Είναι ασφαλώς δύσκολο να βρει κάποιος ένα καλό «story» από τα Βαλκάνια τα τελευταία έτη. Ολες οι ειδήσεις συνήθως αφορούν βία, εθνικισμό, θρησκευτικό παροξυσμό, οργανωμένο έγκλημα και φυσικά, πάνω απ' όλα, διαφθορά. Ομως τις τελευταίες μέρες γνωρίζει το φως της δημοσιότητας μια σχεδόν άγνωστη στη διεθνή κοινή γνώμη ιστορία, που δίνει κάποια ελπίδα ότι τα Βαλκάνια δεν....
είναι πάντοτε τόσο «σκοτεινά» όσο τα περιγράφει η διεθνής ιστοριογραφία. Πρόκειται για την ιστορία των Εβραίων στην Αλβανία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Την άγνωστη αυτή ιστορία φέρνει στην επικαιρότητα το ντοκιμαντέρ «Διάσωση» του Αλβανού σκηνοθέτη Νταρντάν Ισλάμι, που είχε πρεμιέρα στα Τίρανα τον τελευταίο μήνα.
Το ντοκιμαντέρ αφορά την εκπληκτική ιστορία τού πώς οι γείτονές μας κατάφεραν να διασώσουν από το Ολοκαύτωμα χιλιάδες Εβραίους, με αποτέλεσμα η Αλβανία, σε αντίθεση με την Ελλάδα και άλλες χώρες, να έχει μετά το τέλος του πολέμου περισσότερους Εβραίους απ' ό,τι είχε πριν από την έναρξή του! Μέχρι τώρα η ιστορία αυτή ήταν επτασφράγιστο μυστικό, κλειδαμπαρωμένο στα μυστικά αρχεία του κομμουνιστικού καθεστώτος του Εμβέρ Χότζα. Πριν από τον πόλεμο ζούσαν στην Αλβανία περίπου 200 Εβραίοι, όμως ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 2.000, καθώς οι Γερμανοί άρχισαν να εφαρμόζουν σταδιακά την πολιτική τής καταπίεσης αρχικά και μαζικής εξόντωσης αργότερα των Εβραίων στην Ευρώπη. Το 1935 ο βασιλιάς της χώρας Ζογκ έδωσε εντολή να αρχίσουν να δίνονται αλβανικά διαβατήρια σε όσους Εβραίους ήθελαν να εγκατασταθούν στην Αλβανία. Ο λόγος για τον οποίο ο Ζογκ έδινε τη δυνατότητα της εγκατάστασης των Εβραίων στην Αλβανία ήταν ο ίδιος για τον οποίο ο σουλτάνος Βαγιαζήτ προσκάλεσε τους διωκόμενους από τη Χριστιανική Εκκλησία Εβραίους της Ισπανίας να εγκατασταθούν τα τέλη του 15ου αιώνα στη Θεσσαλονίκη και σε άλλα τμήματα της αυτοκρατορίας. Πίστευε ότι η εγκατάσταση αυτής της δραστήριας και επιχειρηματικής φυλής θα βοηθούσε την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Ένας από αυτούς που ωφελήθηκαν από την αλβανική φιλοξενία ήταν και ο πατέρας της σύγχρονης Φυσικής, Αλμπερτ Αϊνστάιν. Το 1935 κατέφυγε με αλβανικό διαβατήριο στο Δυρράχιο της Αλβανίας, όπου τον φιλοξένησε για τρεις ημέρες η βασιλική οικογένεια. Μετά συνέχισε το ταξίδι του, που τον έφερε τελικά στην Αμερική. Κατά τη διάρκεια του πολέμου η Αλβανία και το Κόσοβο ήταν αρχικά υπό ιταλική κατοχή. Η κυβέρνηση της Αλβανίας χρησιμοποιώντας μια συμφωνία που είχε κάνει με τους Ιταλούς αρνήθηκε να δώσει τις λίστες των Εβραίων στους Γερμανούς που ανέλαβαν τη διοίκηση μετά την παράδοση των Ιταλών το 1943.
Πολλοί Εβραίοι αρχικά έμεναν στα σπίτια Αλβανών που τους προσέφεραν φιλοξενία και προστασία. Ομως όταν αργότερα μεγάλωσε ο κίνδυνος οι περισσότεροι Εβραίοι διέφυγαν με τη βοήθεια των τοπικών Αρχών στην ύπαιθρο και στις απομακρυσμένες βουνοκορφές, όπου προσποιούντο ότι ήσαν βοσκοί. Ο τοπικός αλβανικός πληθυσμός τούς έφερνε τροφή και ρούχα. Επίσης σε πολλούς Εβραίους οι Αρχές εξέδωσαν ψεύτικες ταυτότητες με αλβανικά ονόματα έτσι ώστε να μπορούν να κρύβουν την καταγωγή τους από τους Ιταλούς.
Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, ο πολιτισμικός κώδικας της «μπέσας», που υποχρεώνει, μεταξύ άλλων, τον νοικοκύρη να προστατεύει με κάθε θυσία τον φιλοξενούμενό του, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη συμπεριφορά των Αλβανών έναντι των Εβραίων. «Ο Αλβανός θα προτιμούσε να πεθάνει παρά να παραδώσει τον Εβραίο που έκρυβε στις αρχές», δηλώνει ο Ισλάμι στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Balkan Insight. Μια κλασική ιστορία όπως τη διηγείται μια Εβραία, η οποία σήμερα ζει στο Ισραήλ, είναι η ακόλουθη:
«Φτάσαμε στην Αλβανία με ψεύτικα διαβατήρια. Στα σύνορα το κατάλαβαν αμέσως αλλά μας άφησαν να περάσουμε. Ο πατέρας μου νοίκιασε ένα άλογο και έβαλε εμάς τα μικρά από πίσω. Υστερα από πολύ ταξίδι φτάσαμε σε ένα χωριό τελείως χαμένοι. Εκεί νοικιάσαμε ένα παλιό σπίτι. Μια νύχτα ακούσαμε ένα χτύπημα. Φοβηθήκαμε ότι ήσαν οι Γερμανοί και ότι ήρθαν να μας σκοτώσουν. Αλλά όταν ανοίξαμε την πόρτα είδαμε έναν γέρο χωρικό σε ένα γαϊδουράκι. Αφησε μπροστά στην πόρτα μας ένα σακί αλεύρι και έφυγε χωρίς να πει λέξη. Αυτό το αλεύρι μάς έσωσε τη ζωή. Ανάλογα περιστατικά συνέβαιναν καθ' όλη τη διάρκεια της παραμονής μας στην Αλβανία». Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη υπάρχει και ένα γενικότερο δίδαγμα πίσω απ' όλα αυτά: «Αν κάθε χώρα είχε κάνει αυτό που έκανε η Αλβανία για να σώσει τους Εβραίους της», υποστηρίζει, «το Ολοκαύτωμα ίσως να μην είχε συμβεί».
http://greeknation.blogspot.com/2010/10/blog-post_9755.html
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου