπε κάποτε να πάμε σε ένα μέρος δυο ώρες έξω από την Κόνιτσα. Τα παιδιά προχώρησαν μπροστά , βρήκαν κράνη και ρούχα στρατιωτικά από Έλληνες στρατιώτες, τα φόρεσαν και πήγαν σε ένα εξωκκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου. Είχα πάει και εγώ εκεί να προσκυνήσω. Δεκαεπτά χρονών ήμουν . Μόλις τα είδαν οι μανάδες από μακριά, άρχισαν να φωνάζουν «ήρθαν οι Ιταλοί!» και γύρισαν να φύγουν. Δεν ρίχνουν μια ματιά να δουν τί είναι. Κράνη ελληνικά φορούσαν τα παιδιά ,και αυτές τα νόμισαν για Ιταλούς και έφευγαν φοβισμένες οι μανάδες από τα παιδιά τους!
Το θάρρος είναι μεγάλη υπόθεση. Αν πης σε έναν υγιή που είναι φοβιτσιάρης «κίτρινος είσαι∙ τί έχεις;», θα πάη στον γιατρό ,ενώ μπορεί να είναι να ήταν κίτρινος , γιατί είχε ξαγρυπνήσει ή του πονούσε το δόντι κ.λπ. Ο Έλληνας ή θα τραβήξη μπροστά ή θα πανικοβληθή! Οι δειλοί είναι άχρηστο πράγμα. Στον πόλεμο τους δειλούς δεν τους θέλουν καθόλου∙ δεν τους έχουν εμπιστοσύνη. Δεν τους παίρνουν σε επίθεση στην πρώτη γραμμή, για να μη δημιουργήσουν προβλήματα. ‘Ένας δειλός στρατιώτης ,αν δεν ξέρη το στρατιωτικό σχέδιο, , μπορεί να δημιουργήση τέτοιο πανικό, που να διαλύση ολόκληρη μεραρχία. Ο φόβος μεγαλώνει και την φαντασία του και μπορεί να αρχίση να φωνάζη «να ,έρχονται, έφθασαν, σφάζουν, φύγετε! ω, πού θα πάμε, πόσο στρατό έχουν οι εχθροί! θα μας φάνε!», οπότε θα κάνη πολλή ζημιά, γιατί εύκολα επηρεάζονται και οι άλλοι. Ένας όμως που έχει παλληκαριά, αν δη τους εχθρούς, θα πη: «μυρμήγκια είναι αυτά∙ δεν είναι άνθρωποι!» και τρέχουν με θάρρος και οι άλλοι! Γι’ αυτό στον στρατό λένε καλύτερα πέντε γενναίοι να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση με ψυχραιμία παρά είκοσι δειλοί.
- Γέροντα, σε ένα σύνολο σε μια δύσκολη κατάσταση δεν είναι τόσο οι εξωτερικοί κίνδυνοι , όσο οι εσωτερικοί.
- Ναι, έτσι είναι. Και το Σούλι δεν θα μπορούσαν οι Τούρκοι να το πάρουν, αν δεν το πρόδιδε ο Πήλιος Γούσης, που ήταν μέσα από το Σούλι. Από ένα κρυφό μονοπάτι τους οδήγησε. Βλέπεις, πέντε χωριουδάκια ήταν μονοιασμένα, ενωμένα ,και τα έβαζαν με ολόκληρο Αλή- Πασά, που είχε την δύναμη να τα βάζη με τον Σουλτάνο. Το Σούλι ήταν δούλο στον Αλή-Πασά και όμως τον έφερναν σβούρα. Και οι γυναίκες πόσο δεμένες ήταν μεταξύ τους και τι παλληκαριά είχαν! Έπαιρναν και αυτές την καραμπίνα!

Κριτήριο αγάπης

Όταν ένας έχη και δίνη ελεημοσύνη, δεν μπορείς να καταλάβης αν έχη αγάπη ή όχι, γιατί μπορεί να δίνη όχι από αγάπη, αλλά για να ξεφορτωθή κάποια πράγματα. Όταν στερήται και δίνη, τότε φαίνεται η αγάπη του. Πιστεύω, ας υποθέσουμε, ότι έχω αγάπη˙ ο Θεός, για να δοκιμάση την αγάπη μου, μου στέλνει έναν φτωχό. Αν έχω λ.χ. δυό ρολόγια, ένα καλό κι ένα λίγο χαλασμένο, και δώσω το χαλασμένο στον φτωχό, σημαίνει ότι η αγάπη μου είναι δευτέρας ποιότητος. Αν έχω πραγματική αγάπη, θα δώσω το καλό στον φτωχό. Μπαίνει όμως η βλαμμένη λογική και λέμε: «Τί, το καλό θα δώσω; Γι’ αυτόν, αφού δεν έχει κανένα ρολόι, καλό είναι και το παλιό», και δίνω το παλιό. Αλλά, όταν δίνης το παλιό, ζη ο παλαιός άνθρωπος ακόμη μέσα σου˙ αν δίνης το καινούριο, είσαι αναγεννημένος άνθρωπος. Κολάσιμη κατάσταση είναι, όταν κρατάς και τα δυο και δεν δίνης κανένα.
- Γέροντα, πώς βγαίνει κανείς από αυτήν την κατάσταση;
- Να σκεφθή: «Αν ήταν ο ίδιος ο Χριστός, τί θα έδινα; Ασφαλώς το καλύτερο». Έτσι καταλαβαίνει ποια είναι η πραγματική αγάπη. Θα πάρη λοιπόν μια γερή απόφαση και την άλλη φορά θα δώση το καλύτερο. Μπορεί λίγο να δυσκολευθή στις αρχές, αλλά, αν αγωνίζεται μ’ αυτόν τον τρόπο, θα φθάση σε κατάσταση να δίνη και το παλιό και το καινούριο, για να διευκολύνη τους άλλους, και αυτός να μην έχη ρολόι, αλλά να έχη μέσα του Χριστό και να ακούη το γλυκό χτύπημα της καρδιάς του που θα σκιρτά από θεϊκή χαρά. Αν σου αφαιρέσουν το ιμάτιο και εσύ δώσης και τον χιτώνα που έχεις, θα σε ντύση μετά ο Χριστός. Αν πονάς έναν ταλαίπωρο και τον βοηθάς, σκέψου, αν ήταν ο ίδιος ο Χριστός, τί θυσία θα έκανες! Έτσι δίνει κανείς εξετάσεις. Στον πλησίον του ο πιστός άνθρωπος βλέπει το πρόσωπο του Χριστού. Και ο ίδιος ο Χριστός λέει «αυτό που κάνετε σε έναν ταλαίπωρο είναι σαν να το κάνετε σε μένα». Βέβαια την τιμή την απονέμει στον καθένα ανάλογα ,αλλά η αγάπη είναι ίδια για όλους. Στην καρδιά του την ίδια θέση έχει ένας υπουργός και ένας φτωχός˙ ένας στρατηγός και ένας στρατιώτης.
- Γέροντα, πώς συμβαίνει μερικές φορές ,αυτός που βοηθιέται, να φέρεται άσχημα προς αυτόν που τον βοήθησε;
- Ο διάβολος πάει και κεντάει τον άλλον, ώστε να μας φερθή άσχημα και να αγανακτήσουμε, οπότε χάνουμε το καλό. Δεν φταίει ο άνθρωπος˙ο διάβολος κεντάει τον άνθρωπο, για να μας κάνη να τα χάσουμε όλα. Όταν κάνετε μια καλωσύνη, να αισθάνεσθε πάντα πως ό,τι κάνετε έχετε υποχρέωση να το κάνετε και να είστε έτοιμες να αντιμετωπίσετε πειρασμό, για να μη χάσετε το καλό που κάνατε, αλλά να το κερδίσετε όλο. Κάνει λ.χ. ένας μια ελεημοσύνη, χωρίς να έχη σκοπό να την φανερώση. Μπαίνει ο πειρασμός στην μέση και βάζει άλλους να του πουν «εσύ ο φιλάργυρος, που δεν έκανες τίποτε κ.λπ., ο τάδε έκανε αυτό, ο τάδε εκείνο», για να τον αναγκάση να πη και αυτός… ταπεινά «έκανα και εγώ κάτι μικρό, ένα νοσοκομείο» ή να τον αναγκάση να αγανακτήση να αγανακτήση και να πη «ποιός εγώ, που έκανα αυτό και αυτό;» και να τα χάση όλα. Ή θα βάλη αυτόν που ευεργέτησε να του πη: «Αχάριστε, εκμεταλλευτά κ.λπ.», μέχρι να του απαντήση: «Εγώ εκμεταλλευτής; Εγώ που σου έκανα εκείνη την καλωσύνη , εκείνη την ευεργεσία;». «Βρε τον αχάριστο, θα πη μετά, δεν ήθελα να μου πη “ευχαριστώ”, αλλά τουλάχιστον να το αναγνώριζε». Όταν όμως κανείς περιμένη αναγνώριση, πάει, τα χάνει όλα. Ενώ, αν βάλη έναν καλό λογισμό και πη «καλύτερα που ξέχασε την καλωσύνη που του έκανα» ή «μπορεί να ήταν στενοχωρημένος ή κουρασμένος, γι’ αυτό μίλησε έτσι», δικαιολογεί τον άλλον και δεν χάνει. Όταν δεν περιμένουμε ανταπόδοση, τότε έχουμε καθαρό μισθό. Ο Χριστός έκανε το παν για μας και εμείς Τον σταυρώσαμε. Τί ψάλλουμε; «Αντί του μάννα χολήν». Πάντοτε να προσπαθούμε να κάνουμε το καλό, χωρίς να περιμένουμε ανταπόδοση.

Προσευχή με πόνο

- Γέροντα, πώς κάνετε ευχή για ένα θέμα;
- Όλη η βάση είναι να πονάη ο άνθρωπος . Αν δεν πονάη , μπορεί να κάθεται ώρες με το κομποσχοίνι και η προσευχή του να μην έχη κανένα αποτέλεσμα. Αν υπάρχη πόνος για τι θέμα για το οποίο προσεύχεται , ακόμη και με έναν αναστεναγμό κάνει καρδιακή προσευχή. Πολλοί, όταν την στιγμή που τους ζητούν οι άλλοι να κάνουν προσευχή δεν έχουν χρόνο, προσεύχονται με έναν αναστεναγμό για το πρόβλημά τους. Δεν λέω να μην κάνη κανείς προσευχή , αλλά, αν τυχόν δεν υπάρχη χρόνος , ένας αναστεναγμός για τον πόνο του άλλου είναι μία καρδιακή προσευχή ∙ ισοδυναμεί δηλαδή με ώρες προσευχής. Διαβάζεις λ.χ. ένα γράμμα, βλέπεις ένα πρόβλημα, αναστενάζεις και μετά προσεύχεσαι. Ου, αυτό είναι μεγάλο πράγμα! Πριν πιάσης το ακουστικό ,πριν ακόμη καλέσης, σε ακούει ο Θεός! Και πώς το πληροφορείται ο άλλος! Να δήτε πώς οι δαιμονισμένοι καταλαβαίνουν πότε κάνω προσευχή γι’ αυτούς και φωνάζουν, όπου και αν βρίσκωνται!
Η πραγματική προσευχή ξεκινάει από έναν πόνο∙ δεν είναι ευχαρίστηση, «νιρβάνα». Τι πόνος είναι; Βασανίζεται με την καλή έννοια ο άνθρωπος. Πονάει, βογγάει, υποφέρει όταν κάνη προσευχή για οτιδήποτε. Ξέρετε τι θα πη υποφέρει; Ναι, υποφέρει, γιατί συμμετέχει στον γενικό πόνο του κόσμου ή στον πόνο ενός συγκεκριμένου προσώπου. Αυτήν την συμμετοχή, αυτόν τον πόνο, τον ανταμείβει ο Θεός με την θεία αγαλλίαση. Δεν ζητάει βέβαια ο άνθρωπος την θεία αγαλλίαση, αλλά η θεία αγαλλίαση έρχεται ως συνέπεια, επειδή συμμετέχει στον πόνο του άλλου.
- Πώς θα ξεκινήση;
- Μαθαίνει κάτι, λ.χ. ότι έγινε ένα δυστύχημα, «αχ!» αναστενάζει, και τακ ο Θεός του δίνει παρηγοριά θεϊκή για τον λίγο αναστεναγμό. Βλέπει έναν να πονάη , και τακ συμπάσχει μαζί του και παρηγορείται από τον Θεό με θεία παρηγοριά∙ δεν μένει με την πίκρα εκείνη. Βοηθιέται και ο άλλος με την προσευχή του. Ή σκέφτεται «Ο Θεός μας ‘έδωσε τόσα∙ εγώ τι έκανα για τον Θεό;». Μου έκανε εντύπωση αυτό που μου είπε μια ψυχή: «Οι Άγγελοι ,λέει, καλύπτουν τα πρόσωπα, όταν τελήται το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, και εμείς κοινωνούμε το Σώμα του Χριστού. Εγώ τι έκανα για τον Χριστό;». Υποφέρει με την καλή έννοια.
- Γέροντα, πώς καταλαβαίνει κανείς ότι βοηθήθηκε με την προσευχή του ο άλλος;
- Το πληροφορείται από την θεία παρηγοριά που νιώθει μέσα του μετά από την πονεμένη του καρδιακή προσευχή που έκανε. Πρέπει όμως πρώτα τον πόνο του άλλου να τον κάνης δικό σου πόνο και ύστερα να κάνης και καρδιακή προσευχή. Η αγάπη είναι ιδιότητα θεϊκή και πληροφορεί τον άλλον. Και στα νοσοκομεία ,όταν οι γιατροί και οι νοσοκόμες πονούν πραγματικά για τους αρρώστους, αυτό είναι το δραστικώτερο φάρμακο από όλα τα φάρμακα που τους δίνουν. Νιώθουν οι άρρωστοι ότι ενδιαφέρονται γι’ αυτούς , και αισθάνονται σιγουριά, ασφάλεια, παρηγοριά. Ούτε πολλές κουβέντες χρειάζεται να πης στον άλλον που υποφέρει, ούτε να του κάνης διδασκαλία. Καταλαβαίνει ότι τον πονάς και έτσι βοηθιέται. Ο πόνος είναι το παν. Αν πονέσουμε για τους άλλους, ξεχνάμε τον εαυτό μας , τα προβλήματά μας.

Όσο ξεχνάμε τον εαυτό μας , τόσο μας θυμάται ο Θεός

Όποιος έχει θυσία και πίστη στον Θεό, δεν υπολογίζει τον εαυτό του. Ο άνθρωπος ,όταν δεν καλλιεργήση το πνεύμα της θυσίας, σκέφτεται μόνον τον εαυτό του και θέλει όλοι να θυσιάζωνται γι’ αυτόν. Αλλά όποιος σκέφτεται μόνο τον εαυτό του, αυτός απομονώνεται και από τους ανθρώπους, απομονώνεται και από τον Θεό – διπλή απομόνωση- , οπότε δεν δέχεται την Θεία Χάρη. Αυτός είναι άχρηστος άνθρωπος . Και να δήτε, αυτόν που σκέφτεται συνέχεια τον εαυτό του, τις δυσκολίες του κ.λπ., και ανθρωπίνως κανείς δεν θα του συμπαρασταθή σε μια ανάγκη. Καλά, θεϊκή συμπαράσταση δεν θα έχη, αλλά δε θα έχη και ανθρώπινη. Μετά θα προσπαθή από εδώ-από εκεί να βοηθηθή. Θα βασανίζεται δηλαδή, για να βοηθηθή από ανθρώπους, αλλά βοήθεια δεν θα βρίσκη. Αντίθετα, όποιος δεν σκέφτεται τον εαυτό του, αλλά σκέφτεται συνέχεια τους άλλους, με την καλή έννοια, αυτόν τον σκέφτεται συνέχεια ο Θεός, και μετά τον σκέφτονται και οι άλλοι. Όσο ξεχνάει τον εαυτό του , τόσο τον θυμάται ο Θεός. Να, μια ψυχή φιλότιμη μέσα σε ένα Κοινόβιο θυσιάζεται, δίνεται κ.λπ. Αυτό , νομίζετε, δεν έχει πέσει στην αντίληψη των άλλων; Μπορεί να μην την σκεφθούν οι άλλοι αυτήν την ψυχή που δίνεται ολόκληρη και δεν σκέφτεται τον εαυτό της; Μπορεί να μην την σκεφθή ο Θεός; Μεγάλη υπόθεση! Εδώ βλέπει κανείς την ευλογία του Θεού, πώς εργάζεται ο Θεός.
Στις δυσκολίες δίνει εξετάσεις ο άνθρωπος. Εκεί φαίνεται αν έχη πραγματική αγάπη, θυσία. Και όταν λέμε ότι ένας έχει θυσία, εννοούμε ότι την ‘ώρα του κινδύνου δεν υπολογίζει τον εαυτό του και σκέφτεται τους άλλους. Βλέπεις, και η παροιμία λέει «ο καλός φίλος στην ανάγκη φαίνεται». Θεός φυλάξοι, αν λ.χ. τώρα έπεφταν βόμβες , θα φαινόταν ποιος σκέφτεται τον άλλον και ποιος σκέφτεται τον εαυτό του. Όποιος όμως έχει μάθει να σκέφτεται μόνο τον εαυτό του, σε μια δυσκολία πάλι τον εαυτό του θα σκέφτεται ,και ο Θεός δεν θα τον σκέφτεται αυτόν τον άνθρωπο. Όταν από τώρα δεν σκέφτεται κανείς τον εαυτό του αλλά σκέφτεται τους άλλους, και στον κίνδυνο τους άλλους θα σκεφθή. Τότε ξεκαθαρίζουν ποιοί έχουν πραγματικά θυσία και ποιοι είναι φίλαυτοι.
Αν δεν αρχίση κανείς να κάνη από τώρα καμιά θυσία , να θυσιάση καμιά επιθυμία, έναν εγωισμό, πως θα φθάση να θυσιάση την ζωή του σε μια δύσκολη στιγμή; Αν τώρα σκέφτεται τον κόπο και κοιτάη να μην κοπιάση λίγο παραπάνω από έναν άλλο σε μια δουλειά, πώς θα φθάση στην κατάσταση να τρέχη να σκοτωθή αυτός, για να μη σκοτωθή ο άλλος; Αν τώρα για μικρά πράγματα σκέφτεται τον εαυτό του, τότε που θα κινδυνεύη η ζωή του , πως θα σκεφθή τον άλλον; Τότε θα είναι πιο δύσκολα. Αν έρθουν δύσκολα χρόνια και έχη λ.χ. ο διπλανός του πυρετό και τον δη να πέση στον δρόμο, θα τον αφήση και θα φύγη. Θα πη: «Να πάω να ξαπλώσω , μην πέσω κι εγώ».
Στον πόλεμο παλεύει η ζωή η δική σου με την ζωή του άλλου. Λεβεντιά είμαι να τρέχη ο ένας να γλυτώση τον άλλον. Όταν δεν υπάρχη θυσία, ο καθένας πάει να γλυτώση τον εαυτό του. Και είναι παρατηρημένο ∙ όποιος πάει στον πόλεμο να ξεφύγη, τον βρίσκει εκεί η οβίδα. Πάει δήθεν να γλυτώση και σπάζει τα μούτρα του. Γι’ αυτό να μην κοιτάζη κανείς να ξεφύγη, και ιδίως όταν αυτό είναι εις βάρος των άλλων. Θυμάμαι ένα περιστατικό από τον Αλβανικό πόλεμο. Ένας στρατιώτης είχε μια πλάκα, για να προστατεύη το κεφάλι του. Εν τω μεταξύ χρειάσθηκε να πάη λίγο πιο πέρα και την ακούμπησε κάτω. Πάει αμέσως ο διπλανός του και τον παίρνει. Σου λέει: «Ευκαιρία είναι, θα την πάρω εγώ τώρα». Την ίδια στιγμή, τακ, πετάει ο όλμος επάνω του, τον διέλυσε. Αυτός έβλεπε τα πυρά που έπεφταν και πήρε την πλάκα, για να γλυτώση∙ δεν υπολόγισε τον άλλον που θα γύριζε πάλι. Σκέφθηκε μόνον τον εαυτόν του και δικαιολόγησε κάπως και την πράξη του. «Αφού πήγε λίγο πιο πέρα ο άλλος, μπορώ να την πάρω την πλάκα». Ναι, έφυγε ,αλλά η πλάκα ήταν δική του. Ένας άλλος, όσο συνεχιζόταν ο πόλεμος, προσπαθούσε να γλυτώση. Κανέναν δεν υπολόγιζε. Οι άλλοι βοηθούσαν, αυτός καθόταν στο σπίτι του. Κοίταζε μέχρι την τελευταία ώρα που δυσκόλεψαν τα πράγματα να ξεφύγη. Αργότερα, όταν είχαν έρθει οι Άγγλοι, πήγε στο στρατόπεδο, παρουσιάσθηκε στον Ζέρβα και, επειδή είχε και αμερικάνικη υπηκοότητα, βρήκε ευκαιρία και έφυγε για την Αμερική. Μόλις όμως έφθασε εκεί, πέθανε! Η γυναίκα του η καημένη έλεγε: «Πήγε να ξεφύγη από τον Θεό!». Αυτό πέθανε, ενώ άλλοι που πήγαν και στον πόλεμο έζησαν.

Άγνοια δεν δικαιολογείται

- Μήπως, Γέροντα, μερικοί είναι αδιάφοροι ,επειδή έχουν άγνοια;
- Τι άγνοια; Να σου πω μια άγνοια; Φιλόλογος από την Χαλκιδική δεν ήξερε τι είναι το Άγιον Όρος. Ένας Γερμανός δάσκαλος του μίλησε για το Άγιον Όρος και ήρθαν μαζί. Ο Γερμανός ήξερε ακόμη και πόσα μοναστήρια υπάρχουν στο Άγιον Όρος. Και παρόλο που ήταν Προτεστάντης , ήξερε και τι άγια Λείψανα υπάρχουν, πού βρίσκονται κ.λπ. Αυτή η άγνοια δικαιολογείται; Άλλος από την Αμερική είπε σε κάποιον από την Χαλκιδική να ‘ρθη για ένα πρόβλημά του να τον βοηθήσω. Από την Αμερική! Να σας πω και κάτι ακόμη. Ήρθε ένας στο Καλύβι που ήταν από την Φλώρινα. «Μέσα από την Φλώρινα, του λέω, είσαι;». «Ναι, από μέσα», μου λέει. «Εσείς εκεί έχετε και καλό μητροπολίτη», του λέω. «Σε ποια ομάδα παίζει;», μου λέει. Αυτός νόμιζε ότι ήταν ποδοσφαιριστής! Ήταν προσηλωμένος στο ποδόσφαιρο. Ούτε τον δεσπότη ήξερε- τουλάχιστον τον Καντιώτη τον ξέρουν. Αυτά δεν δικαιολογούνται.
Όχι, άγνοια δεν δικαιολογείται σήμερα στον κόσμο. Λείπει η καλή διάθεση, το φιλότιμο. Εκείνος που έχει καλή διάθεση, για να γνωρίση τον Χριστό, θα Τον γνωρίση. Θα πάρη στροφή. Και να δεν βρεθή ούτε ένας θεολόγος ούτε ένας καλόγερος, και δεν ακούση τον λόγο του Θεού, άμα έχη καλή διάθεση, θα πάρη στροφή ή από ένα φίδι ή από ένα θηρίο ή από μια αστραπή, από έναν κατακλυσμό, ή από κάποιο άλλο γεγονός. Θα τον οικονομήση ο Θεός. Ένα παιδί αναρχικό είχε πάει στην Γερμανία. Εκεί το έκλεισαν σε αναμορφωτήριο, γιατί είχε μπλέξει με τα ναρκωτικά κ.λπ. Δεν είχε βοηθηθή από πουθενά. Στο αναμορφωτήριο του έδωσε κάποιος ένα Ευαγγέλιο. Το διάβασε κι άλλαξε αμέσως. «Θα πάω στην Ελλάδα, είπε∙ εκεί είναι η Ορθοδοξία». Γύρισε στο χωριό του. Οι συγγενείς του βάλθηκαν να τον παντρέψουν. Τον πάντρεψαν∙ απέκτησε και ένα παιδάκι. Διάβαζε το Ευαγγέλιο, πήγαινε στην Εκκλησία, τηρούσε τις αργίες. Οι άλλοι που τον έβλεπαν να ζη έτσι έλεγαν: «Αυτός, για να διαβάζη Ευαγγέλιο, πάσχει, τρελάθηκε»! Μετά από λίγο τον εγκατέλειψε και η γυναίκα του∙ πήρε μαζί της και το παιδάκι. Όταν έφυγε η γυναίκα του, εκείνος άφησε όλα όσα είχε στο χωριό, χωράφια, τρακτέρ κ.λπ. και πήγε στις σπηλιές και ασκήτευε. Ένας Πνευματικός όμως του είπε: «Πρέπει να βρης την γυναίκα σου, να συνεννοηθήτε, και ύστερα θα αποφασίσης τι θα κάνης». Ξεκίνησε λοιπόν να πάη Θεσσαλονίκη, για να βρη την γυναίκα του. Πίστευε ότι ,αφού έτσι του είπε ο Πνευματικός , θα του την παρουσιάση ο Χριστός. Στην Θεσσαλονίκη δεν την παρουσίασε την γυναίκα του ο Χριστός. Εν τω μεταξύ, βρήκε κάτι Γερμανούς , τους κατήχησε∙ ο ένας βαπτίσθηκε. Αυτοί του έβαλαν ναύλα και πήγε στην Αθήνα. Ούτε εκεί του την παρουσίασε. Του έβαλαν πάλι τα ναύλα και πήγε στην Κρήτη. Έπιασε εκεί δουλειά και πήγε σε έναν Πνευματικό. Εκείνος, όταν άκουσε το πρόβλημά του, του είπε: «Μήπως η γυναίκα σου και το παιδάκι είναι έτσι κι έτσι; Εδώ κάπου έχει δουλεύει μια γυναίκα. Δεν έχει πολύ καιρό που ήρθε». Και του περιέγραψε πώς ήταν αυτή η γυναίκα. «Αυτή πρέπει να είναι», λέει. Την ειδοποίησε ο Πνευματικός. Εκείνη, μόλις τον είδε, τα έχασε. «Με μάγια με βρήκες», του είπε. Μάγος είσαι». Και τον άφησε κι έφυγε, πριν προλάβη να του μιλήση. Την έχασε πάλι. Έμαθε και για μένα και ήρθε στο Καλύβι. Χτύπησε μια φορά και περίμενε. Τραβήχθηκε στην άκρη και, ώσπου να του ανοίξω, έκανε μετάνοιες. Φορούσε κάτι παλιά ρούχα. Μου τα διηγήθηκε όλα. Είχα μερικά ξερά σύκα και του τα έδωσα. «Θέλεις σύκα;», του λέω. «Δεν έχω δόντια», μου λέει. «Και εγώ δεν έχω», του λέω. «Εσύ πονάς; με ρωτάει. Εγώ πονώ. Μέσα από τον πόνο βγαίνει η χαρά του Χριστού», μου λέει. «Θέλεις καμμιά φανέλλα;», τον ρωτάω. «Έχω δυό, μου λέει. Αν ζεστάνη ο καιρός, θα την δώσω την μία». «Κοίταξε, του λέω, μέχρι να ξεκαθαρίσης και να συνεννοηθής με τη γυναίκα σου, να προσέξης την υγεία σου, γιατί έχεις ευθύνη και για το παιδάκι». Τέτοια αυταπάρνηση! Τέτοια πίστη! Δεν ήταν ούτε είκοσι επτά χρονών. Πού να είχε γνωρίσει αυτός την μοναχική ζωή! Άγνοια τελεία είχε, αλλά είχε καλή διάθεση και ο Θεός τον βοήθησε και προχώρησε βαθιά ευαγγελικά.
Γι’ αυτό λέω ότι άγνοια δεν δικαιολογείται με τίποτα σήμερα. Μόνον αν είναι κανείς λειψός ή μικρό παιδί, δικαιολογείται να έχη άγνοια. Αλλά και τα μικρά παιδιά σήμερα είναι σπίρτα! Άμα θέλη κανείς, υπάρχουν πολλές δυνατότητες ,για να γνωρίση την αλήθεια.

Αντιμετώπιση υβριστών

- Γέροντα, στην Αγία Γραφή λέει ότι η βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος δεν συγχωρείται. Ποια είναι η βλασφημία αυτή;
- Βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος γενικά είναι η περιφρόνηση στα θεία, όταν ο άνθρωπος έχη, εννοείται, τα λογικά του. Τότε είναι και ένοχος. Π.χ. έναν που μου είπε «άντε κι εσύ και οι θεοί σου…», του έδωσα μια σπρωξιά και τον τίναξα πέρα, γιατί αυτό ήταν βλασφημία. Ή περνάνε δύο έξω από την εκκλησία . Ο ένας κάνει τον σταυρό του και λέει στον άλλο «κάνε ,ευλογημένε, κι εσύ τον σταυρό σου..» και αυτός αντιδρά: «Άντε κι εσύ που θα κάνω τον σταυρό μου!». Αυτή η περιφρόνηση είναι βλασφημία. Αδύνατον επομένως σε έναν ευλαβή άνθρωπο να υπάρχη βλασφημία. Αλλά και η αναίδεια είναι βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος. Ο αναιδής διαστρέφει ή καταπατάει λ. .χ. μια ευαγγελική αλήθεια , για να δικαιολογήση την πτώση του. Δεν σέβεται την αλήθεια, την πραγματικότητα, αλλά την τσαλακώνει εν γνώσει του∙ τσαλαπατάει ένα ιερό πράγμα. Και αυτό σιγά-σιγά γίνεται πλέον κατάσταση . Στην συνέχεια απομακρύνεται η Χάρις του Θεού και ο άνθρωπος δέχεται επιδράσεις δαιμονικές. Και αν δεν μετανοήση, τι εξέλιξη θα έχη… Θεός φυλάξοι! Όταν όμως ένας θυμώση και βλασφημήση ακόμα και το Άγιο Πνεύμα, αυτή η βλασφημία δεν είναι ασυγχώρητη , γιατί ο άνθρωπος δεν πιστεύει την βρισιά που είπε, αλλά την είπε, επειδή εκείνη την στιγμή, πάνω στο θυμό του, έχασε τον έλεγχο του εαυτού του, και αμέσως μετανοιώνει. Ο αναιδής όμως δικαιολογεί το ψέμα, για να δικαιολογήση την πτώση του. Όποιος δικαιολογή την πτώση του, δικαιολογεί τον διάβολο.
- Γέροντα, πώς δικαιολογεί την πτώση του;
- Μπορεί να θυμηθή κάτι που λέχθηκε πριν από δέκα χρόνια για άλλη περίπτωση και να το παρουσιάσει σαν παράδειγμα, για να δικαιολογήση τον εαυτό του. Ούτε ο διάβολος , ο μεγαλύτερος δικηγόρος, δεν θα μπορούσε να σκεφθή κάτι τέτοιο εκείνη την ώρα.
- Και πώς νιώθει αυτός ο άνθρωπος;
- Πως νιώθει; Δεν έχει ανάπαυση ποτέ. Εδώ και δίκαιο να έχη κανείς , όταν πάει να δικαιώση τον εαυτό του, πάλι ανάπαυση δεν έχει , πόσο μάλλον να μην έχη δίκαιο και να δικαιολογή την πτώση του με αναιδέστατο τρόπο. Γι’ αυτό, όσο μπορούμε, να προσέχουμε την αναίδεια και την περιφρόνηση όχι μόνον προς τα θεία αλλά και προς τον πλησίον, διότι είναι εικόνα Θεού. Οι αναιδείς άνθρωποι βρίσκονται στο πρώτο στάδιο της βλασφημίας κατά του Αγίου Πνεύματος. Εκείνοι που περιφρονούν τα θεία βρίσκονται στο δεύτερο, και στο τρίτο βρίσκεται ο διάβολος.
- Γέροντα, όταν μιλούν κατά της Εκκλησίας ή κατά του Μοναχισμού κ.λπ., τι πρέπει να κάνη κανείς;
- Κατ’ αρχάς αν κάποιος μιλάη άσχημα λ.χ. για σένα ως άτομο, δεν πειράζει. Να σκεφθής : «Τον Χριστό , που ήταν Χριστός, Τον έβριζαν, και δεν μιλούσε ∙ εμένα που είμαι αμαρτωλός τι μου αξίζει;». Αν έρχονταν να βρίσουν εμένα ως άτομο, δε θα με πείραζε καθόλου. Αλλά, όταν με βρίζουν ως μοναχό, βρίζουν και όλο τον θεσμό του Μοναχισμού, γιατί ως μοναχός δεν είμαι ανεξάρτητος και πρέπει να μιλήσω. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει κανείς να τους αφήση λίγο να ξεσπάσουν και ύστερα να τους πη δυο κουβέντες. Κάποτε στο λεωφορείο μια γυναίκα έβριζε τους παπάδες . Την άφησα να ξεσπάση και, όταν σταμάτησε, της είπα: «Έχουμε απαιτήσεις από τους παπάδες , αλλά και αυτούς δεν τους έριξε ο Θεός με τα αλεξίπτωτα. Είναι άνθρωποι και έχουν ανθρώπινες αδυναμίες. Μπορείς όμως να μου πης, μια μητέρα σαν εσένα βαμμένη, με κάτι νύχια σαν το γεράκι ,τι παιδί θα γεννήση και πώς θα το αναθρέψη; Και παπάς και καλόγερος να γίνη, πώς θα είναι;». Θυμάμαι, μια άλλη φορά, όταν ταξίδευα με το λεωφορείο από την Αθήνα για τα Γιάννενα, ήταν ένας που δεν σταμάτησε σε όλο τον δρόμο να κατηγορή έναν μητροπολίτη που είχε δημιουργήσει τότε κάτι προβλήματα. Του είπα κανα-δυο κουβέντες και μετά έκανα ευχή. Εκείνος συνέχιζε. Όταν φθάσαμε στα Γιάννενα και κατεβήκαμε, τον πήρα λίγο παράμερα και του λέω : « Με γνωρίζεις ποιος είμαι;» .«Όχι», μου λέει. «Πώς τότε κάθεσαι και λες τέτοια πράγματα; Εγώ μπορεί να είμαι πολύ χειρότερος από τον τάδε που βρίζεις, μπορεί όμως να είμαι και ένας άγιος. Πώς κάθεσαι και λες μπροστά μου πράγματα που δεν μπορώ να φαντασθώ ότι τα κάνουν ούτε και οι κοσμικοί άνθρωποι; Κοίταξε να διορθωθής, γιατί θα φας σκαμπίλι δυνατό από τον Θεό-για το καλό σου φυσικά». Τον είδα μετά, άρχισε να τρέμη. Αλλά και οι άλλοι κατάλαβαν , όπως είδα από μια αναταραχή που δημιουργήθηκε.
Βλέπεις να βρίζουν τα άγια και ο άλλος δεν λέει τίποτε. Σ’ αυτήν την περίπτωση η πραότητα είναι δαιμονική . Μια φορά που έβγαινα α0πό το Άγιον Όρος, συνάντησα στο καράβι και έναν που είχε φύγει ο καημένος από το Ψυχιατρείο και είχε έρθει στο Όρος. Φώναζε και έβριζε συνέχεια όλους τους μεγάλους, τους κυβερνήτες, τους γιατρούς…». «Τόσα χρόνια, έλεγε, με τάραξαν στα ηλεκτροσόκ και στα χάπια. Εσείς περνάτε καλά. Έχετε την καλοπέρασή σας, τα αυτοκίνητά σας. Εμένα από δώδεκα χρονών η μάνα μου μ’ έστειλε σ’ ένα νησί. Είκοσι πέντε χρόνια γυρίζω από τρελλοκομείο σε τρελλοκομείο». Έβριζε όλα τα κόμματα και μετά άρχισε να βρίζη Χριστό και Παναγία. Σηκώνομαι επάνω, «πάψε του λέω∙ δεν υπάρχει καμμιά αρχή εδώ μέσα;» . Θίχτηκε , φαίνεται, ο συνοδός του –πρέπει να ήταν χωροφύλακας – και τον σύμμασε λίγο. Είχε πει όλο το πρόβλημά του φωνάζοντας και βρίζοντας. Τον πόνεσα. Μετά ήρθε, μου φίλησε το χέρι. Τον φίλησα. Είχε δίκαιο. Όλοι λίγο-πολύ έχουμε το μερίδιό μας. Ήμουν κι εγώ αιτία που έβριζε ο καημένος. Αν είχα πνευματική κατάσταση, θα τον είχα κάνει καλά.
Πόσο είχαν απογοητευθή οι Φαρασιώτες, τότε με την Ανταλλαγή, όταν έρχονταν με το καράβι στην Ελλάδα! Δυο ναύτες μάλωναν και έβριζαν τον Χριστό και την Παναγία!». Τους άρπαξαν και τους πέταξαν στη θάλασσα. Ευτυχώς ήξεραν κολύμπι και γλύτωσαν. Ακόμη και όταν βρίζουν κάποιον άνθρωπο, πρέπει να τον υπερασπίσουμε, πόσο μάλλον τον Χριστό! Ήρθε ένα παιδί στο Καλύβι που κούτσαινε, αλλά λαμποκοπούσε το προσωπάκι του. Λέω: «Κάτι γίνεται εδώ, για να λάμπη έτσι η Θεία Χάρις!». Τον ρώτησα «τι κάνεις κ.λπ.» και μου είπε τι συνέβη. Κάποιος, ένα θηρίο μέχρι εκεί πάνω, έβριζε τον Χριστό και την Παναγία και το παιδί όρμησε επάνω του , για να σταματήση. Εκείνος το έβαλε κάτω, το τσαλαπάτησε, του σακάτεψε τα πόδια, και μετά το καημένο κούτσαινε. Ομολογητής! Τι τράβηξαν οι Ομολογητές, οι Μάρτυρες!
- Γέροντα, μερικοί ευλαβείς νέοι δυσκολεύονται στον στρατό με αυτούς που βρίζουν. Τι να κάνουν;
- Θέλει διάκριση και υπομονή. Ο Θεός θα βοηθήση. Ο ασυρματιστής που υπηρετούσαμε μαζί στον στρατό ήταν ένας γιατρός άπιστος, βλάσφημος. Κάθε μέρα ερχόταν στη μονάδα Διοικήσεως , να μου κάνη πλύση εγκεφάλου! Μου έλεγε την θεωρία του Δαρβίνου κ.λπ. , κάτι πράγματα χαμένα, βλάσφημα τελείως. Μετά όμως από κάποιο περιστατικό κατάλαβε μερικά πράγματα. Μια φορά ήμασταν σε μια επιχείρηση και είχαμε φορτωμένα σε ένα μεγάλο μουλάρι τον ασύρματο και το φορείο. Σε έναν κατήφορο, επειδή γλιστρούσε πολύ, εγώ έπιανα από την ουρά το ζώο και ο γιατρός τραβούσε το καπίστρι. Σε μια στιγμή, πώς άγγιξε το φορείο λίγο τα αυτιά του ζώου, και δίνει μια το ζώο και με χτυπάει δυνατά με τα πισινά του πόδια∙ με πέταξε πέρα. Σε λίγο συνήλθα και είδα ότι περπατούσα! Το μόνο που θυμόμουν ήταν ότι φώναξα «Παναγία μου!». Τίποτε άλλο. Τα σημάδια από τα πέταλα του ζώου ήταν πάνω μου. Εδώ το στήθος ήταν όλο μαύρο. Με τόση δύναμη με χτύπησε το ζώο! Τα έχασε ο γιατρός που με είδε να περπατώ! Συνεχίσαμε το δρόμο μας. Λίγο πιο πέρα στραβοπάτησε ο γιατρός σε μια πέτρα, έπεσε κάτω και δε μπορούσε να σηκωθή να περπατήση. Άρχισε να φωνάζη: «Παναγία μου, Χριστέ μου»! Σου λέει: «Τώρα όλοι θα με εγκαταλείψουν, πάει, τι θα γίνω; Ποιος θα με βοηθήσει;». Φοβόταν μην τον πιάσουν. «Μη στενοχωριέσαι, του λέω, θα καθήσω μαζί σου. Αν πιάσουν εμένα, θα πιάσουν κι εσένα». Ο καημένος μετά σκέφθηκε : «Ο Αρσένιος, ενώ τον πέταξε πέρα το ζώο, δεν έπαθε τίποτε, κι εγώ λίγο στραβοπάτησα και δε μπορώ να περπατήσω!». Σε λίγο σηκώθηκε, αλλά κούτσαινε και τον κρατούσα , για να περπατήση. Οι άλλοι είχαν προχωρήσει. Πήρε ένα μάθημα και συνήλθε μετά. Κάθε μέρα έλεγε κάτι βλασφημίες, και τότε, πάνω στον κίνδυνο, φώναζε «Παναγία μου! Παναγία μου!». Τον βόλεψε η Παναγία! Ένας άλλος, μοτοσυκλετιστής ήταν στον στρατό, δύο φορές είχε σπάσει το πόδι του και πάλι συνέχιζε να βρίζη.
- Δεν του λέγατε τίποτε, Γέροντα;
- Τι να του πω; Εδώ δεν του έλεγα τίποτε και εκείνος έβριζε συνεχώς τον Χριστό Και την Παναγία επίτηδες, για να με στενοχωρή. Μετά το κατάλαβα και έκανα μόνον ευχή. Και να δήτε, ενώ πρώτα έβριζαν και αυτός και οι άλλοι στα καλά καθούμενα, ύστερα, όταν δυσκολεύονταν σε κάτι και πήγαιναν να βρίσουν, δάγκωναν την γλώσσα τους! Είναι καλύτερα, αν ένας βρίζη, βλασφημάη κ.λπ. και είναι αναιδής, να κάνεις ότι είσαι απασχολημένος και δεν ακούς και να λες την ευχή. Γιατί αν καταλάβη ότι τον παρακολουθής, μπορεί να βρίζη συνέχεια, και έτσι γίνεσαι αιτία να δαιμονισθή. Όταν όμως δεν είναι αναιδής αλλά ευσυνείδητος, και βρίζη από κακή συνήθεια, μπορείς κάτι να του πης. Αν πάλι είναι ευσυνείδητος αλλά έχει πολύ εγωισμό, πρέπει να προσέξης να μην του μιλήσεις αυστηρά αλλά ταπεινά, όσο μπορείς, και με πόνο. Τι λέει ο Αββάς Ισαάκ; «Έλεγξον δια της δυνάμεως των αρετών σου τους φιλονεικούντας μετά σου… και αποστόμωσον αυτούς δια της πραότητος και της γαλήνης των χειλέων σου. Έλεγξον τους μεν ακολάστους δια της εναρέτου συμπεριφοράς σου, τους δε αναισχύντους κατά τας αισθήσεις δια της συστολής των ομμάτων σου».

Ο θείος φωτισμός είναι το παν

Πολλές φορές λέω σε μερικούς: «Κανόνισε όπως σε φωτίση ο Θεός». Όταν λέω «όπως σε φωτίση ο Θεός», εννοώ ο άνθρωπος να δη τα πράγματα με θείο φωτισμό και όχι με την ανθρώπινη λογική. Να μη νομίζη πως ό,τι αναπαύει εκείνον είναι και η φώτιση του Θεού.
- Γέροντα, πώς έρχεται ο θείος φωτισμός;
- Αν ξεσκουριάσουμε τα καλώδια, ο παλαιός άνθρωπος γίνεται καλός αγωγός και τότε περνάει η Χάρις του Θεού και δέχεται το φως της Χάριτος. Αλλιώς γίνονται βραχυκυκλώματα και δεν ενεργεί η Χάρις. Όλη η βάση είναι να προσέξη ο άνθρωπος να μην τον εγκαταλείψη η Χάρις του Θεού , για να έχη τον θείο φωτισμό. Γιατί αν δεν υπάρχη θείος φωτισμός, όλα χαμένα είναι.
Τι τράβηξε ο Χριστός με τους Μαθητές, πριν τους επισκιάση η Χάρις ,γιατί ήταν γήινοι! Πριν από την Πεντηκοστή είχε δοθή εξουσία από τον Θεό στους Μαθητές να βοηθούν τον κόσμο. Δεν είχαν όμως ακόμη τον θείο φωτισμό που πήραν την Πεντηκοστή. Ενώ τους έλεγε ο Χριστός ότι θα πάη στα Ιεροσόλυμα και θα σταυρωθή ο Υιός του ανθρώπου κ.λπ. , εκείνοι νόμιζαν ότι, όταν θα πάη στα Ιεροσόλυμα, θα Τον κάνουν βασιλιά. Σκέφτονταν ανθρώπινα. Γι’ αυτό τους απασχολούσε ποιος θα καθήση δεξιά και ποιος αριστερά από τον Χριστό. Πήγε η μητέρα των υιών του Ζεβεδαίου και Τον παρακαλούσε να βάλη στην βασιλεία Του το ένα παιδί της από τα δεξιά Του και το άλλο από τα αριστερά Του! Από την ημέρα όμως της Πεντηκοστής, που ο Χριστός τους έστειλε τον Παράκλητο, το Άγιο πνεύμα, είχαν πλέον οι Απόστολοι μόνιμα την θεία Χάρη. Προηγουμένως μόνο μερικές φορές είχαν θείο φωτισμό∙ ήταν σαν να γέμιζε η μπαταρία τους και πάλι εξηντλείτο. Πάλι έπρεπε να την βάλουν στην μπρίζα! Όταν τους έστειλε τον Παράκλητο, δεν χρειαζόταν πια η …μπρίζα. Όχι ότι εμείς τώρα είμαστε καλύτεροι και εκείνοι ήταν χειρότεροι, αλλά εμείς ζούμε στον καιρό της χάριτος, γι’ αυτό δεν έχουμε ελαφρυντικά. Είμαστε βαπτισμένοι, ‘έχουμε και τον Παράκλητο, τα έχουμε όλα. Τότε δεν είχε σταυρωθή ακόμα ο Χριστός ,και είχε, κατά κάποιον τρόπο ,εξουσία ο διάβολος και εύκολα παρέσυρε τους ανθρώπους. Μετά την Σταύρωση δόθηκε σ’ όλους η δυνατότητα από τον Χριστό να έχουν τον θείο φωτισμό. Θυσιάσθηκε ο Χριστός και μας ελευθέρωσε. Βαπτισθήκαμε στο όνομά Του. Την μπρίζα την έχει συνέχεια βαλμένη. Τώρα εμείς γινόμαστε αιτία να μην περνάη το ρεύμα της θείας Χάριτος, γιατί αφήνουμε τα καλώδιά μας σκουριασμένα.
- Γέροντα, τι προϋποθέσεις χρειάζονται για να κατοικήση στον άνθρωπο το Άγιο πνεύμα;
- Αγωνιστικό πνεύμα, ταπείνωση, φιλότιμο, αρχοντιά, θυσία. Ο άνθρωπος είναι άχρηστος , άμα λείψη η Χάρις του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα είναι το φως, το θείο φως. Όλη η βάση εκεί είναι. Αν κανείς δεν βλέπει , μπορεί να χτυπήσει πάνω στο τζάμι, να πέση σε κανέναν γκρεμό ή σε λάκκο ή σε ακαθαρσίες, και σε βόθρο ακόμη. Δεν βλέπει που πάει, γιατί στερείται το φως. Άμα όμως βλέπη λίγο, προφυλάγεται∙ άμα βλέπη πιο πολύ, αποφεύγει όλους αυτούς τους κινδύνους και βαδίζει με ασφάλεια στον δρόμο του. Και για να ΄ρθη το Φως, πρέπει να θέλης να βγης από το σκοτάδι. Και λίγο θαμπά αν βλέπουν οι άνθρωποι, δεν θα πέφτουν, και ο Θεός δεν θα στενοχωριέται. Αν ένας πατέρας στενοχωριέται , όταν τα παιδιά του πέφτουν στις λάσπες, στα αγκάθια, στον γκρεμό, πόσο μάλλον ο Θεός!
Όλο το κακό που γίνεται στον κόσμο, είναι γιατί λείπει ο θείος φωτισμός. Και όταν λείπη ο θείος φωτισμός, βρίσκεται στο σκοτάδι ο άνθρωπος. Τότε ο ένας λέει «από ‘δω θα πάμε», ο άλλος λέει «όχι, εγώ ξέρω καλά∙ από ΄δω θα πάμε», ο άλλος «από ‘δω», ο άλλος «από ‘κει». Ο καθένας νομίζει ότι είναι καλό να πάνε από εκεί που λέει αυτός. Όλοι δηλαδή ενδιαφέρονται για το καλό, αλλά βρίσκονται σε μια θαμπομάρα και δεν μπορούν να συνεννοηθούν. Αν δεν υπήρχε θαμπομάρα, δεν θα μάλωναν∙ θα έβλεπαν τον καλύτερο δρόμο και θα τραβούσαν προς τα εκεί. Θέλω να πω ότι όλοι μπορεί να κινούνται με καλή διάθεση, αλλά, επειδή υπάρχει θαμπομάρα, δημιουργούνται πολλά και στην κοινωνία και στην Εκκλησία. Τουλάχιστον στην Εκκλησία οι περισσότεροι δεν έχουν κακή διάθεση, αλλά λείπει ο θείος φωτισμός. Για το καλό αγωνίζονται, αλλά τελικά που καταλήγουν; Γι’ αυτό να ζητάμε από τον Θεό να μας δίνη έστω και λίγο θείο φωτισμό, γιατί αλλιώς σαν τον τυφλό θα σκοντάφτουμε. Στην Θεία Λειτουργία, όταν λέη ο ιερέας «Τα σα εκ των σων…», προσεύχομαι στον Θεό να φωτίση τον κόσμο, για να βλέπη. Λίγο να φωτίση ο Θεός, να φύγη το σκοτάδι, για να μην σακατεύωνται πνευματικά οι άνθρωποι. Και στον δεύτερο Ψαλμό, που ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης τον διάβαζε «για να φωτίση ο Θεός αυτούς που πηγαίνουν σε συνέδρια», λέω: «Να φωτίση ο Θεός όλους τους άρχοντες, μετά να φωτίση την Ιεραρχία και όλους τους Πατέρες της Εκκλησίας, να δέχωνται το Άγιο πνεύμα, για να βοηθούν τον κόσμο». Και λίγο έναν να φωτίση και τους άλλους να τους κάνη δεκτικούς, ξέρετε τι καλό μπορεί να γίνη; Μια κουβέντα να πη ένας άρχοντας, όλα αλλάζουν. Έχουν ανάγκη από θείο φωτισμό οι άνθρωποι.
Ο Καλός Θεός δίνει τον θείο φωτισμό Του σ’ αυτούς που έχουν αγαθή προαίρεση. Ένας δικαστικός μου διηγήθηκε μια περίπτωση που αντιμετώπισε ο ίδιος. Έναν μοναχό τον έστειλε το μοναστήρι του με πεντακόσιες λίρες να αγοράση ένα κτήμα. Πήγε να ρωτήση κάποιον έμπορο και εκείνος του είπε: «Άσ’ τα χρήματα σε μένα, για να μην τα κουβαλάς». Του άφησε τα χρήματα. «Τι καλός άνθρωπος, είπε ο μοναχός με έναν καλό λογισμό, μου πήρε και το βάρος». Όταν επέστρεψε δεν του έδινε τις πεντακόσιες λίρες και επιπλέον έλεγε ότι του έδωσε και οκτώ εκατομμύρια! Ο καημένος ο μοναχός σκεφτόταν πώς θα γυρνούσε στο μοναστήρι. Έδωσε τις πεντακόσιες λίρες και δεν πήρε τίποτε, και επιπλέον ο άλλος του ζητούσε και οκτώ εκατομμύρια. Το θέμα κατέληξε στο δικαστήριο. Στη δίκη, ο δικαστικός από μια έμπνευση που είχε έκανε μια σειρά ερωτήσεων και αποδείχθηκε ότι ο έμπορος όχι μόνο δεν έδωσε τίποτε στον μοναχό, αλλά και ότι του πήρε τις λίρες. Διέκρινα σ’ αυτόν τον δικαστικό μια κατάσταση σαν του Προφήτη Δανιήλ! Επειδή είχε φόβο Θεού, ο Θεός τον φώτισε και ενήργησε σωστά.
Όλη η βάση είναι ο θείος φωτισμός. Και αν έρθη ο θείος φωτισμός , τότε ο άνθρωπος αναπαύει και το περιβάλλον του και ο ίδιος εξελίσσεται πνευματικά. Γι’ αυτό λέω ότι καλά είναι τα φώτα και τα πολύφωτα, οι εφευρέσεις του εγκεφάλου, αλλά ανώτερο είναι το θείο φως της Χάριτος του Θεού, το οποίο φωτίζει τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος που έχει θείο φωτισμό βλέπει πολύ καθαρά τα πράγματα, πληροφορείται χωρίς αμφιβολία, και ούτε εκείνος κουράζεται, αλλά και τους άλλους βοηθάει πολύ θετικά.

Η υπεράσπιση του δικαίου

- Γέροντα, λέει σε κάποιον ψαλμό: «Θυμόν κινήσαντες τον δικαιότατον». Ποιος θυμός είναι δικαιότατος;
- Όταν αδικούνται άλλοι και φωνάζη κανείς και θυμώνη από πόνο πραγματικό, τότε είναι «δικαιότατος ο θυμός». Όταν αδικείται ο ίδιος και θυμώνη, τότε δεν είναι καθαρός ο θυμός. Όταν βλέπης έναν να υποφέρη για ιερά πράγματα, αυτός έχει θείο ζήλο. Από αυτό μπορείς να καταλάβης και τον δια τον Χριστόν σαλό. Αν πάρης λ.χ. μια εικόνα και την βάλης μπροστά του ανάποδα, θα τιναχθή επάνω ο δια Χριστόν σαλός∙ έτσι του κάνεις τεστ. Υπάρχει δηλαδή και δικαία, θεία αγανάκτηση, και μόνον αυτή η αγανάκτηση δικαιολογείται στον άνθρωπο. Ο Μωυσής , όταν είδε το λαό να θυσιάζη στο χρυσό μοσχάρι, αγανάκτησε και πέταξε κάτω τις πλάκες με τις εντολές που του έδωσε ο Θεός , και έσπασαν. Ο Φινεές , ο εγγονός του αρχιερέα Ααρών, δύο φόνους έκανε και ο Θεός έδωσε εντολή από την γενιά του να βγαίνουν οι ιερείς του Ισραήλ!
Όταν είδε τον Ισραηλίτη Ζαμβρί να αμαρτάνη με την Μαδιανίτιδα Χασβί μπροστά στον Μωυσή και σε όλους τους Ισραηλίτες , δεν κρατήθηκε∙ σηκώθηκε από την συναγωγή και τους φόνευσε , και έτσι σταμάτησε η οργή του Θεού. Αν δεν τους σκότωνε και τους δύο, θα έπεφτε οργή του Θεού σε όλον τον λαό του Ισραήλ. Φοβερό! Εγώ, όταν διαβάζω στο Ψαλτήρι τον στίχο: «Και έστη Φινεές και εξιλάσατο, και εκόπασεν η θραύσις», ασπάζομαι πολλές φορές το όνομά του. Αλλά και ο Χριστός, όταν είδε να πουλούν μέσα στον περίβολο του Ναού βόδια, πρόβατα , περιστέρια, και τους κερματιστές να ανταλλάσσουν χρήματα, πήρε το φραγγέλιο και τους έδιωξε.
Ένας πνευματικός άνθρωπος, όταν πάη με αγανάκτηση να υπερασπίση τον εαυτό του για ένα ατομικό του θέμα, αυτό είναι καθαρά εγωιστικό, είναι ενέργεια του πειρασμού. Δέχεται επιδράσεις δαιμονικές εξωτερικές. Αν κάποιοι τον αδικούν ή τον κοροϊδεύουν, αυτόν πρέπει οι άλλοι να τον υπερασπίζωνται, για το δίκιο, όχι για προσωπικό τους συμφέρον. Δεν ταιριάζει να μαλώνης για τον εαυτό σου. Άλλο το να αντιδράσης, για να υπερασπιστής σοβαρά πνευματικά θέματα, που αφορούν την πίστη μας, την Ορθοδοξία. Αυτό είναι καθήκον σου. Όταν σκέφτεσαι τους άλλους και αντιδράς, για να τους βοηθήσης, τότε αυτό είναι καθαρό, γιατί γίνεται από αγάπη…

Κοιμίζουν τον κόσμο

- Γέροντα, πώς θα βοηθηθούν οι άνθρωποι με τόσα που γίνονται στον κόσμο;
- Εκείνος που θέλει να βοηθηθή , βοηθιέται και με τιποτένια πράγματα. Π.χ. κουνιέται ένα κανδήλι ή κουνιέται ό ίδιος από έναν σεισμό και συνέρχεται. Όσοι δεν πιστεύουν, γίνονται χειρότεροι, όταν ακούν ότι θα γίνη πόλεμος ή κάποια καταστροφή. «Δώσ’ του, σου λέει, να γλεντήσουμε, γιατί χάνουμε τη ζωή», οπότε το ρίχνουν τελείως έξω. Άλλοτε ακόμη και οι αδιάφοροι, όταν άκουγαν λ.χ. ότι θα γίνη πόλεμος, συνέρχονταν και άλλαζαν ζωή. Τώρα είναι πολύ λίγοι αυτοί. Παλιά το έθνος μας ζούσε πνευματικά, γι’ αυτό και ο Θεός το ευλογούσε και οι Άγιοι μας βοηθούσαν με θαυμαστό τρόπο, και νικούσαμε τους εχθρούς μας, οι οποίοι πάντοτε ήταν περισσότεροι από εμάς. Σήμερα λέμε πως είμαστε Ορθόδοξοι Χριστιανοί, αλλά δυστυχώς συχνά μόνον το όνομα «Ορθόδοξος» έχουμε και όχι ζωή ορθόδοξη.
Ρώτησα έναν Πνευματικό με κοινωνική δράση, με ένα σωρό πνευματικοπαίδια κ.λπ.: «Τι ξέρεις για μια βλάσφημη ταινία;». «Δεν ξέρω τίποτε», μου είπε. Δεν ήξερε τίποτε και είναι σε μεγάλη πόλη. Κοιμίζουν τον κόσμο. Τον αφήνουν έτσι, για να μη στενοχωριέται και να διασκεδάζη. Μην τυχόν πης ότι θα γίνη πόλεμος ή ότι θα γίνη η Δευτέρα Παρουσία και γι’ αυτό πρέπει να ετοιμασθούμε, μην τυχόν στενοχωρηθούν οι άνθρωποι. Σαν μερικές γριές που λένε «μη μιλάς για θάνατο∙ μόνο για χαρές και βαφτίσια να μιλάς», σαν να μην τις περιμένει θάνατος. Έτσι νιώθουν μια ψεύτικη χαρά. Ενώ, αν σκέφτονταν ότι το τάδε γεροντάκι που έμεινε λίγο πιο κάτω πέθανε χτες, ο άλλος είναι στα τελευταία του και θα πεθάνη, μεθαύριο θα γίνη του τάδε το μνημόσυνο που ήταν και πολύ νεώτερος από αυτές, θα σκέφτονταν τον θάνατο και θα έλεγαν: « Πρέπει να εξομολογηθώ, να ετοιμασθώ πνευματικά, γιατί μπορεί κι εμένα σε λίγο να με καλέση ο Χριστός για την άλλη ζωή». Διαφορετικά, έρχεται ύστερα ο θάνατος και τις παίρνει ανέτοιμες. Άλλοι πάλι από… «καλωσύνη» λένε: «Στους αιρετικούς μη λέτε ότι είναι στην πλάνη, για να δείξουμε αγάπη». Και έτσι τα ισοπεδώνουν όλα. Αν ζούσαν αυτοί στα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού δεν θα είχαμε ούτε έναν Άγιο. Έλεγαν τότε στους Χριστιανούς: «Ρίξε μόνο λιβάνι στην φωτιά και μην αρνήσαι τον Χριστό». Δεν το δέχονταν. «Κάνε μόνον πως ρίχνεις». Δεν το δέχονταν. «Μη μιλάς για τον Χριστό και πήγαινε ελεύθερος σε άλλο μέρος», και δεν το δέχονταν. Σήμερα βλέπεις έναν νερόβραστο κόσμο.
- Γέροντα, όταν λέη ο Απόστολος Παύλος: «Ο καρπός του Πνεύματός εστιν αγάπη, χαρά», εννοεί ότι η χαρά είναι τεκμήριο σωστής ζωής;
- Ναι, γιατί υπάρχει κοσμική χαρά και θεϊκή χαρά. Όταν κάτι δεν είναι πνευματικό, καθαρό, δεν μπορεί να υπάρχη αληθινή χαρά και ειρήνη στην καρδιά. Η χαρά που αισθάνεται ένας πνευματικός άνθρωπος δεν είναι η κοσμική χαρά που επιζητούν πολλοί σήμερα. Να μην τα μπλέκουμε τα πράγματα. Οι Άγιοι είχαν τέτοιου είδους χαρά που ζητούμε εμείς; Η Παναγία είχε τέτοια χαρά; Ο Χριστός γελούσε; Ποιος Άγιος πέρασε από αυτήν την ζωή χωρίς πόνο; Ποιος Άγιος είχε τέτοια χαρά που επιδιώκουν πολλοί Χριστιανοί της εποχής μας, που δεν θέλουν να ακούσουν τίποτε δυσάρεστο για να μην στενοχωρηθούν, για να μην χάσουν την ηρεμία τους; Αν θέλω να μη στενοχωρηθώ για να είμαι χαρούμενος, να μη χαλάσω την ησυχία μου, για να είμαι πράος, τότε είμαι αδιάφορος! Άλλο πραότητα πνευματική και άλλο πραότητα από αδιαφορία. Λένε μερικοί: «Πρέπει να είμαι χαρούμενος, γιατί είμαι Χριστιανός. Να είμαι ήρεμος, γιατί είμαι Χριστιανός». Αυτοί δεν είναι Χριστιανοί. Το καταλάβατε; Αυτό είναι αδιαφορία, είναι κοσμική χαρά. Όποιος έχει αυτά τα κοσμικά στοιχεία, δεν είναι πνευματικός άνθρωπος. Ο πνευματικός άνθρωπος είναι όλος ένας πόνος. Πονάει δηλαδή για καταστάσεις, για ανθρώπους, αλλά ανταμείβεται γι’ αυτόν τον πόνο με θεία παρηγοριά. Νιώθει πόνο, αλλά νιώθει μέσα του θεία παρηγοριά, γιατί κάνει ρίψεις με ευλογίες ο Θεός από τον Παράδεισο στην ψυχή και αγάλλεται ο άνθρωπος από την θεϊκή αγάπη. Αυτή είναι η χαρά, η πνευματική χαρά, που δεν εκφράζεται και πλημμυρίζει την καρδιά.

Από το βιβλίο «Πνευματική αφύπνιση»
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ Β΄
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ