Σε ένα αργό και βασανιστικό θάνατο μοιάζει να έχει καταδικαστεί η ευρωπαϊκή οικονομία την τελευταία διετία, αφότου η κρίση των αμερικανικών στεγαστικών δανείων πέρασε στην από ‘δω μεριά του Ατλαντικού. Παγιδευμένη σε ένα φαύλο κύκλο λιτότητας και ύφεσης με την μια κακή είδηση να υποδέχεται και να προοικονομεί την άλλη, η ευρωζώνη ειδικότερα φαίνεται να κλείνει τον κύκλο της, τουλάχιστον με την μορφή που την ξέραμε.... Η δε Ελλάδα δακτυλοδεικτούμενη και δαιμονοποιημένη μετατρέπεται σε πειραματόζωο, αποτελώντας θύμα στην πραγματικότητα των πιο εξοντωτικών πολιτικών λιτότητας που έχουν εφαρμοστεί ποτέ στον Δυτικό κόσμο.
Ύφεση στην γηραιά ήπειρο
Σε μία από τις πολλές δραματικές συνεδριάσεις των ηγετών της ευρωζώνης που πραγματοποιήθηκαν τον τελευταίο ενάμισι χρόνο ειπώθηκε ότι ο προηγούμενος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, εμφανίστηκε με ένα διάγραμμα που έδειχνε ότι την επομένη κάθε μίας από αυτές τις συνεδριάσεις τα σπρεντς …τράβαγαν την ανηφόρα. Αντί δηλαδή οι αποφάσεις που λάβαιναν οι πολιτικοί ηγέτες να καθησυχάσουν τις αγορές – γι’ αυτό συγκαλούνταν οι Σύνοδοι Κορυφής, το μόνο που κατάφερναν ήταν να ρίξουν λάδι στη φωτιά, να εντείνουν δηλαδή τις ανησυχίες προκαλώντας εντονότερες επιθέσεις των κερδοσκόπων και νέες αυξήσεις στις τιμές των ομολόγων.
Διαφορά αποδόσεων δεκαετών ομολόγων ως προς το αντίστοιχο γερμανικό (σπρεντς)
17.11.2011
14.4.2011
Γαλλία
1,95
0,31
Ιταλία
5,26
1,29
Ολλανδία
0,64
0,27
Ισπανία
4,82
1,89
Πορτογαλία
9,52
5,54
Αυστρία
1,84
0,39
Ιρλανδία
6,4
5,91
Φινλανδία
0,73
0,28
Βέλγιο
3,1
0,85
Ελλάδα
26,84
9,85
Δανία
0,15
0,23
Ην. Βασίλειο
0,34
0,26
Σουηδία
-0,14
-0,07
Τσεχία
2,12
0,68
Πολωνία
4,05
2,74
Ουγγαρία
6,92
3,65
Ο κανόνας αυτός επαναλήφθηκε και μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου 2011, παρότι μάλιστα την υπογραφή της ακολούθησε η ανατροπή δύο νόμιμα εκλεγμένων κυβερνήσεων – στην Ελλάδα και την Ιταλία – και ο διορισμός στη θέση των Παπανδρέου και Μπερλουσκόνι δύο τεχνοκρατών: του Παπαδήμου και του Μόντι. Ούτε όμως αυτό το γεγονός φάνηκε αρκετό να εκτονώσει τις πιέσεις των κερδοσκόπων και δικαιολογημένα! Γιατί, η δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει η ευρωζώνη είναι αποτέλεσμα των συνειδητών επιλογών της, δηλαδή της πολιτικής λιτότητας.
Ας μιλήσουν τα γεγονότα. Στις 17 Νοεμβρίου, όπως φαίνεται και στον πίνακα, οι τιμές των επιτοκίων άγγιξαν τα ύψη. Στη δίνη των αυξήσεων – που στην ουσία νέκρωσαν την δευτερογενή αγορά κρατικού χρέους στην ευρωζώνη – δεν βρέθηκαν μόνο χώρες με «βεβαρυμμένο παρελθόν», όπως αυτές της περιφέρειας, δηλαδή Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ιρλανδία. Άνοδος καταγράφηκε ακόμη και στις τιμές των ομολόγων χωρών όπως η Αυστρία, η Φινλανδία και η Ολλανδία. Πρόκειται για μια εξέλιξη πολύ σημαντική καθώς σηματοδοτεί την μετάσταση της κρίσης χρέους στον πυρήνα της ευρωζώνης, στις χώρες μάλιστα που διαθέτουν την ανώτερη δυνατή βαθμολογία από τους οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας κι όχι μόνο σε χώρες που παραδέρνουν εδώ και καιρό στην κρίση.
Η Γερμανία πάλι ωφελήθηκε!
Αξίζει εδώ να κάνουμε μια παρένθεση που δείχνει ότι οι κερδοσκοπικές επιθέσεις δεν σημαίνουν μόνο νέες επιβαρύνσεις και αιμορραγία δημοσίων εσόδων για τα κράτη. Προς επίρρωση η μείωση των γερμανικών επιτοκίων, καθώς όλο και περισσότερα κεφάλαια εγκαταλείπουν επισφαλείς επενδυτικές θέσεις στην προσπάθειά τους να τοποθετηθούν σε ακίνδυνα προϊόντα. Αποτέλεσμα, όπως δήλωνε οικονομολόγος της ING στον διαδικτυακό τόπο EU observer, είναι η Γερμανία να έχει βγάλει ένα καθαρό κέρδος ύψους 9 δις. ευρώ, καθώς η μείωση των επιτοκίων της έχει ως αποτέλεσμα να χρηματοδοτείται με πολύ ευνοϊκότερους όρους! Τη ρήση του Τζορτζ Όργουελ ότι στη φάρμα των ζώων μερικά ζώα είναι πιο …ίσα από τ’ άλλα επιβεβαιώνουν πρώτα και κύρια οι αποκλίσεις που καταγράφονται στους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης μεταξύ της περιφέρειας και του κέντρου. «Η κρίση χρέους έχει εξελιχθεί σε βάρος για όλη σχεδόν την Ευρώπη, αλλά η Γερμανία συνεχίζει να αποφεύγει τις χειρότερες οικονομικές συνέπειες» έγραφε (με ένα μίγμα ανακούφισης και χαιρεκακίας, πρέπει να αναγνωρίσουμε) η ηλεκτρονική έκδοση του γερμανικού περιοδικού Ντερ Σπίγκελ στις 15 Νοέμβρη 2011.
Πρόκειται όμως για ασήμαντες λεπτομέρειες! Γιατί, η Γερμανία με ένα ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ της τάξης του 0,5% για το τρίτο τρίμηνο του 2011 (σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό) μπορεί να κοιτάει αφ’ υψηλού την Ελλάδα που είδε το ΑΕΠ της να καταγράφει αρνητικό ρεκόρ συρρικνούμενο κατά 5,2% το τρίτο τρίμηνο του έτους, η βύθιση ωστόσο όλης της ευρωζώνης στην ύφεση (όπως ορίζεται η συρρίκνωση του προϊόντος για δύο συνεχόμενα τρίμηνα) είναι θέμα χρόνου! «Ο τεράστιος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι ότι τα προβλήματα χρέους και η χαμηλότερη μεγέθυνση θα δημιουργήσουν μια καθοδική σπείρα την οποία οι διαμορφωτές πολιτικής μπορεί να μην είναι σε θέση να σταματήσουν. Αν οι οικονομίες επιβραδύνουν, τότε τα φορολογικά έσοδα των κυβερνήσεων θα μειωθούν. Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τους φόβους ότι χώρες όπως η Ιταλία μπορεί να μην είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους», έγραφε χαρακτηριστικά από την πρώτη της κιόλας σελίδα η Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν στις 16 Νοέμβρη 2011. Κι η απόφαση της 26ης Οκτωβρίου επιτείνει τους κινδύνους καθώς καλεί τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν δημοσιονομική πειθαρχία και να επιταχύνουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (παρ.4).
Η Γαλλία αδύναμος κρίκος
Οι φόβοι για ύφεση αυτή τη στιγμή επικεντρώνονται γύρω από την Γαλλία. Το υποτιθέμενο λάθος που έκανε στέλεχος οίκου αξιολόγησης, όταν έστειλε μήνυμα για την υποβάθμιση της Γαλλίας, σήμανε το καμπανάκι συναγερμού, καθώς όλοι διαβεβαιώνουν ότι είναι θέμα χρόνου να χάσει το Παρίσι την αξιολόγηση των ΑΑΑ που διαθέτει. Ο υπάλληλος δηλαδή μάλλον έστειλε το μήνυμα πριν την ώρα του κι όχι λάθος μήνυμα. «Ας μην προσποιούμαστε, οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν πιστεύουν ότι το γαλλικό χρέος είναι σε επίπεδο ΑΑΑ πλέον», είχε δηλώσει πρόσφατα ο γάλλος οικονομολόγος Ζακ Αταλί, προεδρικός σύμβουλος κατά το παρελθόν. Η επικείμενη υποβάθμιση όμως της Γαλλίας (που ήδη δοκιμάζει την συνοχή του γαλλογερμανικού άξονα) και η οποία δεν αποτράπηκε παρά τα δύο πακέτα μέτρων λιτότητας που ανακοίνωσε η κεντροδεξιά κυβέρνηση, αποδεικνύοντας ότι η λιτότητα είναι μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης, θα σημάνει πολλά περισσότερα πράγματα από την αύξηση του κόστους δανεισμού για το Παρίσι και επιπλέον βάρη για τους γάλλους φορολογούμενους.
Θα σημάνει το απότομο τέλος στην ψευτο-λύση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) που δόθηκε για την διάσωση του ευρώ. Ο λόγος είναι πως το ταμείο αυτό προϋπέθετε την ύπαρξη δύο μεγάλων κρατών, δηλαδή της Γερμανίας και της Γαλλίας, που θα μπορούν να δανείζονται φθηνά στην βάση της ανώτατης αξιολόγησής τους και αυτά τα χρήματα θα μετατρέπονται σε «πακέτα διάσωσης» προς κλυδωνιζόμενες χώρες. Αν όμως χάσει η Γαλλία τα ΑΑΑ θα τα χάσει και το ΕΤΧΣ, οπότε ποιος θα σώσει τις χώρες που απειλούνται σχηματίζοντας μάλιστα μια λίστα που ολοένα και περισσότερο μεγαλώνει; Συμπληρώνεται δε με κράτη και υποχρεώσεις τόσο δυσθεώρητα (στο 1,9 τρισ. ευρώ φθάνει για παράδειγμα το ιταλικό δημόσιο χρέος) που οι προσωρινές λύσεις δεν αρκούν κατά κανέναν τρόπο! Μπροστά σε αυτή την εκρηκτική πραγματικότητα η συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου προβλέπει την «μόχλευση» του ΕΤΧΣ (παρ. 2), την μετατροπή του δηλαδή σε μια ακόμη φούσκα, με την βοήθεια μάλιστα χωρών όπως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα που θα κληθούν από την Γερμανία να επενδύσουν εκεί που αποφεύγει ακόμη και η Γερμανία για να μη χάσει τα λεφτά της…
Τερματίστε τη λιτότητα!
Υπάρχει λύση απέναντι σε αυτό το χάος; Προφανώς και υπάρχει: Πρώτο, να τερματιστεί άμεσα η πολιτικής της λιτότητας και, δεύτερο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ξεκινήσει να «κόβει χρήμα» και με αυτό τον τρόπο να αρχίσει να σώνει κράτη κι όχι μόνο τράπεζες! Η εκτύπωση νέου νομίσματος δεν αποτελεί μια λύση που λύνει εκ βάθρων το πρόβλημα της χρόνιας κρίσης, ενώ έχει και πεπερασμένο ορίζοντα όπως φαίνεται κι από τις ΗΠΑ όπου Ουάσινγκτον και ομοσπονδιακή τράπεζα ρίχνουν κάθε τρεις και λίγο τεράστιες ποσότητες χρήματος στην αγορά χωρίς αυτό να σηματοδοτεί μια επανεκκίνηση της οικονομίας. Είναι όμως μία κάποια λύση, όταν η ευρωπαϊκή πρόταση (λιτότητα και νομισματικός περιορισμός) αποδεικνύεται λάδι στη φωτιά με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να διεκδικεί επάξια από το ΔΝΤ τον χαρακτηρισμό του «πυρομανούς πυροσβέστη».
Η προφανής αυτή λύση (αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας, χαλάρωση της λιτότητας) θεωρείται οπουδήποτε αλλού ως προφανής, με μοναδική εξαίρεση την ήπειρο που γέννησε το κράτος πρόνοιας – για να είναι η ίδια που θα βάλει και το τελευταίο καρφί στο φέρετρό του. «Η Ισπανία και η Ιταλία στην πραγματικότητα υποβιβάστηκαν σε επίπεδο τριτοκοσμικών κρατών που πρέπει να δανειστούν σε νόμισμα κάποιου άλλου, με όλη την απώλεια ελαστικότητας που αυτό συνεπάγεται. Συγκεκριμένα, καθώς οι χώρες της ευρωζώνης δεν μπορούν να τυπώσουν χρήμα ακόμη και σε μια περίπτωση ανάγκης υπόκεινται σε χρηματοδοτικά κωλύματα με ένα τρόπο που κράτη τα οποία διατήρησαν τα δικά τους νομίσματα δεν αντιμετωπίζουν – και το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπετε τώρα. Η Αμερική που δανείζεται σε δολάρια δεν έχει αυτό το πρόβλημα», έγραφε ο αμερικάνος νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, το Σαββατοκύριακο 12-13 Νοέμβρη 2011 στους Νιου Γιορκ Τάιμς. Συνέχιζε δε με τα εξής, απορρίπτοντας πλήρως την ευρωπαϊκή συνταγή: «Το άλλο πράγμα που θα πρέπει να ξέρετε είναι ότι στην τρέχουσα κρίση η λιτότητα απέτυχε οπουδήποτε κι αν δοκιμάστηκε: καμιά χώρα με μεγάλα χρέη δεν κατάφερε να επανακάμψει στις χρηματαγορές. Για παράδειγμα, η Ιρλανδία είναι το καλό παιδί της Ευρώπης, έχοντας ανταποκριθεί στα προβλήματα χρέους με αυστηρή λιτότητα που οδήγησε το ποσοστό ανεργίας στο 14%. Το επιτόκιο στα ιρλανδικά ομόλογα ωστόσο είναι ακόμη πάνω από 8% – χειρότερα από την Ιταλία»!
Αντιμέτωποι οι ηγέτες της ευρωζώνης με αυτή την σαφή πραγματικότητα (εμφανής αποτυχία των πολιτικών λιτότητας, ανάδυση ορατών κινδύνων από την συνέχισή τους και υπόδειξη εναλλακτικών πολιτικών που βρίσκονται στο τραπέζι) επέλεξαν την τακτική της στρουθοκαμήλου. Εν μέρει δικαιολογημένα στον βαθμό που υπάρχουν συγκεκριμένα καταστατικά άρθρα της ευρωζώνης που απαγορεύουν στη ΕΚΤ να αναλάβει άμεση δράση. Για παράδειγμα, το άρθρο 101 της Συνθήκης του Μάαστριχτ απαγορεύει στην ΕΚΤ να δανείζει κυβερνήσεις, ενώ το άρθρο 103 απαγορεύει στην ευρωζώνη να καθίσταται υπόλογη για χρέη κρατών – μελών.
Το Βερολίνο παραβιάζει τις συνθήκες
Από την άλλη πλευρά όμως βλέπουμε ότι οι ιδρυτικές συνθήκες της ΕΕ και της ευρωζώνης δεν αποτελούν ταμπού για την Γερμανία. Για παράδειγμα στο ετήσιο συνέδριο του το χριστιανοδημοκρατικό κόμμα της Άνγκελα Μέρκελ, από την Λειψία, ψήφισε να ανοίξει ο δρόμος για την εθελοντική έξοδο από την ευρωζώνη όσων κρατών δεν πληρούν τις προϋποθέσεις – όρος που κατά κοινή ομολογία θα βρει την πρώτη του εφαρμογή στην Ελλάδα. Μια εξέλιξη που έχει προδιαγραφεί από την αγορά όσο κι αν η ελληνική πολιτική ελίτ προσποιείται ότι δεν καταλαβαίνει. Ένα δεύτερο παράδειγμα που δείχνει ότι η Γερμανία «κόβει και ράβει» κατά το δοκούν εκείνες τις ιδρυτικές πράξεις που η ίδια επιλέγει είναι η εντολή που δίνεται με βάσει την απόφαση της 26ης Οκτωβρίου προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου «να εντοπίσει πιθανά μέτρα για την ενίσχυση της οικονομικής ένωσης, μεταξύ άλλων διερευνώντας τη δυνατότητα περιορισμένων αλλαγών των Συνθηκών» (παρ. 7). Ο προσδιορισμός «περιορισμένες» δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Το μόνο που εξυπηρετεί είναι να δικαιολογεί την μη προσφυγή σε δημοψήφισμα, όπως θα έπρεπε, στον βαθμό που αυτές οι αλλαγές αναιρούν ή τροποποιούν άρθρα που έχουν υιοθετηθεί κατόπιν δημοψηφισμάτων ή ψηφοφοριών σε εθνικά κοινοβούλια. Πρόκειται όμως για αλλαγές μείζονος σημασίας καθώς θα αφορούν την επιβολή αυστηρών κυρώσεων σε όσες χώρες παραβιάζουν τη δημοσιονομική πειθαρχεία, όπως για παράδειγμα χρηματικά πρόστιμα με την μορφή παρακράτησης επιδοτήσεων ή ακόμη και στέρηση του δικαιώματος ψήφου. Υπό αυτή την έννοια η συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου αποτελεί πολύ πιθανά το ρέκβιεμ της ευρωζώνης που γνωρίσαμε.
Οι λόγοι που εκτέθηκαν παραπάνω (εμβάθυνση και επέκταση της λιτότητας, αμφισβητούμενη θωράκιση του ΕΤΧΣ και αναθεώρηση των ιδρυτικών συνθηκών της ευρωζώνης σε αντιλαϊκή κατεύθυνση) κυρίως αφορούν τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ευρωζώνης. Η συμφωνία όμως της 26ης Οκτωβρίου θα μείνει κυρίως στην ιστορία για την λύση που επιχείρησε να δώσει στο πρόβλημα δημοσίου χρέους της Ελλάδας, επιβάλλοντας μια αναδιάρθρωσή του, με πρωτοβουλία ωστόσο των δανειστών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι λεπτομέρειες για την προώθηση του κουρέματος του ιδιωτικού χρέους κατά 50% (όπως ακριβώς είχε συμβεί και με την προηγούμενη απόφαση των ηγετών της ευρωζώνης, της 21ης Ιουλίου, που προέβλεπε απομείωση κατά 21%) ρυθμίστηκαν από το Διεθνές Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικής (Institute of International Finance) χωρίς η ελληνική κυβέρνηση να ενημερώνεται για το παραμικρό. Μόνο εκ των υστέρων.
Καταστροφική η απόφαση της 26ης Οκτωβρίου
Η απόφαση για κούρεμα του ιδιωτικού χρέους κατά 50% είναι μια απόφαση πολλαπλώς επιζήμια για τα συμφέροντα της Ελλάδας.
Αρχικά, οι τράπεζες οι οποίες θα υποστούν μείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που κατέχουν δεν θα χάσουν και τόσα πολλά, όσα λέγεται. Ένας σημαντικό μέρος τους θα υποστεί μόνο λογιστικές απώλειες λόγω του ότι δεν αγόρασε τα ελληνικά ομόλογα στην ονομαστική τους αξία. Τα απέκτησε από την δευτερογενή αγορά ομολόγων όπου διαπραγματεύονται όχι απλώς κάτω από την ονομαστική τους αξία αλλά ακόμη και κάτω από το 50%, που είναι η αξία στην οποία θα εκδοθούν τα νέα εγγυημένα ομόλογα. Στον επόμενο πίνακα που παραθέτουμε φαίνεται η τιμή διαπραγμάτευσης των ελληνικών ομολόγων στις 17 Νοεμβρίου: κάτω από 30% κατά μέσο όρο της ονομαστικής τους τιμής. Παίρνοντας επομένως το 50% της αρχικής τιμής κερδίζουν ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό της τάξης του 20%.
Τιμές διαπραγμάτευσης ελληνικών ομολόγων στις 17 Νοεμβρίου 2011
10ετές
ημερομηνία λήξης 22/10/2022
28,04%
5ετές
ημερομηνία λήξης 20/7/2016
26,52%
2ετές
ημερομηνία λήξης 20/8/2013
31,92%
Και δεν είναι μόνο αυτό. Οι ομολογιούχοι θα κερδίσουν πολύ μεγαλύτερα ποσά κι από τόκους. Τον μηχανισμό τον αποκάλυψε ο βρετανικός Γκάρντιαν στις 16 Νοεμβρίου σε ειδικό ρεπορτάζ του για την αναδιάρθρωση το ελληνικού δημόσιου χρέους. Εν ολίγοις διπλασιασμός του επιτοκίου για να συνεχίσει να καταβάλλεται επί τη μισής αξίας ο ίδιος τόκος! Προσέξτε τι επινοούν για να συνεχίσουν να απομυζούν τα δημόσια έσοδα της Ελλάδας: «θα απαιτηθεί ότι το μελλοντικό επιτόκιο στα νέα ομόλογα θα είναι γύρω στο 8% ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι οι ομολογιούχοι θα λάβουν τον ίδιο τόκο που παίρνουν και σήμερα. Με άλλα λόγια, το κόστος που καταβάλλει η ελληνική κυβέρνηση για να εξυπηρετήσει το τεράστιο χρέος της μπορεί να μην μειωθεί σημαντικά, ακόμη και καθόλου. Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα μειωθεί και όταν έρθει η λήξη των ομολόγων θα υπάρχει λιγότερο χρέος να αποπληρωθεί, αλλά το μερίδιο των κυβερνητικών δαπανών που στρέφεται στην πληρωμή των τόκων επί των ομολόγων θα μείνει κατά βάση ίδιο»! Η βρετανική εφημερίδα παρουσιάζει στη συνέχεια την εκμετάλλευση και με ένα αριθμητικό παράδειγμα από την ιδιωτική οικονομία: «Είναι σα να τροποποιείς το στεγαστικό σου δάνειο αρχικής αξίας 200.000 βρετανικών λιρών με 5% ετήσιο επιτόκιο σε ένα νέο αξίας 100.000 λιρών με επιτόκιο 10%. Χρωστάς λιγότερα αλλά το μηνιαίο ποσό που φεύγει από τον μισθό σου για να εξυπηρετήσει το δάνειο μένει το ίδιο, έτσι άμεσα δεν έχει βελτιωθεί η θέση σου».
Εικονικές οι ζημιές των τραπεζών
Αξίζει επιπλέον να έχουμε κατά νου ότι αυτές οι τράπεζες που τώρα εμφανίζονται σε δυσχερή θέση από την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα ανταλλαγής ελληνικών ομολόγων, και υποχρεούνται να συγκεντρώσουν 106 δις. ευρώ για να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους θέση μέχρι το καλοκαίρι του 2012, όλα τα προηγούμενα χρόνια θησαύρισαν από την έκδοση ομολογιακών δανείων. Καταγράφουν δηλαδή διαφυγόντα κέρδη, ενώ έχουν βάλει στο ταμείο τους δισεκατομμύρια. «Από το 2005 ευρωπαϊκές και αμερικανικές τράπεζες έχουν συγκεντρώσει 1,1 δις. δολ. σε προμήθειες από την πώληση ομολόγων για ευρωπαϊκές κυβερνήσεις», ανέφερε η Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν στις 11 Νοεμβρίου 2011. «Αυτή η δουλειά ενθάρρυνε αυτές τις ίδιες χώρες τα προηγούμενα χρόνια να υπερχρεώνονται όλο και περισσότερο», ανέφερε η εφημερίδα. Στη συνέχεια εξέταζε το κόστος και τα κέρδη της γαλλικής τράπεζας Σοζιετέ Ζενεράλ που έχει βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα το τελευταίο χρονικό διάστημα με την μετοχή της να έχει χάσει πάνω από το 50% της αξίας της, λόγω της έκθεσής της στο ελληνικό χρέος. «Η Σοσιετέ Ζενεράλ ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι παρέγραψε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου αξίας 333 εκ. ευρώ μειώνοντας την έκθεσή της στην Ελλάδα σε 575 εκ. ευρώ τον Οκτώβριο, από 2,4 δις. ευρώ εννέα μήνες νωρίτερα». Η έκθεσή της όμως στο ελληνικό χρέος ήταν αποτέλεσμα χρόνιων επικερδών τοποθετήσεων. «Οι υψηλότερες αποδόσεις δεν ήταν ο μόνος πειρασμός. Καθώς η κρίση της αμερικανικής αγοράς ακινήτων κορυφωνόταν στην Γουόλ Στριτ, οι τράπεζες ξαφνικά αύξησαν τις εκδόσεις ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους. Το 2007, οι μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου κέρδισαν 113,9 εκ. δολ. σε προμήθειες. Μέχρι το 2009 το ποσό αυτό είχε υπερδιπλασιαστεί φθάνοντας τα 273 εκ. δολ. Η Σοσιετέ Ζενεράλ ενώ το 2005 δεν είχε εκδώσει καθόλου ελληνικό χρέος, το 2005, μετά από λίγα χρόνια έγινε ένας από τους 10 μεγαλύτερους εκδότες. Η τράπεζα έχει συγκεντρώσει 61,5 εκ. δολ. από προμήθειες εκδίδοντας χρέος για τις χώρες της ευρωζώνης από το 2005». Κατά συνέπεια οι τράπεζες έχουν βγάλει και με το παραπάνω τα κέρδη που τώρα καλούνται να διαγράψουν.
Το ίδιο δεν ισχύει όμως από την δική μας μεριά!
Πρώτα και κύρια η συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου θα αποδειχθεί η χαριστική βολή στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα. Τα 11,5 δις. ευρώ των απωλειών που θα καταγράψουν τα ασφαλιστικά ταμεία από τις (αναγκαστικές!) τοποθετήσεις τους σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου (συνολικού ύψους περίπου 22 δις. ευρώ) θα σημάνουν μικρότερες συντάξεις για εκατοντάδες χιλιάδες ηλικιωμένους που επί δεκαετίες κατέβαλαν κανονικότατα τις εισφορές τους. Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη γι’ αυτό το κόστος;
Επιπλέον, οι ζημιές των ασφαλιστικών ταμείων συνιστούν έναν βαθιά μεροληπτικό και ετεροβαρή επιμερισμό ζημιών αν πάρουμε υπ’ όψη μας ότι άλλα συστατικά στοιχεία του δημόσιου χρέους μένουν εντελώς ανέπαφα. Για παράδειγμα τα 65 δις. ευρώ που έχουν δοθεί μέχρι στιγμής από την Τρόικα μένουν εκτός «κουρέματος». Όπως επίσης και τα 55 δις. ευρώ που διατηρεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Στο Λονδίνο θα ψάχνουμε το δίκηο μας!
Υπάρχει όμως και μια πολύ μεγαλύτερη αρνητική μεταβολή που σηματοδοτεί η απόφαση της 26ης Οκτωβρίου και αναφέρεται στο νομικό καθεστώς που θα διέπει τα νέα εγγυημένα ομόλογα, ονομαστικής αξίας 50% χαμηλότερης από την αρχική. Ενώ τα ομόλογα που θα αποσυρθούν διέπονταν από το ελληνικό δίκαιο με αποτέλεσμα η ελληνική κυβέρνηση να έχει ακόμη και τώρα σχεδόν το απεριόριστο δικαίωμα να τροποποιήσει τους όρους κάθε ομολογιακής έκδοσης (να μειώσει την ονομαστική αξία σε όποιο ποσοστό επιθυμεί, τον χρόνο αποπληρωμής και το επιτόκιο) επιβάλλοντας δηλαδή μονομερή αναδιάρθρωση του χρέους, χωρίς την σύμφωνη γνώμη των δανειστών μας ακόμη και εις βάρος τους, αυτό το ευνοϊκό καθεστώς αλλάζει. Τα νέα ομόλογα δεν θα διέπονται από το ελληνικό δίκαιο και τα δικαστήρια των Αθηνών δεν θα είναι τα αρμόδια για την επίλυση οποιωνδήποτε διαφορών! Πρόκειται για μια μεταβολή που είναι προς όφελος των δανειστών μας καθώς ισχυροποιεί την θέση τους, αφοπλίζοντας κατά σημαντικό μέρος το ελληνικό δημόσιο από τα μέσα που παραδοσιακά διαθέτει κάθε κυρίαρχο κράτος στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσής του με τους δανειστές. Φαίνεται έτσι και για ποιόν λειτουργεί η ΕΕ: για χάρη των δανειστών και των ομολογιούχων, αποτελώντας τον πολιορκητικό κριό για τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών.
Παρόλα αυτά, παρά δηλαδή το γεγονός ότι το ελληνικό δημόσιο έρχεται σε εμφανώς μειονεκτικότερη θέση από την αντικατάσταση των ομολόγων στο πλαίσιο της συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι δεν χάνει το δικαίωμά του ως κυρίαρχο κράτος που είναι να τροποποιήσει αυτή την συμφωνία μονομερώς επικαλούμενο λόγους ανωτέρας βίας και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του πληθυσμού του. Εάν το θελήσει φυσικά…
Το σημαντικότερο αρνητικό αποτέλεσμα της συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου ωστόσο θα είναι η τρομακτική λιτότητα που θα συνοδεύσει την εφαρμογή της, μέσω της υπογραφής της δανειακής σύμβασης. Δεν είναι τυχαίο πως σε δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας αμέσως μετά την ανακοίνωσή της (όπως έγινε για παράδειγμα στο Βήμα της Κυριακής στις 30 Οκτωβρίου) ο ελληνικός λαός την απέρριπτε με ποσοστά που ξεπερνούσαν ακόμη και το 60%. Η αλλαγή που έγινε στην κυβέρνηση με τον παραμερισμό του Γ. Παπανδρέου και την ενθρόνιση του πρώην κεντρικού τραπεζίτη Λ. Παπαδήμου (την περίοδο ένταξης της Ελλάδας στην ΟΝΕ όταν δηλαδή επιβλήθηκαν οι επιζήμιοι όροι, όπως για παράδειγμα η ισοτιμία ανταλλαγής δραχμής – ευρώ) έχει ως ζητούμενο την ψήφιση και εφαρμογή αυτής της σύμβασης. Το περιεχόμενο της θα είναι απολύσεις πολλών δεκάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων, διάλυση του δημόσιου τομέα, ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και εγκαθίδρυση καθεστώτος οικονομικής κατοχής.
Το τέλος των κυριαρχικών δικαιωμάτων
Πολύ πριν υπογραφεί η συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου γερμανοί αξιωματούχοι όπως ο υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, είχαν δηλώσει με πολλές αφορμές πως η υπερχρέωση μιας χώρας και η υπαγωγή της σε καθεστώς Μνημονίου αυτόματα πρέπει να σημαίνουν την απώλεια μέρους τουλάχιστον της εθνικής της κυριαρχίας. Το έδαφος επομένως είχε προετοιμαστεί. Έτσι αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας είδαν το φως της δημοσιότητας άρθρα που αναφέρονταν στον ερχομό στην Ελλάδα 100 περίπου τεχνοκρατών από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο με μοναδικό σκοπό να ελέγχουν κωδικό προς κωδικό και από μήνα σε μήνα τα έξοδα του ελληνικού δημοσίου έτσι ώστε να επέλθει ισοσκελισμός του κρατικού προϋπολογισμού και να μην εμφανιστούν ξανά δημοσιονομικά ελλείμματα. Επικεφαλής τους θα είναι ο Χορστ Ράιχενμπαχ, που έχει ήδη εγκατασταθεί στην Αθήνα και λειτουργεί σαν αποικιακός διοικητής. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος (σε ένα έδαφος μάλιστα βαθιάς ύφεσης και εκρηκτικής ανεργίας, που ακόμη και τον Αύγουστο – μήνα υψηλής απασχόλησης λόγω του τουρισμού – έφθασε το 18,4%) οι γκαουλάιτερ που θα εγκατασταθούν στο γενικό λογιστήριο, τις εφορίες και τα τελωνεία θα εξοπλιστούν με αρμοδιότητες να κλείνουν σε μία νύχτα σχολεία και νοσοκομεία, ακόμη να απολύουν σε μια μέρα χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους – όπως ακριβώς συμβαίνει στον ιδιωτικό τομέα όπου οι απολύσεις ανακοινώνονται στις 5.00 το απόγευμα της Παρασκευής.
Το μεγαλύτερο οικονομικό έγκλημα όμως θα επέλθει στον τομέα του ξεπουλήματος δημόσιας περιουσίας και πλούτου. Δηλαδή όχι μόνο εισηγμένων ΔΕΚΟ αλλά και βραχονησίδων, βουνών κ.α. Όταν οι Γερμανοί ζητούν να εφαρμοστεί ότι έχει ψηφιστεί (με το Μεσοπρόθεσμο συγκεκριμένα όπου προβλέπονταν ιδιωτικοποιήσεις ύψους 50 δις. ευρώ) κατηγορώντας την ελληνική κυβέρνηση για ολιγωρία, αυτό το οποίο διεκδικούν είναι να οικειοποιηθούν την ελληνική περιουσία έναντι πινακίου φακής. Ο δισταγμός που επιδείχθηκε όλους τους προηγούμενους στην προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων ακόμη και από στελέχη της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου που δεν νιώθουν κανένα σεβασμό για την ιδιοκτησία του ελληνικού λαού οφείλεται στις πολύ χαμηλές αποτιμήσεις των εισηγμένων και προς πλήρη ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεων, λόγω της άνευ προηγουμένου κατρακύλας των τιμών των μετοχών στο χρηματιστήριο Αθηνών. Ενδεικτικά μόνο να αναφέρουμε πως τις τελευταίες μέρες η συνολική χρηματιστηριακή αξία της ΔΕΗ ανέρχεται σε 1,3 δις. ευρώ, του Οργανισμού Λιμένα Πειραιά σε 280 εκ. ευρώ και του Λιμένα Θεσσαλονίκης σε 102 εκ. ευρώ! Είναι εμφανές έτσι με την αξία μιας καλής βίλας στην Μύκονο μπορεί κάποιος να αποκτήσει το στρατηγικό πακέτο μετοχών μιας πάλαι ποτέ ΔΕΚΟ που η αξία των οικοπέδων και των κτιρίων της είναι 100 φορές μεγαλύτερη. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο επιμένουν οι Γερμανοί για την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων: επειδή ξέρουν πως είναι ευκαιρία ζωής να αρπάξουν τον πλούτο της Ελλάδας. Από την άλλη μεριά η ελληνική κρατική μηχανή διστάζει να συναινέσει στο έγκλημα εσχάτης οικονομικής προδοσίας γιατί έχει επίγνωση πως όποιος βάλει την υπογραφή του κάτω από την πώληση των ΕΛΠΕ π.χ. τη στιγμή που η χρηματιστηριακή τους αξία ανέρχεται σε 1,9 δις. θα είναι υπόλογος εφ’ όρου ζωής απέναντι στην δικαιοσύνη. Δεν θα γλιτώσει δηλαδή τον Κορυδαλλό…
Το δράμα των ιδιωτικοποιήσεων γίνεται τραγωδία αν δούμε πιο συγκεκριμένα τι θα γίνει με τις ελληνικές τράπεζες. Με βάση την συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου προβλέπεται ότι από τα 30 δις. ευρώ που θα απαιτηθούν για την αναπλήρωση του κεφαλαίου τους, έπειτα από το κούρεμα των ομολόγων που διαθέτουν στα χαρτοφυλάκια τους κατά 50%, τα μισά, δηλαδή τα 15 δις, θα προέλθουν από ιδιωτικοποιήσεις. Ακόμη κι έτσι όμως στον βαθμό που η συμμετοχή του δημοσίου θα γίνει με αντάλλαγμα κοινές μετοχές που επηρεάζουν την μετοχική σύνθεση, σε αντίθεση με τις προνομιούχες όπως συνέβαινε μέχρι τώρα, και οι οποίες θα μείνουν στα χέρια του δημοσίου μέχρι 2 χρόνια, είναι εμφανές ότι μετά το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα θα περάσει στα χέρια των πιστωτών μας. Πρόκειται όμως για την απάτη του αιώνα. Γιατί θα πουλήσουν την ΔΕΗ, για παράδειγμα, στην γερμανική RWE ώστε να χρηματοδοτήσουν την αναπλήρωση κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας και το αποτέλεσμα θα είναι η Εθνική να διασωθεί για να περάσει μέχρι το 2013 στην Ντόιτσε Μπανκ! Ο ελληνικός λαός δηλαδή θα είναι διπλά χαμένος και οι Γερμανοί διπλά κερδισμένοι!
Παύση πληρωμών
Οι τελευταίες εξελίξεις υπογραμμίζουν ότι όσο η Ελλάδα συνεχίζει να εξυπηρετεί το δημόσιο χρέος της, που είναι τουλάχιστον κατά μεγάλο μέρος παράνομο, αντισυνταγματικό και απεχθές, και παραμένει στην ευρωζώνη το μέλλον θα είναι εθνική παρακμή, οικονομική συρρίκνωση και κοινωνική γενοκτονία. Και όταν μάλιστα θα έχουν αφαιμάξει και την τελευταία ικμάδα δημόσιου πλούτου, θα μας πετάξουν έξω από το ευρώ. Το ερώτημα δηλαδή είναι αν θα μας διώξουν από την ευρωζώνη ή αν θα φύγουμε μόνοι μας…
Η αμφισβήτηση του δημόσιου χρέους, η παύση πληρωμών του και το αίτημα της διαγραφής του μέχρι τον Ιούνιο του 2011 αποτελούσε μια απαγορευμένη συζήτηση, ένα θέμα ταμπού στα δημόσια πράγματα της Ελλάδας. Μέχρι που το άνοιξε η Γερμανία με την απόφαση της 21ης Ιουλίου, οπότε όποιος έθιγε τη σχετική συζήτηση έπαψε μονομιάς να χαρακτηρίζεται «τζαμπατζής». (Χαρακτηρισμός που πρέπει να τονίσουμε ότι δεν ακούγεται ποτέ στην περίπτωση του ιδιωτικού τομέα, όταν μια επιχείρηση μετά από μια ανάλυση κόστους – ωφέλειας αποφασίζει να μην εξυπηρετήσει ένα δάνειό της ή να ζητήσει διακανονισμό του χρέους της.) Το δράμα ωστόσο είναι ότι (με βάση όσα εξηγήσαμε παραπάνω) ακόμη κι αυτή η μείωση του ελληνικού δημόσιου χρέους που κατέχουν ιδιώτες, παρά το τεράστιο κοινωνικό κόστος που θα επισύρει θα αποδειχθεί εντελώς αναποτελεσματική, κενή περιεχομένου στην πραγματικότητα, καθώς το δημόσιο χρέος μετά απ’ όλα αυτά το 2020 θα είναι πάλι στο 120%, εκεί δηλαδή που βρισκόταν όταν ανέλαβε την κυβέρνηση ο Γιώργος Παπανδρέου κι αποφάσισε να εντάξει την Ελλάδα στην εντατική των Μνημονίων. Με άλλα λόγια είμαστε στο μέσο μιας διαδικασίας χωρίς τέλος, καθώς ακόμη κι αυτό το κούρεμα του 50% γρήγορα θα αποδειχθεί «ημίμετρο» για να το διαδεχθεί μια νέα αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, αμφιβόλου κι αυτή αποτελεσματικότητας, όπως οι δύο προηγούμενες.
Το ζητούμενο επομένως είναι η αναγκαία μείωση του δημόσιου χρέους να γίνει μετά από πρωτοβουλία του οφειλέτη, δηλαδή της Ελλάδας, και όχι του δανειστή ο οποίος – τι πιο φυσιολογικό; – θα επιδιώξει να εξασφαλίσει τα ιδιοτελή του συμφέροντα.
Έξοδος από την ευρωζώνη
Παραπέρα, η έξοδος από την ευρωζώνη αποτελεί προϋπόθεση για να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και να αντιμετωπιστεί έτσι το οξύτατο πρόβλημα της ανεργίας, στο πλαίσιο άσκησης ενεργούς βιομηχανικής πολιτικής. Η αποχώρηση από το ευρώ αποτελεί όρο για να δοθούν αυξήσεις σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα ανεργίας, για να προσφερθούν γενναίες επιχορηγήσεις στην δημόσια σφαίρα (παιδεία, υγεία, μεταφορές) έτσι ώστε ο ελληνικός λαός να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του και να ανακοπεί το μεταναστευτικό ρεύμα που τροφοδοτείται μάλιστα από αποφοίτους πανεπιστημίων, στερώντας την Ελλάδα από ένα έμψυχο υλικό σχετικά αναντικατάστατο. Τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν από την εισαγωγή νέας νομισματικής μονάδας δεν είναι μικρά, ούτε όμως και απαγορευτικά. Πρόσφατα (στις 11 Νοεμβρίου 2011) ο ελληνικής καταγωγής διακεκριμένος οικονομολόγος Στέργιος Σκαπέρδας, που υποστηρίζει την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, με ανάλυσή του στους Νιου Γιορκ Τάιμς θύμισε πόσο εύκολα είχε γίνει η αλλαγή νομίσματος στην Τσεχοσλοβακία πριν 20 χρόνια. Λίγες εβδομάδες απαιτήθηκαν. Επιστήμονες από το Πάντειο Πανεπιστήμιο (Θ. Μαριόλης, Α. Κάτσινος) χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο εισροών – εκροών έδειξαν ότι οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό από την εισαγωγή μιας υποτιμημένης δραχμής θα είναι αμελητέες, ενώ τα οφέλη στην ανταγωνιστικότητα τεράστια. Υπολόγισαν ειδικότερα πως μια υποτίμηση κατά 50% της νέας δραχμής θα οδηγούσε σε πληθωρισμό της τάξης του 5% (το λιγότερο) – 9% (το μεγαλύτερο). Ταυτόχρονα θα αύξαινε την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας (που ομολογουμένως αποτελεί το θεμελιώδες πρόβλημα της κατά 37% – 42%. Κατά συνέπεια καταστροφολογικά σενάρια που αβασάνιστα διατυπώνονται προμηνύοντας αλματώδη πληθωρισμό δεν ισχύουν. Η μοναδική επιστημονική διερεύνηση που έγινε, χωρίς να έχει αμφισβητηθεί από πουθενά, δείχνει ότι οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό θα είναι πλήρως ελέγξιμες. Τέλος, το κέντρο μελετών Research on Money and Finance*, με έδρα το Λονδίνο, παρουσίασε σε μια εμπεριστατωμένη έρευνά του ένα συνεκτικό σχέδιο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, το οποίο μπορεί να σημάνει την αντιστροφή της σημερινής παρακμής. Η εργασία ξεχωρίζει στον βαθμό που απαντάει με πρακτικό τρόπο σε καίρια ερωτήματα, ανοίγοντας τον δημόσιο διάλογο. Η πρόταση για παράδειγμα που κατατίθεται για την μετατροπή των τραπεζικών καταθέσεων στο νέο νόμισμα με τη χρησιμοποίηση διαφορετικών ισοτιμιών σε συνάρτηση με το ύψος των λογαριασμών, συμβάλει στη συζήτηση για την αναγκαία αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου. Αναφέρεται συγκεκριμένα: «Η πιο απλή σχέση μετατροπής για τραπεζικές υποχρεώσεις και στοιχεία ενεργητικού θα μπορούσε να είναι: 1:1 ευρώ/δραχμή. Θα μπορούσε όμως να χρησιμοποιηθεί μια ολόκληρη γκάμα άλλων ισοτιμιών στην κατεύθυνση της αναδιανομής του πλούτου. Έτσι, καταθέσεις μικρότερες των 10.000 ευρώ θα μπορούσαν να μετατραπούν στη βάση της σχέσης 0,5:1 ευρώ/δραχμή, λογαριασμοί μεταξύ 10.000 και 30.000 με τη σχέση 0,8:1 και όσοι τραπεζικοί λογαριασμοί είναι άνω των 30.000 να μετατραπούν με τη σχέση 1:1».
Στην ίδια μελέτη τονίζεται η ανάγκη επιβολής τουλάχιστον προσωρινών ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων έτσι ώστε να μη φύγουν από την Ελλάδα μεγάλα χρηματικά ποσά. Πρόκειται για ένα μέτρο που περιορίζει την ασυδοσία των οικονομικών ελίτ, όπως την έχουμε δει το τελευταίο χρονικό διάστημα με την ανεξέλεγκτη φυγή κεφαλαίων στην Ελβετία και άλλους προορισμούς.
Με βάση τη μελέτη του RMF η εισαγωγή του νέου νομίσματος θα μπορούσε να συνοδευτεί από μια ολιγοήμερη άδεια στις τράπεζες για να παραμείνουν κλειστές κι έτσι να αποφευχθούν φαινόμενα αδικαιολόγητου πανικού και απόσυρσης καταθέσεων. «Η μετατροπή πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν πιο ξαφνικά, πιθανά μια Παρασκευή βράδυ». Οι πρακτικές δυσκολίες που θα εμφανιστούν μέχρι να ολοκληρωθεί η εκτύπωση στον Χολαργό όλων των χαρτονομισμάτων και κερμάτων που απαιτούνται (ένας μήνας σύμφωνα με στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδας) μπορούν να ξεπερασθούν με πολλούς τρόπους: Με την παράλληλη κυκλοφορία του ευρώ και της νέας δραχμής, την έκδοση υποσχετικών με σαφή, περιορισμένο χρονικό ορίζοντα που θα μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο για την αγορά καταναλωτικών αγαθών, κ.α.
Σε άλλο σημείο εξετάζεται το ακόλουθο επιχείρημα: Τι όφελος θα προέκυπτε για το δημόσιο χρέος στην περίπτωση της ταυτόχρονης εξόδου από το ευρώ από τη στιγμή που μια μονομερής μείωσή του κατά 50% στον βαθμό που θα ακολουθούταν από μια υποτίμηση της νέας δραχμής κατά 50% θα είχε ως αποτέλεσμα να ξαναβρεθεί στα ίδια επίπεδα; «Πρόκειται για μια εμφανέστατη σύγχυση της αριθμητικής με την οικονομία», αναφέρεται. Η έμφαση στη συνέχεια δίνεται στη δυνατότητα του κράτους να αποπληρώσει το χρέος σε δραχμές και στις απεριόριστες δυνατότητες που θα έχει η κυβέρνηση να ασκήσει μια παρεμβατική πολιτική στην οικονομία που θα πολλαπλασιάσει τους διαθέσιμους πόρους διευκολύνοντας την αποπληρωμή του χρέους, εάν φυσικά αυτό κριθεί αναγκαίο.
Αναδιάρθρωση του φορολογικού συστήματος
Έκταση τέλος δίνεται και στο δημοσιονομικό πρόβλημα της Ελλάδας. Το ερώτημα είναι σαφές: Πως θα καλυφθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα εφ’ όσον αυτό είναι πρωτογενές; Παραμένει δηλαδή ακόμη κι αν πάψουμε να πληρώνουμε τόκους. Αρχικά διευκρινίζεται πως, με βάση τον κρατικό προϋπολογισμό του 2011, τα συνολικά φορολογικά έσοδα (52,9 δισ. ευρώ) αρκούν για να καλυφθούν οι άμεσες κοινωνικές δαπάνες (υγείας, παιδείας και εθνικής άμυνας ύψους 51,6 δισ. ευρώ). Παραπέρα, προκρίνονται δύο λύσεις, μία άμεση και μία μακροπρόθεσμη. Η πρώτη λύση είναι αυτή που συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, με μοναδική εξαίρεση την ευρωζώνη: Έκδοση νέου νομίσματος. Στον βαθμό δε που θα είναι βραχυχρόνια και περιορισμένης έκτασης (ερχόμενη να καλύψει ένα έλλειμμα της τάξης του 5%-6% για το 2012) δεν πρόκειται να προκαλέσει μεγάλο πληθωρισμό. Η μακροχρόνια λύση έχει δύο πλευρές: την δημιουργία οικονομικής μεγέθυνσης που θα αυξήσει τα δημόσια έσοδα και επίσης την αναδιάρθρωση του φορολογικού συστήματος της Ελλάδας, που χαρακτηρίζεται ως «ένα από τα πιο άδικα συστήματα της Ευρώπης».
Το όφελος της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα είναι τεράστιο, δεδομένου ότι η συναλλαγματική ισοτιμία στο νέο νομισματικό περιβάλλον δεν θα χαράσσεται με βάση τα συμφέροντα της Γερμανίας όπως συμβαίνει σήμερα όπου προτάσσεται ένα σκληρό ευρώ λόγω του ότι η οικονομική ατμομηχανή της Ευρώπης εξάγει κατά βάση εντός ευρωζώνης με αποτέλεσμα να μην έχει ανάγκη μιας ανταγωνιστικής ισοτιμίας – αντίθετα με την Ελλάδα – ενώ έχει επιλέξει, χάριν των δικών της αυτοκρατορικών φιλοδοξιών, το ευρώ να αποτελεί διεθνές μέσο επενδύσεων. Ως αποτέλεσμα διαρκώς ανατιμάται. Πρόκειται για επιλογές καταστροφικές σε ό,τι αφορά την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση. Γι’ αυτό πρέπει να εξετασθούν έχοντας επίγνωση των αυστηρά καθορισμένων κοινωνικών, διεθνών και πολιτικών συμφερόντων που προωθούν και να αμφισβητηθούν εκ βάθρων…
* Κ. Λαπαβίτσας, Α. Καλτενμπρούνερ, Ντ. Λίντο, Τζ. Μέιντγουει, Τζ. Μίτσελ, Τζ. Π. Παϊνσέιρα, Ε. Πίρες, Τζ. Πάουελ, Αν. Στένφορς, Ν. Τέλες, Λ. Βατικιώτης: «Breaking up? A route out of the Eurozone crisis», RMF, Occasional report 3, November 2011. Η μελέτη σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου