Ν. Λυγερός: Το πνεύμα του Προμηθέα

Το ορατόριο Προμηθέας και Αθηνά δεν είναι απλώς μια αναφορά στον Αισχύλο  ή ένας φόρος τιμής στον Ησίοδο, είναι η ανάδειξη του πνεύματος του Προμηθέα σε σχέση με την ανθρωπότητα. Το μοτίβο του φωτός, το οποίο διαχωρίζεται με τον κεραυνό του Δία και τη φωτιά του Ήφαιστου, αποτελεί μια πρόκληση για το Κράτος και τη Βία.


Και γι’ αυτό το λόγο θα κατηγορηθεί ο Προμηθέας, διότι το έργο του είναι απαγορευμένο. Δεν έπρεπε να δείξει στους ανθρώπους τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ φωτιάς και  φωτός. Κι όμως είναι το πρέπον. Με την ικανότητα του να βλέπει αυτό που όλοι κοιτάζουν, η κρίση του, η νοητική, προκαλεί μια θεϊκή κρίση. Το σύστημα των θεών βασισμένο σε αρχές δεν μπορούσε να αποδεχθεί την αναρχική σκέψη του Προμηθέα βασισμένη αποκλειστικά σε αξίες. Αυτός είναι και ο προβληματισμός της Αθηνάς, η οποία γεννήθηκε χάρη στο χτύπημα της ουσίας πάνω στη εξουσία.

Με συνέπεια το θεϊκό της στοιχείο να είναι διαφορετικό από τα άλλα. Αυτή η διαφορά έκανε τη διαφορά και της επέτρεψε να προσεγγίσει την σκέψη του Προμηθέα και να συμβάλλει και αυτή στην αλλαγή φάσης που προκάλεσε το έργο του πάνω στην ανθρωπότητα.

Όσον αφορά στις επιπτώσεις πάνω στο θεϊκό στοιχείο, έχουμε την κατάρρευση του ονείρου, η οποία θα αποτελειώσει το λυκόφως των θεών, για να υλοποιηθεί το όραμα των ανθρώπων, το οποίο δεν είναι τίποτα άλλο παρά η σκέψη της ανθρωπότητας.

Αυτήν την αβάσταχτη μεταμόρφωση κανείς δεν θα μπορούσε να την αντέξει δίχως αγάπη. Και αυτή  δεν μπορεί να έχει μια συμβατική μορφή δίχως να εκφυλιστεί σ’ ένα νόμιμο ερωτικό στοιχείο. Και η Αθηνά που αδυνατεί ν’ αγγίξει την τελεολογία του Προμηθέα θα καρφωθεί πάνω στην οντολογία του. Με άλλα λόγια, ο Προμηθέας είναι και ο βράχος της Αθηνάς.

Αυτή τη σχέση θα τη σφραγίσει το πέτρινο δαχτυλίδι, που θα επιτρέψει την απελευθέρωση του φωτοπλάστη, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο ότι τα δεσμά μπορεί να γίνουν και δεσμοί. Έτσι δημιουργήθηκε και το κράμα του κειμένου και της μουσικής. Τα λόγια έγιναν μέτρα και τα μέτρα πήραν την απόφαση να παίξουν με τη νοημοσύνη μας και τα αισθήματά μας για να μην ξεχάσουν την αλήθεια.

Ν. Λυγερός

Πηγη