Γράφει ο Δρ Μάκης Τσαπογας, M.D., PH.D.
M.CH., F.A.C.S., D.SC., D.M.
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΠΑΝ/ΜΙΩΝ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ &ΛΟΝΔΙΝΟΥ
ΑΝΤ. ΜΕΛΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ- ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Π. Ο. Υ.
Πολλά έχουν ανακοινωθεί και δημοσιευθεί για την Αθηροσκλήρυνση που είναι η κύρια αιτία των Καρδιαγγειακών Παθήσεων. Ο όρος Αθηροσκλήρυνση προέρχεται από...
την Ελληνική, την Μητέρα των γλωσσών. Αθήρ σημαίνει χυλός από σιτάρι. Αυτό άλλωστε ισχύει και για τους περισσότερους ιατρικούς ή άλλους επιστημονικούς και τεχνικούς όρους. Όσον αφορά την Αθηροσκλήρυνση, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, ως προς την κλινική εικόνα, τις διαγνωστικές μεθόδους και την θεραπευτική αγωγή.
Παλαιότερα η ανησυχία των γυναικών για τις παθήσεις αυτές, αφορούσε τα άρρενα μέλη,
του άμεσου περιβάλλοντός τους. Σήμερα όμως γνωρίζουμε πως δεν προσβάλλονται κυρίως οι άνδρες. Η Στεφανιαία νόσος, είναι η συχνότερη αιτία θανάτου, κυρίως σε χώρες με «δυτικό τρόπο ζωής», εμφανίζεται σε ευρεία έκταση στις γυναίκες μετά τα 60 και είναι εξίσου συχνή με τους άνδρες. Σε νεώτερες ηλικίες, η συχνότης ανδρών- γυναικών είναι: 3 προς 1. Η σχέση αυτή τείνει να αλλάξει τα τελευταία χρόνια, λόγω του εξαιρετικού φόρτου εργασίας, που επωμίζονται οι γυναίκες: Επαγγελματίες, μητέρες, σύζυγοι, οικοδέσποινες. Είναι πράγματι άξιες θαυμασμού. Ας ελπίσουμε όμως να μην μιμηθούν και τις αρνητικές έξεις των ανδρών.
Υπάρχει φοβία, ιδιαίτερα για την καρκίνο του μαστού, αλλά ατυχώς μόνον ένα σχετικά μικρό ποσοστό γυναικών στον τόπο μας, επαναλαμβάνουν τακτικά την Μαστογραφία, που είναι επιβεβλημένη. Ο κίνδυνος όμως θανάτου από Καρδιαγγειακά Νοσήματα είναι 9 φορές μεγαλύτερος από τον καρκίνο του μαστού.
Είναι ενδιαφέρον ότι, οι γυναίκες εμφανίζουν αρχικά λιγότερα και διαφορετικά από τα γνωστά κλασικά συμπτώματα των καρδιαγγειακών παθήσεων. Υπάρχει επομένως δυσκολία για σωστή διάγνωση. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα οξέα καρδιακά σύνδρομα, όπως η ασταθής Στηθάγχη και το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η κλινική εικόνα που παρουσιάζεται στις γυναίκες είναι άτυπη. Συχνά το κλασικό οξύ προκάρδιο άλγος, δεν εμφανίζεται. Ως πρώτη εκδήλωση αναφέρουν κόπωση και μεγάλη δυσφορία στην αναπνοή. Ορισμένες φορές παρουσιάζονται επίσης ναυτία, άλγος στην κοιλιακή χώρα, στον αυχένα ή στον ώμο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), τα Καρδιαγγειακά Νοσήματα κατέχουν την πρώτη θέση. 57 εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο από διάφορα αίτια. Περίπου το 1/3 οφείλεται σε καρδιαγγειακές παθήσεις 7.5 εκατομμύρια από καρδιακή νόσο, 5.5 από Εγκεφαλικό επεισόδιο και οι υπόλοιποι από άλλες εντοπίσεις. Έχουμε συνεργασθεί με τον Π.Ο.Υ. και στις μελέτες αυτές, ως Σύμβουλός του από πολλά χρόνια για τις Καρδιαγγειακές Παθήσεις, την Προληπτική Ιατρική και την Ιατρική Εκπαίδευση.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, σε ορισμένες χώρες, ενώ η θνησιμότητα από τις παθήσεις αυτές στους άνδρες έχει σημαντικά μειωθεί, στις γυναίκες αυτό συμβαίνει με βραδύτερο ρυθμό. Τα Συστήματα Υγείας διαφόρων κρατών, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη και έγκαιρη θεραπεία τους. Οι καρδιολογικές Εταιρείες και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, επικεντρώνονται επίσης στην σωστή ενημέρωση των γυναικών. Παράλληλα έρευνες εστιάζονται στην εξακρίβωση των αιτίων της διαφορετικότητας μεταξύ των δύο φύλων, σχετικά με την Στεφανιαία νόσο και τις εκδηλώσεις της.
Η παθολογική επεξεργασία της Αθηροσκληρύνσεως αρχίζει από την πρώτη παιδική ηλικία. Η εξέλιξή της ποικίλλει ανάλογα με τον τρόπο ζωής του ατόμου. Τελικά ως πρώτη παθολογική εκδήλωση μπορεί να εμφανισθεί στην ενήλικη ζωή, ως οξύ καρδιακό επεισόδιο. Δεν πρέπει όμως να αναμένεται η εμφάνιση οξέων συμπτωμάτων για να αρχίσει ανάλογη θεραπευτική αγωγή.
Ορμόνες και Αθηροσκλήρυνση: Τα συμπτώματα των Καρδιαγγειακών Παθήσεων εμφανίζονται στις γυναίκες, περίπου 10 χρόνια αργότερα από τους άνδρες, κυρίως λόγω της επιδράσεως των Οιστρογόνων. Θεωρήθηκε γι’ αυτό σωστή η χορήγηση Ορμονών, που θα μπορούσαν να μειώσουν την εμφάνιση των νοσημάτων αυτών. Αρχικά υπήρξε αισιοδοξία, με την προοπτική ευνοϊκής επιδράσεώς τους. Βάσει του σκεπτικού αυτού, ξεκίνησαν δύο εκτεταμένες μελέτες. Τα συμπεράσματα όμως, ήταν μάλλον απογοητευτικά.
Στην πρώτη μελέτη, με τον ονομασία «Πρωτοβουλία Γυναικών για Υγεία»: Χορηγήθηκε συνδυασμός Οιστρογόνων και Προγεστίνης. Διακόπηκε όμως πρόωρα, διότι όχι μόνο παρατηρήθηκε αύξηση των Καρδιαγγειακών Επεισοδίων, αλλά και του καρκίνου του μαστού.
Στην δεύτερη μεγάλη μελέτη, χρησιμοποιήθηκαν μόνον Οιστρογόνα. Διακόπηκε όμως και αυτή πρόωρα, διότι διαπιστώθηκε αύξηση των Εγκεφαλικών Επεισοδίων.
Παρ’ όλα αυτά, το θέμα αυτό συνέχισε να αποτελεί αντικείμενο περαιτέρω έρευνας και αντιπαραθέσεων. Τα συμπεράσματα των δύο αρχικών μεγάλων μελετών διαμφισβητήθηκαν από άλλους ερευνητές, που βασίσθηκαν όμως σε περιορισμένου εύρους προσωπικές εργασίες τους. Εθεώρησαν ότι το είδος, η δοσολογία των Ορμονών, όπως και η όχι σωστή ηλικία των γυναικών που συμπεριλήφθησαν στις αρχικές δύο μελέτες, συνέβαλαν στα αρνητικά αποτελέσματα.
Το βασικό άμεσο ερώτημα όμως παραμένει: Υπάρχει ακόμη θέση στην Θεραπευτική Φαρέτρα, για την χορήγηση Ορμονών σε άλλες καταστάσεις; Η απάντηση είναι καταφατική.
Συμπεράσματα και άλλων μελετών υποδηλώνουν ότι τα συμπτώματα που εμφανίζονται κατά την εμμηνόπαυση, εντός 5ετίας πριν και μετά από αυτήν όπως: εξάψεις, νυκτερινή εφίδρωση και κατάθλιψη, μπορούν να βελτιωθούν με τις Ορμόνες. Παράλληλα ορισμένοι ισχυρίζονται ότι σε νεώτερες γυναίκες, πριν ή μετά την εμμηνόπαυση, για περιορισμένο χρονικό διάστημα, πιθανόν ακόμη και να ωφελούν το Καρδιαγγειακό Σύστημα.
Σαφής απάντηση για οριστικές ενδείξεις της Ορμονοθεραπείας και της δοσολογίας τους, δεν έχει ακόμη δοθεί. Μελέτες όμως συνεχίζονται, για την επίλυση του σημαντικού αυτού θέματος. Οι αρχικές διεθνείς οδηγίες για την θεραπεία υποκαταστάσεως, μέχρι σήμερα ισχύουν: «μικρότερες δόσεις, για όσο τον δυνατόν βραχύτερο διάστημα».
Διαγνωστικός έλεγχος: Στις γυναίκες απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, επειδή υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δύο φύλων.
Η Δοκιμασία Κοπώσεως παρουσιάζει μειωμένη ευαισθησία σε ήπιες μορφές. Ενδείκνυται κυρίως σε μέτριες ή προχωρημένες ισχαιμικές καρδιοπάθειες.
Το Κλασικό Υπερηχοκαρδιογράφημα δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστο στις γυναίκες με ήπιες μορφές, ενώ το Υπερηχο-καρδιογράφημα Φορτίσεως έχει αποδειχτεί ικανοποιητικό.
Το γνωστό Στατικό και Δυναμικό Σπινθηρογράφημα του μυοκαρδίου, δεν δίνει συνήθως ακριβή αποτελέσματα, λόγω της επισκιάσεως από τους μαστούς και του μικρότερου μεγέθους της καρδιάς που συναισθηματικά όμως είναι μεγάλη. Οι τεχνικές αυτές δυσκολίες μπορούν να υπερπηδηθούν σε μεγάλο βαθμό με την χρήση του Ισοτόπου Τεκνήσιο Ενενήντα- Εννέα (99), που παρουσιάζει μεγαλύτερη ευαισθησία.
Το Στεφανιογράφημα, λόγω του μικρού εύρους και λεπτού τοιχώματος των στεφανιαίων αρτηριών των Γυναικών, έχει περιορισμένη ένδειξη σε ήπιες στενώσεις. Πιθανώς αυτό οφείλεται στην αναδιαμόρφωση των στενώσεων, λόγω ορμονικών παραγόντων. Επίσης, δεν αποκαλύπτει συχνά τις διαβρωμένες αθηρωματικές πλάκες, που είναι συχνότερες στις γυναίκες.
Η Αξονική Τομογραφία εντοπίζει την παρουσία ασβεστίου στα στεφανιαία αγγεία, δεν διαπιστώνεται όμως εάν υπάρχει πλήρης απόφραξη. Χαμηλά επίπεδα ασβεστίου στις στεφανιαίες αρτηρίες, υποδηλώνουν γενικά, μειωμένο κίνδυνο για καρδιακή νόσο. Με τις τεχνολογικά νεώτερες γενεές της Αξονικής, επιτυγχάνονται ακριβέστερα αποτελέσματα.
Μέτρηση της C- Αντιδρώσας Πρωτεϊνης και της Ομοκυστεϊνης, φρονούμε ότι θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται, για την διάγνωση της Αθηροσκληρύνσεως.
Η C- αντιδρώσα πρωτεϊνη παράγεται από φλεγμονή των αγγειακών τοιχωμάτων. Υπάρχει η μάλλον τεκμηριωμένη θεωρία ότι πολλές παθήσεις είναι αποτέλεσμα φλεγμονώδους, κυρίως άσηπτης επεξεργασίας. Άλλωστε, και η Αθηροσκλήρυνση είναι «ειδική φλεγμονώδης νόσος». Εάν δεν υπάρχει άλλο αίτιο, υψηλά επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεϊνης θεωρείται ότι υποδηλώνουν αθηρωματώδη επεξεργασία και στα δύο φύλα. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε άτομα με φυσιολογικές τιμές Λιπιδίων. Δεν έχει όμως ακόμη καθορισθεί το ακριβές επίπεδο της πρωτεϊνης αυτής που υποδηλώνει εκδήλωση της νόσου.
Η Ομοκυστεϊνη είναι ένα αμινοξύ, προϊόν καταβολισμού των πρωτεϊνών. Μελέτες έχουν δείξει ότι σε άτομα με αγγειακή νόσο, τα επίπεδα είναι υψηλά. Αυτό έχει σχέση με μείωση του συμπλέγματος των Βιταμινών Βήτα (Β) και ιδιαίτερα του Φυλλικού Οξέως. Χορήγησή τους, συχνά επιφέρει μείωση του επιπέδου της Ομοκυστεϊνης. Δεν έχει όμως πλήρως εξακριβωθεί εάν επιτυγχάνεται και κλινική βελτίωση των ασθενών.
Υπάρχουν τέσσερις θεραπευτικές μέθοδοι: η Φαρμακευτική, η Επεμβατική, η Χειρουργική και η Λειτουργική Αποκατάσταση.
Φαρμακευτική αγωγή: Εφαρμόζεται στις γυναίκες λιγότερο συχνά από ότι στους άνδρες με παρόμοιες ενδείξεις. Η Θρομβολυτική θεραπεία συνίσταται στην χορήγηση ειδικών Ενζύμων, για την διάλυση νωπών θρόμβων στο Αγγειακό Σύστημα. Αυτό ήταν ένα από τα κύρια ερευνητικά προγράμματά μας στον πειραματικό και κλινικό τομέα, στην Ιατρική Σχολή του King’s College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Τα αποτελέσματα και αυτών των μελετών μας, ήταν ο κύριος λόγος που η Ομάδα μας προσκλήθηκε και «μεταμοσχεύθηκε» στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, όπου συνεχίσαμε το έργο μας.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στις αντενδείξεις και στον ακριβή καθορισμό της δοσολογίας των Ενζύμων αυτών, για να αποφεύγεται αιμορραγία, που είναι συχνότερη στις γυναίκες.
Η Αντιθρομβωτική Αγωγή βασίζεται κυρίως στην χορήγηση Ηπαρίνης μη κλασματοποιημένης και μικρού μοριακού βάρους, που είναι εξίσου αποτελεσματική και στα δύο φύλα. Ακολουθείται συχνά με αντιπηκτικά από του στόματος. Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν νεώτερα αντιθρομβωτικά με συγκεκριμένες ειδικές ενδείξεις.
Επεμβατική / Χειρουργική Θεραπεία: Η Στεφανιαία Αγγειοπλαστική γνωστή ως «μέθοδος με μπαλονάκι», είναι επεμβατική και εφαρμόζεται με πολύ μεγάλη συχνότητα. Φρονούμε μάλιστα ότι σε ορισμένες χώρες εφαρμόζεται συχνότερα απ’ ότι ενδείκνυται. Αρχικά οι επιπλοκές στις γυναίκες ήταν σχετικά υψηλότερες. Με την σύγχρονη χρήση όμως των ενδοστεφανιαίων προθέσεων (stents), η διαφορά με τους άνδρες μειώθηκε.
Το Παρακαμπτήριο Μόσχευμα στις Στεφανιαίες αρτηρίες, ακολουθείται από αυξημένη θνησιμότητα στις γυναίκες 4.5%, έναντι του 2.6% στους άνδρες. Υπάρχει όμως βελτίωση τα τελευταία χρόνια.
Ο αριθμός των γυναικών που υποβάλλονται σε Παρακαμπτήριο, ανέρχεται μόνον στο 20% του συνόλου των ασθενών παρ’ όλον ότι η συχνότητα της Στεφανιαίας νόσου, είναι παρόμοια σε ηλικιωμένους και των δύο φύλων.
Όσον αφορά την τεχνική, η πλήρης αρτηριακή επαναγγείωση ή πολλαπλή παράκαμψη των Στεφανιαίων αρτηριών, μπορεί να παρουσιάζει τεχνικές δυσκολίες στις γυναίκες. Αυτό οφείλεται στο μικρότερο μέγεθος και λεπτότερο τοίχωμα των αυτομοσχευμάτων που χρησιμοποιούνται, όπως η έσω μαστική και η κερκιδική αρτηρία.
Η αποφυγή της εξωσωματικής κυκλοφορίας, για την επαναγγείωση, είναι ιδιαίτερα ευεργετική στις γυναίκες. Τα κυριότερα μετεγχειρητικά προβλήματα, που παρουσιάζονται μετά την παρακαμπτήριο, είναι βραδεία λειτουργική αποκατάσταση, κατάθλιψη και σπανιότερα, επίμονη στηθάγχη.
Προγράμματα αποκαταστάσεως: Οι ασθενείς είναι απαραίτητο, όπως και για τα άλλα χρόνια νοσήματα, να ενταχθούν σε τέτοια προγράμματα. Είναι σημαντικό, ότι τα τελευταία χρόνια, άρχισαν να δημιουργούνται αυτά και στην πατρίδα μας. Παράδειγμα είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου, που μετά την άμεση εφαρμογή της θεραπευτικής αγωγής, οι ασθενείς χρειάζεται να ενταχθούν σε ανάλογα προγράμματα αποκαταστάσεως. Στόχος είναι η πλήρης ψυχολογική, οργανική και κοινωνική στήριξή τους, που συνεχίζεται μέχρις ότου μπορούν να επιστρέψουν στην κανονική τους ζωή και να επιτελέσουν τις ασχολίες τους.
Παράγοντες κινδύνου στις Γυναίκες
Παγκόσμια 900 εκατομμύρια άτομα πάσχουν από υπέρταση και 2 ½ εκατομμύρια του ελληνικού ενήλικου πληθυσμού. Περίπου στο 1/3 δεν έχει γίνει διάγνωση, το δεύτερο 1/3 έχουν πλημμελή θεραπεία και μόνο το άλλο 1/3 έχει ικανοποιητική αγωγή.
Περίπου το 50% των γυναικών άνω των 50 ετών, έχουν αυξημένη Αρτηριακή Πίεση. Υπάρχουν όμως διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, όσον αφορά τα αίτια. Η Εκλαμψία, η Προεκλαμψία και η λήψη αντισυλληπτικών, είναι ορισμένες φορές υπεύθυνες για την Υπέρταση.
Μετά την Εμμηνόπαυση, παρουσιάζεται μεγαλύτερη πίεση σφυγμού, που είναι η διαφορά μεταξύ της Συστολικής και Διαστολικής πιέσεως, και αυτό είναι επιπρόσθετος επιβαρυντικός παράγοντας. Στους άνδρες 40-70 ετών, μεμονωμένη αύξηση της Συστολικής Πιέσεως, είναι η συνηθέστερη εκδήλωση της Υπερτάσεως. Στις γυναίκες όμως συνήθως διαπιστώνεται ταυτόχρονη αύξηση της Συστολικής και Διαστολικής Πιέσεως.
Στόχος της θεραπείας είναι η διατήρηση της αρτηριακής πιέσεως ιδανικά περί το 120/80 χλ/Hg. Όταν υπερβαίνει το 140/90, τότε ενδείκνυται θεραπευτική αγωγή. Σε ασθενείς όμως με νεφρική νόσο ή διαβήτη, η θεραπεία πρέπει να αρχίζει όταν είαν άνω των 130/80.
Τα διουρητικά αποτελούν συνήθως την βάση της αντιυπερτασικής αγωγής, εκτός εάν υπάρχουν αντενδείξεις. Χορηγούνται επίσης αναστολείς ή ανταγωνιστές της Αγγειοτενσίνης, Βήτα αποκλειστές, όπως και αποκλειστές του ασβεστίου. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην σωστή επιλογή των αντιυπερτασικών σκευασμάτων που βασίζεται στο φύλο, την ηλικία κα άλλα προβλήματα υγείας που συνήθως συνυπάρχουν. Προτιμάται η έναρξη της θεραπείας με μικρές δόσεις από δύο διαφορετικές ομάδες φαρμάκων και όχι ένα σκεύασμα σε μεγάλη δόση.
Λιπίδια: το 45% του ενήλικου ελληνικού πληθυσμού έχουν αυξημένα επίπεδα. Τα Οιστρογόνα, πριν από την Εμμηνόπαυση παρέχουν προστατευτική επίδραση στις γυναίκες από την καρδιακή πάθηση. Μεταξύ άλλων αυξάνουν την HDL χοληστερόλη και μειώνουν την LDL. Μετά την εμμηνόπαυση όμως, αυξάνονται οι τιμές των Λιπιδίων. Αυξημένα Τριγλυκερίδια είναι επίσης επιβλαβή για την υγεία, ιδίως όταν συνυπάρχει χαμηλή HDL που αυτό συμβαίνει συχνά. Υψηλή Ολική Χοληστερόλη αυξάνει 2 ½ φορές τον κίνδυνο Καρδιαγγειακών Νοσημάτων.
Τα φυσιολογικά επίπεδα της HDL είναι περίπου 10 χιλ. γρ. υψηλότερα στις γυναίκες. Όταν όμως είναι λιγότερα από 50 και κάτω από 40 στους άνδρες, τότε συνιστάται ανάλογη αγωγή. Αυξημένη λιποπρωτεϊνη (α) αποτελεί ένα ανεξάρτητο επιβαρυντικό δείκτη.
Η αντιμετώπιση των Δυσλιπιδαιμιών περιλαμβάνει υγιεινό τρόπο ζωής: σωστή διατροφή και άσκηση, και μόνον εάν χρειασθεί χορήγηση Στατινών ή άλλων συναφών σκευασμάτων. Ιδανικός στόχος είναι ολική χοληστερίνη χαμηλότερη από 190, LDL κάτω από 100, HDL άνω των 55 στις γυναίκες και άνω των 50 στους άνδρες και τα τριγλυκερίδια λιγότερα από 150. Όταν συνυπάρχει νεφρική νόσος ή διαβήτης, τα ιδανικά επίπεδα της LDL πρέπει να διατηρούνται κάτω από 70, και της Ολικής Χοληστερόλης κάτω από 160.
Το Κάπνισμα ευθύνεται για το 9% του συνόλου των θανάτων παγκόσμια. Σε άτομα ηλικίας 30-70 ετών, συμβάλλει 2 ½ φορές στην αύξηση της Στεφανιαίας νόσου και στα δύο φύλα, συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Τα τελευταία χρόνια, ο ρυθμός μειώσεως του καπνίσματος σε ορισμένες τεχνολογικά αναπτυγμένες χώρες είναι εντυπωσιακός, η μείωση όμως στις γυναίκες είναι μικρότερη. Η Πατρίδα μας ατυχώς πρωτεύει στην κατ’ άτομο κατανάλωση του αριθμού των τσιγάρων.
Το Κάπνισμα είναι μία ανεξέλεγκτη επιδημία στον πλανήτη μας που είναι το αίτιο θανάτου 5 εκατομμυρίων ατόμων κάθε χρόνο. Επιπρόσθετα συμβάλλει στην εμφάνιση νοσημάτων, όπως νεοπλασίες και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
Θα αναφερθούμε και στο Παθητικό Κάπνισμα, που χωρίς αμφιβολία είναι επίσης επιβλαβές. Οι σύντροφοι των καπνιστών έχουν κατά 20% αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονος. Εκδηλώνουν επίσης περισσότερα καρδιακά επεισόδια, συγκριτικά με άτομα που δεν εκτίθενται στον καπνό. Στα παιδιά που έχουν γονείς καπνιστές, το άσθμα είναι κατά 45% συχνότερο. Το Παθητικό Κάπνισμα μπορεί επίσης να προκαλέσει και σοβαρά περιγεννητικά προβλήματα. Υπολογίζεται ότι περίπου 50% των αιφνιδίων θανάτων στα βρέφη, οφείλεται στον καπνό που εισπνέουν ακόμα και πριν, όπως και μετά την γέννησή τους.
Η διακοπή του καπνίσματος είναι ευεργετικό αλλά επίπονο και επιβεβλημένο έργο. Οι καπνιστές πρέπει αρχικά να πεισθούν για τα οφέλη της διακοπής. Όταν το αποφασίσουν, είναι αναγκαία η στενή συνεργασία με τον γιατρό τους.
Η εμπειρία μας, βασισμένη σε μεγάλο αριθμό προσωπικών ασθενών, είναι ικανοποιητική. Επιτυγχάνουμε μόνιμη διακοπή σε υψηλό ποσοστό, με την χορήγηση ενός νέου σκευάσματος, της Βαρενικλίνης. Ταυτόχρονα παρέχονται και Υποστηρικτικές Συνεδρίες. Προσωπικά εφαρμόζουμε την γνωσιακή συμπεριφορική μέθοδο. Βασική προϋπόθεση όμως, είναι ο γιατρός να έχει την ανάλογη εκπαίδευση και εμπειρία στο θέμα αυτό.
Παραδοσιακή Διατροφή: Μελέτες έχουν καταδείξει ότι η Ελληνική διατροφή, η καλούμενη Μεσογειακή, είναι η καταλληλότερη για την διατήρηση καλής υγείας και είναι απόλυτα επιβεβλημένη για άτομα με επιβαρυμένο ιστορικό. Αναφορά πρέπει να γίνεται ως ελληνική και όχι ως Μεσογειακή διατροφή. Όπως γνωρίζουμε ξεκίνησε και εγκαθιδρύθηκε κυρίως στην πατρίδα μας και μόνο σποραδικά, σε ορισμένες περιοχές της Νότιας Ιταλίας. Δεν παραλείπουμε να το τονίζουμε σε όλα τα σχετικά Συνέδρια που συμμετέχουμε, όπως επίσης και στις δημοσιεύσεις μας. Είναι άξιο ενδιαφέροντος ότι παρ’ όλα αυτά, ενώ οι τεχνολογικά αναπτυγμένες χώρες βαθμιαία υιοθετούν την ελληνική διατροφή στην πατρίδα μας όμως αποακρυνόμασθε από αυτήν.
Οι τροφές που καταναλίσκουμε πρέπει να μην περιέχουν ενδιάμεσα (trans) και κορεσμένα λίπη περισσότερο από το 7% του συνόλου των ημερήσιων θερμίδων. Η Χοληστερόλη να διατηρείται κατώτερη από 300 χιλ. γραμ. και το Νάτριο του άλατος κάτω από 2.5 γραμμ.
Όσον αφορά το Οινοπνευματώδη, στις γυναίκες είναι αποδεκτό και ωφέλιμο, 1 ποτήρι κρασί (125 κυβ. εκατοστά) ή το αντίστοιχο σε αλκοόλ άλλων ποτών, ενώ για τους άνδρες είναι 2 ποτήρια. Η διαφορά στην ποσότητα δεν πρέπει να θεωρηθεί ως προκατάληψη (!) για τις κυρίες. Ο λόγος είναι ότι μεταβολίζουν το οινόπνευμα διαφορετικά.
Η Ελληνική διατροφή, όπως είναι γνωστό, περιλαμβάνει δημητριακά ολικής αλέσεως, ποικιλία φρούτων και λαχανικών, όσπρια και λιπαρά ψάρια και τα Λίπη να είναι κυρίως πολυακόρεστα ή μόνο ακόρεστα. Το λάδι της ελιάς και τα ψάρια είναι ενδεδειγμένα. Εάν συχνή κατανάλωση ψαριών δεν είναι για οποιονδήποτε λόγο εφικτή, προτείνεται η λήψη Ω3 λιπαρών οξέων σε κάψουλες, συνήθως 1 γραμμάριο την ημέρα. Σε άτομα με υψηλά επίπεδα λιπιδίων, χορηγούνται μεγαλύτερες δόσεις, 2-4 γραμμάτια.
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει επίσης να δοθεί όχι μόνο στο είδος και την ποιότητα της τροφής, αλλά και στην ποσότητα. Αυξημένος αριθμός θερμίδων, περισσότερες από όσες χρειάζεται ο οργανισμός, είναι επιβλαβείς στην υγεία.
Σωστή Διαβίωση: Η διατήρηση κανονικού βάρους ή μείωση σε υπέρβαρους και παχύσαρκους, είναι απαραίτητη. Ο δείκτης μάζας σώματος για όλους, πρέπει να διατηρείται μεταξύ 18-25 κατά μ2. Προσδιορίζεται με την μέτρηση στο ύψος του ομφαλού.
Σε παχύσαρκα άτομα χορηγούμε σκεύασμα, η επιλογή του οποίου γίνεται ανάλογα με την γενική κατάσταση του ασθενούς. Είναι όμως κατά την γνώμη μας απαραίτητο να συνδυάζεται με υποστηρικτικές συνεδρίες, που είναι και το σημαντικότερο. Σε περίπτωση που ο ασθενής έχει νοσηρή παχυσαρκία και δεν μπορεί να διατηρήσει την απώλεια βάρους με άλλα μέσα, προσφεύγουμε σε χειρουργικές επεμβάσεις. Χρειάζεται όμως να σημειωθεί ότι αυτές παρουσιάζουν επιπλοκές και πρέπει ο ασθενής προηγουμένως να ενημερώνεται ανάλογα.
Το Μεταβολικό Σύνδρομο ή, όπως αποκαλείτο παλαιότερα «Σύνδρομο Χ», χαρακτηριστικά παρουσιάζει συγχρόνως στο ίδιο άτομο, αυξημένους ή οριακούς επιβαρυντικούς δείκτες. Συγκεκριμένα περιλαμβάνει: Κεντρική Παχυσαρκία, που καθορίζεται από την περίμετρο της μέσης, αύξηση των Τριγλυκεριδίων μεγαλύτερη των 150, ελάττωση της HDL Χοληστερόλης, στους άνδρες λιγότερο από 40 και στις γυναίκες κάτω από 50, Αρτηριακή Πίεση υψηλότερη των 130/80, Γλυκόζη αίματος άνω των 110. Το Μεταβολικό Σύνδρομο αυτό στις νέες γυναίκες αποτελεί πολύ σοβαρό κίνδυνο για καρδιακά επεισόδια.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση συνίσταται στην βελτίωση της Υπερλιπιδαιμίας, της Υπερτάσεως και του Σακχάρου. Ιδιαίτερα προσεκτική επιλογή σκευασμάτων για την Υπέρταση είναι απαραίτητη, διότι ορισμένα επιδρούν δυσμενώς στην δράση της Ινσουλίνης.
Διαβήτης: Υπολογίζεται ότι υπάρχουν παγκόσμια 170 εκατομμύρια διαβητικοί που θα διπλασιασθούν μέχρι το 2030. ο Σακχαρώδης Διαβήτης αυξάνει στις γυναίκες τον κίνδυνο καρδιακής νόσου κατά 50% γιατί συνήθως συνυπάρχει με Παχυσαρκία, Υπέρταση και υψηλή Χοληστερόλη.
Παρ’ όλον ότι οι εκδηλώσεις της Αθηροσκληρύνσεως εμφανίζονται 10 χρόνια αργότερα από τους άνδρες, ο Διαβήτης μειώνει αυτό το πλεονέκτημα. Στις γυναίκες διπλασιάζεται επίσης, ο κίνδυνος δεύτερου επεισοδίου των Στεφανιαίων και Καρδιακής ανεπάρκειας.
Η άσκηση είναι απαραίτητη για όλους, υγιείς και ασθενείς. Αρχικά η διάρκεια πρέπει να είναι 30 λεπτά την ημέρα ή τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα. Επιτυγχάνεται με βάδισμα μετρίας εντάσεως, με κυλιόμενο τάπητα ή άλλη αεροβική μέθοδο της προτιμήσεως του ασκουμένου. Η διάρκεια αυξάνεται βαθμιαία σε 45 λεπτά έως 1 ώρα. Για όσους επιδιώκουν κα χάσουν και βάρος, να ασκούνται τουλάχιστον 1 ώρα. Αποφεύγεται παράλληλα ο ανελκυστήρας, χρησιμοποιούνται οι σκάλες και το αυτοκίνητο να μην χρησιμοποιείται για μικρές αποστάσεις.
Κατάθλιψη / Χρόνια Αγχώδης Διαταραχή: Αυτές συμβάλλουν επίσης στις Αγγειακές Παθήσεις. Άμεση αντιμετώπισή τους είναι απαραίτητη. Προτείνουμε Υποστηρικτικές συνεδρίες και εάν θεωρηθεί αναγκαίο, χορηγούνται και ανάλογα σκευάσματα. Στους ασθενείς μας επιτυγχάνουμε συνήθως καλά αποτελέσματα με την γνωσιακή συμπεριφορική Μέθοδο.
Αντιαιμοπεταλιακά Φάρμακα: Τα πιο γνωστά είναι το Ακετυλ- σαλικυλικό Οξύ και η Κλοπιδογρέλη. Μελέτες έχουν δείξει ότι το ακετυλ-σαλικυλικό οξύ σε νεώτερες γυναίκες δεν είναι τόσο αποτελεσματικό, ενώ σε ηλικία άνω των 60 δρα ευεργετικά. Χορηγούμε στους ασθενείς μας το εντεροδιαλυτό σκεύασμα των 80 χιλιογρ. Πριν από την νυκτερινή κατάκλιση. Υπάρχει αντένδειξη σε άτομα με ειδικές αλλεργικές αντιδράσεις, ενεργό πεπτικό έλκος και σε Υπερτασικούς, όταν η Πίεσή τους δεν είναι πλήρως ρυθμισμένη, διότι μπορεί να προκληθεί αιμορραγία.
Η Κλοπιδογρέλη είναι ένα άλλο Αντιαιμοπεταλιακό που δρα όμως με τελείως διαφορετικό τρόπο από το Ακετυλ-σαλικυλικό οξύ. Είναι αποτελεσματικότερο σε ειδικές περιπτώσεις και λίγο καλύτερα ανεκτό από το γαστρεντερικό. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η Κλοπιδογρέλη υπερτερεί στην προστασία από Εγκεφαλικό Επεισόδιο και Περιφερική Ισχαιμία. Όπως κάθε φάρμακο, μπορεί και αυτό να παρουσιάσει παρενέργειες. Περίπου ένα στα 20 άτομα εμφανίζει κνησμό, εξάνθημα ή διάρροια.
Μετά από επεμβατική θεραπεία όπως Αγγειοπλαστική, Παρακαμπτήριο μόσχευμα ή ακόμη και σε σοβαρές θρομβοφιλικές καταστάσεις χορηγούνται και τα δύο σκευάσματα ταυτόχρονα, με ιδιαίτερη προσοχή για την αποφυγή αιμορραγιών.
Πρέπει να τονισθεί ότι κάθε άτομο πριν αρχίσει την αντιαιμοπεταλιακή αγωγή, για προληπτικούς ή θεραπευτικούς λόγους, χρειάζεται να εξετάζεται κλινικά και εργαστηριακά, για την αποφυγή επιπλοκών. Ένα από τα κλασικά γνωμικά του Πατέρα της Ιατρικής, του Ιπποκράτη, είναι το «Ωφελέειν ή μη βλάπτειν».
Υγεία / Ευ Ζην: Οι επιδιώξεις κάθε ανθρώπου είναι η Μακροβιότητα και η Ευζωία και όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά. Οι εξελίξεις τις τελευταίες δεκαετίες στην Μοριακή Βιολογία, την Γενετική και τις άλλες συναφείς Ιατρικές Επιστήμες, είναι πραγματικά εντυπωσιακές. Απαραίτητο όμως είναι να εφαρμόζονται μόνο για την βελτίωση της Υγείας του ανθρώπου. Οι δεοντολογικοί κανόνες πρέπει να τηρούνται χωρίς παρεκκλίσεις.
Βασική προϋπόθεση για καλή υγεία, είναι ότι κάθε άτομο να έχει τον προσωπικό του ιατρό. Ο κοινωνικός περίγυρος, η διαμερισματοποίηση της Ιατρικής, σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 60 ειδικότητες και υποειδικότητες, όπως και η υψηλή τεχνολογία έχουν συμβάλλει στην χαλάρωση των σχέσεων ασθενούς και ιατρού.
Ο ρόλος του Συντονιστού Υγείας είναι απαραίτητος για όλους. Ο Ιατρός με το ανάλογο ενδιαφέρον, εκπαίδευση και πείρα, έχει σφαιρική ολοκληρωμένη εικόνα τους ασθενούς του που παραπέμπεται στον Ειδικό η το Νοσοκομείο, μόνο όταν είναι απαραίτητο. Με αυτόν τον τρόπο σφυρηλατούνται με τον ασθενή δεσμοί αλληλοσεβασμού, κατανοήσεως και κοινής προσπάθειας για την πρόληψη και αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας του. Απαραίτητο χαρακτηριστικό για τον Ιατρό, είναι η πραγματική αγάπη για τον άνθρωπο, πάσχοντα ή υγιή. Είναι ο φυσικός συνήγορος του πολίτη σε θέματα υγείας, σε προσωπική και κοινωνική βάση.
Στατιστικές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μεταξύ άλλων αναφέρουν, ότι στις τεχνολογικά αναπτυγμένες χώρες, τα επόμενα 25 χρόνια, το προσδόκιμο της επιβιώσεως, θα υπερβεί τα 95 χρόνια.
Είναι όμως η Μακροζωία το μόνο ή το κύριο πρόβλημα που απασχολεί τον σημερινό άνθρωπο; Φρονώ ότι η απάντηση πρέπει να είναι όχι. Ο Π.Ο.Υ. επισημαίνει ότι κάθε χρόνο 57 εκατομμύρια πεθαίνουν από διάφορα αίτια. Εντυπωσιακό όμως είναι, ότι 20πλάσιος αριθμός ή περί το 1 ½ δισεκατομμύριο χρόνια αποδοτικής και ικανοποιητικής ζωής χάνονται λόγω χρόνιων παθήσεων καταθλίψεως, μονήρους ζωής και το σημαντικότερο, στερήσεως στοιχειωδών μέσων επιβιώσεως.
Η Ευζωία, το «Ευ Ζην» είναι ο πόθος κάθε ανθρώπου. Ο «υλικός ευδαιμονισμός» όμως, χωρίς όρια ανταγωνισμός ατομικά και συλλογικά, η μίμηση των αρνητικών ξενικών συνηθειών, δεν έχουν βοηθήσει στην ποιοτική καλυτέρευση της ζωής. Οι ανθρώπινες σχέσεις παγκόσμια, βρίσκονται σε κρίση. Δεν υπάρχει από πολλά άτομα σεβασμός για τον συνάνθρωπο, το περιβάλλον και την Φύση. Το πνεύμα ευθύνης και της κοινής «προσπάθειας ομάδας» δεν τηρούνται.
Οι παλαιές βασικές πανανθρώπινες οικουμενικές αρχές, που ξεκίνησαν από τους προγόνους μας και εδίδαξαν ολόκληρο τον κόσμο, πρέπει να επανέλθουν. Τονίζεται και πάλι ότι η Ευζωία και Μακροβιότητα είναι επιδίωξη κάθε ανθρώπου. Αυτό όλοι το επιθυμούμε, αλλά είναι απαραίτητο να πεισθούμε ότι όλοι, μπορούμε να συμβάλλουμε αποφασιστικά, για να γίνει πραγματικότητα. Όταν αυτό βαθμιαία επιτευχθεί τότε θα εξασφαλισθεί, όχι μόνο η μακροζωία, αλλά και το «Ευ Ζην» στον τόπο μας που τόσο αγαπούμε και στον Πλανήτη γενικότερα.
M.CH., F.A.C.S., D.SC., D.M.
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΠΑΝ/ΜΙΩΝ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ &ΛΟΝΔΙΝΟΥ
ΑΝΤ. ΜΕΛΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ- ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Π. Ο. Υ.
Πολλά έχουν ανακοινωθεί και δημοσιευθεί για την Αθηροσκλήρυνση που είναι η κύρια αιτία των Καρδιαγγειακών Παθήσεων. Ο όρος Αθηροσκλήρυνση προέρχεται από...
την Ελληνική, την Μητέρα των γλωσσών. Αθήρ σημαίνει χυλός από σιτάρι. Αυτό άλλωστε ισχύει και για τους περισσότερους ιατρικούς ή άλλους επιστημονικούς και τεχνικούς όρους. Όσον αφορά την Αθηροσκλήρυνση, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, ως προς την κλινική εικόνα, τις διαγνωστικές μεθόδους και την θεραπευτική αγωγή.
Παλαιότερα η ανησυχία των γυναικών για τις παθήσεις αυτές, αφορούσε τα άρρενα μέλη,
του άμεσου περιβάλλοντός τους. Σήμερα όμως γνωρίζουμε πως δεν προσβάλλονται κυρίως οι άνδρες. Η Στεφανιαία νόσος, είναι η συχνότερη αιτία θανάτου, κυρίως σε χώρες με «δυτικό τρόπο ζωής», εμφανίζεται σε ευρεία έκταση στις γυναίκες μετά τα 60 και είναι εξίσου συχνή με τους άνδρες. Σε νεώτερες ηλικίες, η συχνότης ανδρών- γυναικών είναι: 3 προς 1. Η σχέση αυτή τείνει να αλλάξει τα τελευταία χρόνια, λόγω του εξαιρετικού φόρτου εργασίας, που επωμίζονται οι γυναίκες: Επαγγελματίες, μητέρες, σύζυγοι, οικοδέσποινες. Είναι πράγματι άξιες θαυμασμού. Ας ελπίσουμε όμως να μην μιμηθούν και τις αρνητικές έξεις των ανδρών.
Υπάρχει φοβία, ιδιαίτερα για την καρκίνο του μαστού, αλλά ατυχώς μόνον ένα σχετικά μικρό ποσοστό γυναικών στον τόπο μας, επαναλαμβάνουν τακτικά την Μαστογραφία, που είναι επιβεβλημένη. Ο κίνδυνος όμως θανάτου από Καρδιαγγειακά Νοσήματα είναι 9 φορές μεγαλύτερος από τον καρκίνο του μαστού.
Είναι ενδιαφέρον ότι, οι γυναίκες εμφανίζουν αρχικά λιγότερα και διαφορετικά από τα γνωστά κλασικά συμπτώματα των καρδιαγγειακών παθήσεων. Υπάρχει επομένως δυσκολία για σωστή διάγνωση. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα οξέα καρδιακά σύνδρομα, όπως η ασταθής Στηθάγχη και το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η κλινική εικόνα που παρουσιάζεται στις γυναίκες είναι άτυπη. Συχνά το κλασικό οξύ προκάρδιο άλγος, δεν εμφανίζεται. Ως πρώτη εκδήλωση αναφέρουν κόπωση και μεγάλη δυσφορία στην αναπνοή. Ορισμένες φορές παρουσιάζονται επίσης ναυτία, άλγος στην κοιλιακή χώρα, στον αυχένα ή στον ώμο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), τα Καρδιαγγειακά Νοσήματα κατέχουν την πρώτη θέση. 57 εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο από διάφορα αίτια. Περίπου το 1/3 οφείλεται σε καρδιαγγειακές παθήσεις 7.5 εκατομμύρια από καρδιακή νόσο, 5.5 από Εγκεφαλικό επεισόδιο και οι υπόλοιποι από άλλες εντοπίσεις. Έχουμε συνεργασθεί με τον Π.Ο.Υ. και στις μελέτες αυτές, ως Σύμβουλός του από πολλά χρόνια για τις Καρδιαγγειακές Παθήσεις, την Προληπτική Ιατρική και την Ιατρική Εκπαίδευση.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, σε ορισμένες χώρες, ενώ η θνησιμότητα από τις παθήσεις αυτές στους άνδρες έχει σημαντικά μειωθεί, στις γυναίκες αυτό συμβαίνει με βραδύτερο ρυθμό. Τα Συστήματα Υγείας διαφόρων κρατών, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη και έγκαιρη θεραπεία τους. Οι καρδιολογικές Εταιρείες και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, επικεντρώνονται επίσης στην σωστή ενημέρωση των γυναικών. Παράλληλα έρευνες εστιάζονται στην εξακρίβωση των αιτίων της διαφορετικότητας μεταξύ των δύο φύλων, σχετικά με την Στεφανιαία νόσο και τις εκδηλώσεις της.
Η παθολογική επεξεργασία της Αθηροσκληρύνσεως αρχίζει από την πρώτη παιδική ηλικία. Η εξέλιξή της ποικίλλει ανάλογα με τον τρόπο ζωής του ατόμου. Τελικά ως πρώτη παθολογική εκδήλωση μπορεί να εμφανισθεί στην ενήλικη ζωή, ως οξύ καρδιακό επεισόδιο. Δεν πρέπει όμως να αναμένεται η εμφάνιση οξέων συμπτωμάτων για να αρχίσει ανάλογη θεραπευτική αγωγή.
Ορμόνες και Αθηροσκλήρυνση: Τα συμπτώματα των Καρδιαγγειακών Παθήσεων εμφανίζονται στις γυναίκες, περίπου 10 χρόνια αργότερα από τους άνδρες, κυρίως λόγω της επιδράσεως των Οιστρογόνων. Θεωρήθηκε γι’ αυτό σωστή η χορήγηση Ορμονών, που θα μπορούσαν να μειώσουν την εμφάνιση των νοσημάτων αυτών. Αρχικά υπήρξε αισιοδοξία, με την προοπτική ευνοϊκής επιδράσεώς τους. Βάσει του σκεπτικού αυτού, ξεκίνησαν δύο εκτεταμένες μελέτες. Τα συμπεράσματα όμως, ήταν μάλλον απογοητευτικά.
Στην πρώτη μελέτη, με τον ονομασία «Πρωτοβουλία Γυναικών για Υγεία»: Χορηγήθηκε συνδυασμός Οιστρογόνων και Προγεστίνης. Διακόπηκε όμως πρόωρα, διότι όχι μόνο παρατηρήθηκε αύξηση των Καρδιαγγειακών Επεισοδίων, αλλά και του καρκίνου του μαστού.
Στην δεύτερη μεγάλη μελέτη, χρησιμοποιήθηκαν μόνον Οιστρογόνα. Διακόπηκε όμως και αυτή πρόωρα, διότι διαπιστώθηκε αύξηση των Εγκεφαλικών Επεισοδίων.
Παρ’ όλα αυτά, το θέμα αυτό συνέχισε να αποτελεί αντικείμενο περαιτέρω έρευνας και αντιπαραθέσεων. Τα συμπεράσματα των δύο αρχικών μεγάλων μελετών διαμφισβητήθηκαν από άλλους ερευνητές, που βασίσθηκαν όμως σε περιορισμένου εύρους προσωπικές εργασίες τους. Εθεώρησαν ότι το είδος, η δοσολογία των Ορμονών, όπως και η όχι σωστή ηλικία των γυναικών που συμπεριλήφθησαν στις αρχικές δύο μελέτες, συνέβαλαν στα αρνητικά αποτελέσματα.
Το βασικό άμεσο ερώτημα όμως παραμένει: Υπάρχει ακόμη θέση στην Θεραπευτική Φαρέτρα, για την χορήγηση Ορμονών σε άλλες καταστάσεις; Η απάντηση είναι καταφατική.
Συμπεράσματα και άλλων μελετών υποδηλώνουν ότι τα συμπτώματα που εμφανίζονται κατά την εμμηνόπαυση, εντός 5ετίας πριν και μετά από αυτήν όπως: εξάψεις, νυκτερινή εφίδρωση και κατάθλιψη, μπορούν να βελτιωθούν με τις Ορμόνες. Παράλληλα ορισμένοι ισχυρίζονται ότι σε νεώτερες γυναίκες, πριν ή μετά την εμμηνόπαυση, για περιορισμένο χρονικό διάστημα, πιθανόν ακόμη και να ωφελούν το Καρδιαγγειακό Σύστημα.
Σαφής απάντηση για οριστικές ενδείξεις της Ορμονοθεραπείας και της δοσολογίας τους, δεν έχει ακόμη δοθεί. Μελέτες όμως συνεχίζονται, για την επίλυση του σημαντικού αυτού θέματος. Οι αρχικές διεθνείς οδηγίες για την θεραπεία υποκαταστάσεως, μέχρι σήμερα ισχύουν: «μικρότερες δόσεις, για όσο τον δυνατόν βραχύτερο διάστημα».
Διαγνωστικός έλεγχος: Στις γυναίκες απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, επειδή υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δύο φύλων.
Η Δοκιμασία Κοπώσεως παρουσιάζει μειωμένη ευαισθησία σε ήπιες μορφές. Ενδείκνυται κυρίως σε μέτριες ή προχωρημένες ισχαιμικές καρδιοπάθειες.
Το Κλασικό Υπερηχοκαρδιογράφημα δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστο στις γυναίκες με ήπιες μορφές, ενώ το Υπερηχο-καρδιογράφημα Φορτίσεως έχει αποδειχτεί ικανοποιητικό.
Το γνωστό Στατικό και Δυναμικό Σπινθηρογράφημα του μυοκαρδίου, δεν δίνει συνήθως ακριβή αποτελέσματα, λόγω της επισκιάσεως από τους μαστούς και του μικρότερου μεγέθους της καρδιάς που συναισθηματικά όμως είναι μεγάλη. Οι τεχνικές αυτές δυσκολίες μπορούν να υπερπηδηθούν σε μεγάλο βαθμό με την χρήση του Ισοτόπου Τεκνήσιο Ενενήντα- Εννέα (99), που παρουσιάζει μεγαλύτερη ευαισθησία.
Το Στεφανιογράφημα, λόγω του μικρού εύρους και λεπτού τοιχώματος των στεφανιαίων αρτηριών των Γυναικών, έχει περιορισμένη ένδειξη σε ήπιες στενώσεις. Πιθανώς αυτό οφείλεται στην αναδιαμόρφωση των στενώσεων, λόγω ορμονικών παραγόντων. Επίσης, δεν αποκαλύπτει συχνά τις διαβρωμένες αθηρωματικές πλάκες, που είναι συχνότερες στις γυναίκες.
Η Αξονική Τομογραφία εντοπίζει την παρουσία ασβεστίου στα στεφανιαία αγγεία, δεν διαπιστώνεται όμως εάν υπάρχει πλήρης απόφραξη. Χαμηλά επίπεδα ασβεστίου στις στεφανιαίες αρτηρίες, υποδηλώνουν γενικά, μειωμένο κίνδυνο για καρδιακή νόσο. Με τις τεχνολογικά νεώτερες γενεές της Αξονικής, επιτυγχάνονται ακριβέστερα αποτελέσματα.
Μέτρηση της C- Αντιδρώσας Πρωτεϊνης και της Ομοκυστεϊνης, φρονούμε ότι θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται, για την διάγνωση της Αθηροσκληρύνσεως.
Η C- αντιδρώσα πρωτεϊνη παράγεται από φλεγμονή των αγγειακών τοιχωμάτων. Υπάρχει η μάλλον τεκμηριωμένη θεωρία ότι πολλές παθήσεις είναι αποτέλεσμα φλεγμονώδους, κυρίως άσηπτης επεξεργασίας. Άλλωστε, και η Αθηροσκλήρυνση είναι «ειδική φλεγμονώδης νόσος». Εάν δεν υπάρχει άλλο αίτιο, υψηλά επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεϊνης θεωρείται ότι υποδηλώνουν αθηρωματώδη επεξεργασία και στα δύο φύλα. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε άτομα με φυσιολογικές τιμές Λιπιδίων. Δεν έχει όμως ακόμη καθορισθεί το ακριβές επίπεδο της πρωτεϊνης αυτής που υποδηλώνει εκδήλωση της νόσου.
Η Ομοκυστεϊνη είναι ένα αμινοξύ, προϊόν καταβολισμού των πρωτεϊνών. Μελέτες έχουν δείξει ότι σε άτομα με αγγειακή νόσο, τα επίπεδα είναι υψηλά. Αυτό έχει σχέση με μείωση του συμπλέγματος των Βιταμινών Βήτα (Β) και ιδιαίτερα του Φυλλικού Οξέως. Χορήγησή τους, συχνά επιφέρει μείωση του επιπέδου της Ομοκυστεϊνης. Δεν έχει όμως πλήρως εξακριβωθεί εάν επιτυγχάνεται και κλινική βελτίωση των ασθενών.
Υπάρχουν τέσσερις θεραπευτικές μέθοδοι: η Φαρμακευτική, η Επεμβατική, η Χειρουργική και η Λειτουργική Αποκατάσταση.
Φαρμακευτική αγωγή: Εφαρμόζεται στις γυναίκες λιγότερο συχνά από ότι στους άνδρες με παρόμοιες ενδείξεις. Η Θρομβολυτική θεραπεία συνίσταται στην χορήγηση ειδικών Ενζύμων, για την διάλυση νωπών θρόμβων στο Αγγειακό Σύστημα. Αυτό ήταν ένα από τα κύρια ερευνητικά προγράμματά μας στον πειραματικό και κλινικό τομέα, στην Ιατρική Σχολή του King’s College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Τα αποτελέσματα και αυτών των μελετών μας, ήταν ο κύριος λόγος που η Ομάδα μας προσκλήθηκε και «μεταμοσχεύθηκε» στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, όπου συνεχίσαμε το έργο μας.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στις αντενδείξεις και στον ακριβή καθορισμό της δοσολογίας των Ενζύμων αυτών, για να αποφεύγεται αιμορραγία, που είναι συχνότερη στις γυναίκες.
Η Αντιθρομβωτική Αγωγή βασίζεται κυρίως στην χορήγηση Ηπαρίνης μη κλασματοποιημένης και μικρού μοριακού βάρους, που είναι εξίσου αποτελεσματική και στα δύο φύλα. Ακολουθείται συχνά με αντιπηκτικά από του στόματος. Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν νεώτερα αντιθρομβωτικά με συγκεκριμένες ειδικές ενδείξεις.
Επεμβατική / Χειρουργική Θεραπεία: Η Στεφανιαία Αγγειοπλαστική γνωστή ως «μέθοδος με μπαλονάκι», είναι επεμβατική και εφαρμόζεται με πολύ μεγάλη συχνότητα. Φρονούμε μάλιστα ότι σε ορισμένες χώρες εφαρμόζεται συχνότερα απ’ ότι ενδείκνυται. Αρχικά οι επιπλοκές στις γυναίκες ήταν σχετικά υψηλότερες. Με την σύγχρονη χρήση όμως των ενδοστεφανιαίων προθέσεων (stents), η διαφορά με τους άνδρες μειώθηκε.
Το Παρακαμπτήριο Μόσχευμα στις Στεφανιαίες αρτηρίες, ακολουθείται από αυξημένη θνησιμότητα στις γυναίκες 4.5%, έναντι του 2.6% στους άνδρες. Υπάρχει όμως βελτίωση τα τελευταία χρόνια.
Ο αριθμός των γυναικών που υποβάλλονται σε Παρακαμπτήριο, ανέρχεται μόνον στο 20% του συνόλου των ασθενών παρ’ όλον ότι η συχνότητα της Στεφανιαίας νόσου, είναι παρόμοια σε ηλικιωμένους και των δύο φύλων.
Όσον αφορά την τεχνική, η πλήρης αρτηριακή επαναγγείωση ή πολλαπλή παράκαμψη των Στεφανιαίων αρτηριών, μπορεί να παρουσιάζει τεχνικές δυσκολίες στις γυναίκες. Αυτό οφείλεται στο μικρότερο μέγεθος και λεπτότερο τοίχωμα των αυτομοσχευμάτων που χρησιμοποιούνται, όπως η έσω μαστική και η κερκιδική αρτηρία.
Η αποφυγή της εξωσωματικής κυκλοφορίας, για την επαναγγείωση, είναι ιδιαίτερα ευεργετική στις γυναίκες. Τα κυριότερα μετεγχειρητικά προβλήματα, που παρουσιάζονται μετά την παρακαμπτήριο, είναι βραδεία λειτουργική αποκατάσταση, κατάθλιψη και σπανιότερα, επίμονη στηθάγχη.
Προγράμματα αποκαταστάσεως: Οι ασθενείς είναι απαραίτητο, όπως και για τα άλλα χρόνια νοσήματα, να ενταχθούν σε τέτοια προγράμματα. Είναι σημαντικό, ότι τα τελευταία χρόνια, άρχισαν να δημιουργούνται αυτά και στην πατρίδα μας. Παράδειγμα είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου, που μετά την άμεση εφαρμογή της θεραπευτικής αγωγής, οι ασθενείς χρειάζεται να ενταχθούν σε ανάλογα προγράμματα αποκαταστάσεως. Στόχος είναι η πλήρης ψυχολογική, οργανική και κοινωνική στήριξή τους, που συνεχίζεται μέχρις ότου μπορούν να επιστρέψουν στην κανονική τους ζωή και να επιτελέσουν τις ασχολίες τους.
Παράγοντες κινδύνου στις Γυναίκες
Παγκόσμια 900 εκατομμύρια άτομα πάσχουν από υπέρταση και 2 ½ εκατομμύρια του ελληνικού ενήλικου πληθυσμού. Περίπου στο 1/3 δεν έχει γίνει διάγνωση, το δεύτερο 1/3 έχουν πλημμελή θεραπεία και μόνο το άλλο 1/3 έχει ικανοποιητική αγωγή.
Περίπου το 50% των γυναικών άνω των 50 ετών, έχουν αυξημένη Αρτηριακή Πίεση. Υπάρχουν όμως διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, όσον αφορά τα αίτια. Η Εκλαμψία, η Προεκλαμψία και η λήψη αντισυλληπτικών, είναι ορισμένες φορές υπεύθυνες για την Υπέρταση.
Μετά την Εμμηνόπαυση, παρουσιάζεται μεγαλύτερη πίεση σφυγμού, που είναι η διαφορά μεταξύ της Συστολικής και Διαστολικής πιέσεως, και αυτό είναι επιπρόσθετος επιβαρυντικός παράγοντας. Στους άνδρες 40-70 ετών, μεμονωμένη αύξηση της Συστολικής Πιέσεως, είναι η συνηθέστερη εκδήλωση της Υπερτάσεως. Στις γυναίκες όμως συνήθως διαπιστώνεται ταυτόχρονη αύξηση της Συστολικής και Διαστολικής Πιέσεως.
Στόχος της θεραπείας είναι η διατήρηση της αρτηριακής πιέσεως ιδανικά περί το 120/80 χλ/Hg. Όταν υπερβαίνει το 140/90, τότε ενδείκνυται θεραπευτική αγωγή. Σε ασθενείς όμως με νεφρική νόσο ή διαβήτη, η θεραπεία πρέπει να αρχίζει όταν είαν άνω των 130/80.
Τα διουρητικά αποτελούν συνήθως την βάση της αντιυπερτασικής αγωγής, εκτός εάν υπάρχουν αντενδείξεις. Χορηγούνται επίσης αναστολείς ή ανταγωνιστές της Αγγειοτενσίνης, Βήτα αποκλειστές, όπως και αποκλειστές του ασβεστίου. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην σωστή επιλογή των αντιυπερτασικών σκευασμάτων που βασίζεται στο φύλο, την ηλικία κα άλλα προβλήματα υγείας που συνήθως συνυπάρχουν. Προτιμάται η έναρξη της θεραπείας με μικρές δόσεις από δύο διαφορετικές ομάδες φαρμάκων και όχι ένα σκεύασμα σε μεγάλη δόση.
Λιπίδια: το 45% του ενήλικου ελληνικού πληθυσμού έχουν αυξημένα επίπεδα. Τα Οιστρογόνα, πριν από την Εμμηνόπαυση παρέχουν προστατευτική επίδραση στις γυναίκες από την καρδιακή πάθηση. Μεταξύ άλλων αυξάνουν την HDL χοληστερόλη και μειώνουν την LDL. Μετά την εμμηνόπαυση όμως, αυξάνονται οι τιμές των Λιπιδίων. Αυξημένα Τριγλυκερίδια είναι επίσης επιβλαβή για την υγεία, ιδίως όταν συνυπάρχει χαμηλή HDL που αυτό συμβαίνει συχνά. Υψηλή Ολική Χοληστερόλη αυξάνει 2 ½ φορές τον κίνδυνο Καρδιαγγειακών Νοσημάτων.
Τα φυσιολογικά επίπεδα της HDL είναι περίπου 10 χιλ. γρ. υψηλότερα στις γυναίκες. Όταν όμως είναι λιγότερα από 50 και κάτω από 40 στους άνδρες, τότε συνιστάται ανάλογη αγωγή. Αυξημένη λιποπρωτεϊνη (α) αποτελεί ένα ανεξάρτητο επιβαρυντικό δείκτη.
Η αντιμετώπιση των Δυσλιπιδαιμιών περιλαμβάνει υγιεινό τρόπο ζωής: σωστή διατροφή και άσκηση, και μόνον εάν χρειασθεί χορήγηση Στατινών ή άλλων συναφών σκευασμάτων. Ιδανικός στόχος είναι ολική χοληστερίνη χαμηλότερη από 190, LDL κάτω από 100, HDL άνω των 55 στις γυναίκες και άνω των 50 στους άνδρες και τα τριγλυκερίδια λιγότερα από 150. Όταν συνυπάρχει νεφρική νόσος ή διαβήτης, τα ιδανικά επίπεδα της LDL πρέπει να διατηρούνται κάτω από 70, και της Ολικής Χοληστερόλης κάτω από 160.
Το Κάπνισμα ευθύνεται για το 9% του συνόλου των θανάτων παγκόσμια. Σε άτομα ηλικίας 30-70 ετών, συμβάλλει 2 ½ φορές στην αύξηση της Στεφανιαίας νόσου και στα δύο φύλα, συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Τα τελευταία χρόνια, ο ρυθμός μειώσεως του καπνίσματος σε ορισμένες τεχνολογικά αναπτυγμένες χώρες είναι εντυπωσιακός, η μείωση όμως στις γυναίκες είναι μικρότερη. Η Πατρίδα μας ατυχώς πρωτεύει στην κατ’ άτομο κατανάλωση του αριθμού των τσιγάρων.
Το Κάπνισμα είναι μία ανεξέλεγκτη επιδημία στον πλανήτη μας που είναι το αίτιο θανάτου 5 εκατομμυρίων ατόμων κάθε χρόνο. Επιπρόσθετα συμβάλλει στην εμφάνιση νοσημάτων, όπως νεοπλασίες και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
Θα αναφερθούμε και στο Παθητικό Κάπνισμα, που χωρίς αμφιβολία είναι επίσης επιβλαβές. Οι σύντροφοι των καπνιστών έχουν κατά 20% αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονος. Εκδηλώνουν επίσης περισσότερα καρδιακά επεισόδια, συγκριτικά με άτομα που δεν εκτίθενται στον καπνό. Στα παιδιά που έχουν γονείς καπνιστές, το άσθμα είναι κατά 45% συχνότερο. Το Παθητικό Κάπνισμα μπορεί επίσης να προκαλέσει και σοβαρά περιγεννητικά προβλήματα. Υπολογίζεται ότι περίπου 50% των αιφνιδίων θανάτων στα βρέφη, οφείλεται στον καπνό που εισπνέουν ακόμα και πριν, όπως και μετά την γέννησή τους.
Η διακοπή του καπνίσματος είναι ευεργετικό αλλά επίπονο και επιβεβλημένο έργο. Οι καπνιστές πρέπει αρχικά να πεισθούν για τα οφέλη της διακοπής. Όταν το αποφασίσουν, είναι αναγκαία η στενή συνεργασία με τον γιατρό τους.
Η εμπειρία μας, βασισμένη σε μεγάλο αριθμό προσωπικών ασθενών, είναι ικανοποιητική. Επιτυγχάνουμε μόνιμη διακοπή σε υψηλό ποσοστό, με την χορήγηση ενός νέου σκευάσματος, της Βαρενικλίνης. Ταυτόχρονα παρέχονται και Υποστηρικτικές Συνεδρίες. Προσωπικά εφαρμόζουμε την γνωσιακή συμπεριφορική μέθοδο. Βασική προϋπόθεση όμως, είναι ο γιατρός να έχει την ανάλογη εκπαίδευση και εμπειρία στο θέμα αυτό.
Παραδοσιακή Διατροφή: Μελέτες έχουν καταδείξει ότι η Ελληνική διατροφή, η καλούμενη Μεσογειακή, είναι η καταλληλότερη για την διατήρηση καλής υγείας και είναι απόλυτα επιβεβλημένη για άτομα με επιβαρυμένο ιστορικό. Αναφορά πρέπει να γίνεται ως ελληνική και όχι ως Μεσογειακή διατροφή. Όπως γνωρίζουμε ξεκίνησε και εγκαθιδρύθηκε κυρίως στην πατρίδα μας και μόνο σποραδικά, σε ορισμένες περιοχές της Νότιας Ιταλίας. Δεν παραλείπουμε να το τονίζουμε σε όλα τα σχετικά Συνέδρια που συμμετέχουμε, όπως επίσης και στις δημοσιεύσεις μας. Είναι άξιο ενδιαφέροντος ότι παρ’ όλα αυτά, ενώ οι τεχνολογικά αναπτυγμένες χώρες βαθμιαία υιοθετούν την ελληνική διατροφή στην πατρίδα μας όμως αποακρυνόμασθε από αυτήν.
Οι τροφές που καταναλίσκουμε πρέπει να μην περιέχουν ενδιάμεσα (trans) και κορεσμένα λίπη περισσότερο από το 7% του συνόλου των ημερήσιων θερμίδων. Η Χοληστερόλη να διατηρείται κατώτερη από 300 χιλ. γραμ. και το Νάτριο του άλατος κάτω από 2.5 γραμμ.
Όσον αφορά το Οινοπνευματώδη, στις γυναίκες είναι αποδεκτό και ωφέλιμο, 1 ποτήρι κρασί (125 κυβ. εκατοστά) ή το αντίστοιχο σε αλκοόλ άλλων ποτών, ενώ για τους άνδρες είναι 2 ποτήρια. Η διαφορά στην ποσότητα δεν πρέπει να θεωρηθεί ως προκατάληψη (!) για τις κυρίες. Ο λόγος είναι ότι μεταβολίζουν το οινόπνευμα διαφορετικά.
Η Ελληνική διατροφή, όπως είναι γνωστό, περιλαμβάνει δημητριακά ολικής αλέσεως, ποικιλία φρούτων και λαχανικών, όσπρια και λιπαρά ψάρια και τα Λίπη να είναι κυρίως πολυακόρεστα ή μόνο ακόρεστα. Το λάδι της ελιάς και τα ψάρια είναι ενδεδειγμένα. Εάν συχνή κατανάλωση ψαριών δεν είναι για οποιονδήποτε λόγο εφικτή, προτείνεται η λήψη Ω3 λιπαρών οξέων σε κάψουλες, συνήθως 1 γραμμάριο την ημέρα. Σε άτομα με υψηλά επίπεδα λιπιδίων, χορηγούνται μεγαλύτερες δόσεις, 2-4 γραμμάτια.
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει επίσης να δοθεί όχι μόνο στο είδος και την ποιότητα της τροφής, αλλά και στην ποσότητα. Αυξημένος αριθμός θερμίδων, περισσότερες από όσες χρειάζεται ο οργανισμός, είναι επιβλαβείς στην υγεία.
Σωστή Διαβίωση: Η διατήρηση κανονικού βάρους ή μείωση σε υπέρβαρους και παχύσαρκους, είναι απαραίτητη. Ο δείκτης μάζας σώματος για όλους, πρέπει να διατηρείται μεταξύ 18-25 κατά μ2. Προσδιορίζεται με την μέτρηση στο ύψος του ομφαλού.
Σε παχύσαρκα άτομα χορηγούμε σκεύασμα, η επιλογή του οποίου γίνεται ανάλογα με την γενική κατάσταση του ασθενούς. Είναι όμως κατά την γνώμη μας απαραίτητο να συνδυάζεται με υποστηρικτικές συνεδρίες, που είναι και το σημαντικότερο. Σε περίπτωση που ο ασθενής έχει νοσηρή παχυσαρκία και δεν μπορεί να διατηρήσει την απώλεια βάρους με άλλα μέσα, προσφεύγουμε σε χειρουργικές επεμβάσεις. Χρειάζεται όμως να σημειωθεί ότι αυτές παρουσιάζουν επιπλοκές και πρέπει ο ασθενής προηγουμένως να ενημερώνεται ανάλογα.
Το Μεταβολικό Σύνδρομο ή, όπως αποκαλείτο παλαιότερα «Σύνδρομο Χ», χαρακτηριστικά παρουσιάζει συγχρόνως στο ίδιο άτομο, αυξημένους ή οριακούς επιβαρυντικούς δείκτες. Συγκεκριμένα περιλαμβάνει: Κεντρική Παχυσαρκία, που καθορίζεται από την περίμετρο της μέσης, αύξηση των Τριγλυκεριδίων μεγαλύτερη των 150, ελάττωση της HDL Χοληστερόλης, στους άνδρες λιγότερο από 40 και στις γυναίκες κάτω από 50, Αρτηριακή Πίεση υψηλότερη των 130/80, Γλυκόζη αίματος άνω των 110. Το Μεταβολικό Σύνδρομο αυτό στις νέες γυναίκες αποτελεί πολύ σοβαρό κίνδυνο για καρδιακά επεισόδια.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση συνίσταται στην βελτίωση της Υπερλιπιδαιμίας, της Υπερτάσεως και του Σακχάρου. Ιδιαίτερα προσεκτική επιλογή σκευασμάτων για την Υπέρταση είναι απαραίτητη, διότι ορισμένα επιδρούν δυσμενώς στην δράση της Ινσουλίνης.
Διαβήτης: Υπολογίζεται ότι υπάρχουν παγκόσμια 170 εκατομμύρια διαβητικοί που θα διπλασιασθούν μέχρι το 2030. ο Σακχαρώδης Διαβήτης αυξάνει στις γυναίκες τον κίνδυνο καρδιακής νόσου κατά 50% γιατί συνήθως συνυπάρχει με Παχυσαρκία, Υπέρταση και υψηλή Χοληστερόλη.
Παρ’ όλον ότι οι εκδηλώσεις της Αθηροσκληρύνσεως εμφανίζονται 10 χρόνια αργότερα από τους άνδρες, ο Διαβήτης μειώνει αυτό το πλεονέκτημα. Στις γυναίκες διπλασιάζεται επίσης, ο κίνδυνος δεύτερου επεισοδίου των Στεφανιαίων και Καρδιακής ανεπάρκειας.
Η άσκηση είναι απαραίτητη για όλους, υγιείς και ασθενείς. Αρχικά η διάρκεια πρέπει να είναι 30 λεπτά την ημέρα ή τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα. Επιτυγχάνεται με βάδισμα μετρίας εντάσεως, με κυλιόμενο τάπητα ή άλλη αεροβική μέθοδο της προτιμήσεως του ασκουμένου. Η διάρκεια αυξάνεται βαθμιαία σε 45 λεπτά έως 1 ώρα. Για όσους επιδιώκουν κα χάσουν και βάρος, να ασκούνται τουλάχιστον 1 ώρα. Αποφεύγεται παράλληλα ο ανελκυστήρας, χρησιμοποιούνται οι σκάλες και το αυτοκίνητο να μην χρησιμοποιείται για μικρές αποστάσεις.
Κατάθλιψη / Χρόνια Αγχώδης Διαταραχή: Αυτές συμβάλλουν επίσης στις Αγγειακές Παθήσεις. Άμεση αντιμετώπισή τους είναι απαραίτητη. Προτείνουμε Υποστηρικτικές συνεδρίες και εάν θεωρηθεί αναγκαίο, χορηγούνται και ανάλογα σκευάσματα. Στους ασθενείς μας επιτυγχάνουμε συνήθως καλά αποτελέσματα με την γνωσιακή συμπεριφορική Μέθοδο.
Αντιαιμοπεταλιακά Φάρμακα: Τα πιο γνωστά είναι το Ακετυλ- σαλικυλικό Οξύ και η Κλοπιδογρέλη. Μελέτες έχουν δείξει ότι το ακετυλ-σαλικυλικό οξύ σε νεώτερες γυναίκες δεν είναι τόσο αποτελεσματικό, ενώ σε ηλικία άνω των 60 δρα ευεργετικά. Χορηγούμε στους ασθενείς μας το εντεροδιαλυτό σκεύασμα των 80 χιλιογρ. Πριν από την νυκτερινή κατάκλιση. Υπάρχει αντένδειξη σε άτομα με ειδικές αλλεργικές αντιδράσεις, ενεργό πεπτικό έλκος και σε Υπερτασικούς, όταν η Πίεσή τους δεν είναι πλήρως ρυθμισμένη, διότι μπορεί να προκληθεί αιμορραγία.
Η Κλοπιδογρέλη είναι ένα άλλο Αντιαιμοπεταλιακό που δρα όμως με τελείως διαφορετικό τρόπο από το Ακετυλ-σαλικυλικό οξύ. Είναι αποτελεσματικότερο σε ειδικές περιπτώσεις και λίγο καλύτερα ανεκτό από το γαστρεντερικό. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η Κλοπιδογρέλη υπερτερεί στην προστασία από Εγκεφαλικό Επεισόδιο και Περιφερική Ισχαιμία. Όπως κάθε φάρμακο, μπορεί και αυτό να παρουσιάσει παρενέργειες. Περίπου ένα στα 20 άτομα εμφανίζει κνησμό, εξάνθημα ή διάρροια.
Μετά από επεμβατική θεραπεία όπως Αγγειοπλαστική, Παρακαμπτήριο μόσχευμα ή ακόμη και σε σοβαρές θρομβοφιλικές καταστάσεις χορηγούνται και τα δύο σκευάσματα ταυτόχρονα, με ιδιαίτερη προσοχή για την αποφυγή αιμορραγιών.
Πρέπει να τονισθεί ότι κάθε άτομο πριν αρχίσει την αντιαιμοπεταλιακή αγωγή, για προληπτικούς ή θεραπευτικούς λόγους, χρειάζεται να εξετάζεται κλινικά και εργαστηριακά, για την αποφυγή επιπλοκών. Ένα από τα κλασικά γνωμικά του Πατέρα της Ιατρικής, του Ιπποκράτη, είναι το «Ωφελέειν ή μη βλάπτειν».
Υγεία / Ευ Ζην: Οι επιδιώξεις κάθε ανθρώπου είναι η Μακροβιότητα και η Ευζωία και όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά. Οι εξελίξεις τις τελευταίες δεκαετίες στην Μοριακή Βιολογία, την Γενετική και τις άλλες συναφείς Ιατρικές Επιστήμες, είναι πραγματικά εντυπωσιακές. Απαραίτητο όμως είναι να εφαρμόζονται μόνο για την βελτίωση της Υγείας του ανθρώπου. Οι δεοντολογικοί κανόνες πρέπει να τηρούνται χωρίς παρεκκλίσεις.
Βασική προϋπόθεση για καλή υγεία, είναι ότι κάθε άτομο να έχει τον προσωπικό του ιατρό. Ο κοινωνικός περίγυρος, η διαμερισματοποίηση της Ιατρικής, σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 60 ειδικότητες και υποειδικότητες, όπως και η υψηλή τεχνολογία έχουν συμβάλλει στην χαλάρωση των σχέσεων ασθενούς και ιατρού.
Ο ρόλος του Συντονιστού Υγείας είναι απαραίτητος για όλους. Ο Ιατρός με το ανάλογο ενδιαφέρον, εκπαίδευση και πείρα, έχει σφαιρική ολοκληρωμένη εικόνα τους ασθενούς του που παραπέμπεται στον Ειδικό η το Νοσοκομείο, μόνο όταν είναι απαραίτητο. Με αυτόν τον τρόπο σφυρηλατούνται με τον ασθενή δεσμοί αλληλοσεβασμού, κατανοήσεως και κοινής προσπάθειας για την πρόληψη και αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας του. Απαραίτητο χαρακτηριστικό για τον Ιατρό, είναι η πραγματική αγάπη για τον άνθρωπο, πάσχοντα ή υγιή. Είναι ο φυσικός συνήγορος του πολίτη σε θέματα υγείας, σε προσωπική και κοινωνική βάση.
Στατιστικές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μεταξύ άλλων αναφέρουν, ότι στις τεχνολογικά αναπτυγμένες χώρες, τα επόμενα 25 χρόνια, το προσδόκιμο της επιβιώσεως, θα υπερβεί τα 95 χρόνια.
Είναι όμως η Μακροζωία το μόνο ή το κύριο πρόβλημα που απασχολεί τον σημερινό άνθρωπο; Φρονώ ότι η απάντηση πρέπει να είναι όχι. Ο Π.Ο.Υ. επισημαίνει ότι κάθε χρόνο 57 εκατομμύρια πεθαίνουν από διάφορα αίτια. Εντυπωσιακό όμως είναι, ότι 20πλάσιος αριθμός ή περί το 1 ½ δισεκατομμύριο χρόνια αποδοτικής και ικανοποιητικής ζωής χάνονται λόγω χρόνιων παθήσεων καταθλίψεως, μονήρους ζωής και το σημαντικότερο, στερήσεως στοιχειωδών μέσων επιβιώσεως.
Η Ευζωία, το «Ευ Ζην» είναι ο πόθος κάθε ανθρώπου. Ο «υλικός ευδαιμονισμός» όμως, χωρίς όρια ανταγωνισμός ατομικά και συλλογικά, η μίμηση των αρνητικών ξενικών συνηθειών, δεν έχουν βοηθήσει στην ποιοτική καλυτέρευση της ζωής. Οι ανθρώπινες σχέσεις παγκόσμια, βρίσκονται σε κρίση. Δεν υπάρχει από πολλά άτομα σεβασμός για τον συνάνθρωπο, το περιβάλλον και την Φύση. Το πνεύμα ευθύνης και της κοινής «προσπάθειας ομάδας» δεν τηρούνται.
Οι παλαιές βασικές πανανθρώπινες οικουμενικές αρχές, που ξεκίνησαν από τους προγόνους μας και εδίδαξαν ολόκληρο τον κόσμο, πρέπει να επανέλθουν. Τονίζεται και πάλι ότι η Ευζωία και Μακροβιότητα είναι επιδίωξη κάθε ανθρώπου. Αυτό όλοι το επιθυμούμε, αλλά είναι απαραίτητο να πεισθούμε ότι όλοι, μπορούμε να συμβάλλουμε αποφασιστικά, για να γίνει πραγματικότητα. Όταν αυτό βαθμιαία επιτευχθεί τότε θα εξασφαλισθεί, όχι μόνο η μακροζωία, αλλά και το «Ευ Ζην» στον τόπο μας που τόσο αγαπούμε και στον Πλανήτη γενικότερα.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου