διαχωριστεί απ' αυτά στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού, όπου τα τελευταία 130 χρόνια παρέχεται μία πολύ περιορισμένη πρόβαση σε μελετητές. Στα Μυστικά Αρχεία δεν είχε και δεν έχει πρόσβαση κανείς εκτός απ' τον Πάπα και τους εκλεκτούς του.
Αν και μάλλον δύσκολο να το πιστέψει κανείς, κάτι παρόμοιο ισχύει και με ένα μεγάλο τμήμα των αρχείων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι, ίσως, το πιο αδιαφανές και μυστικοπαθές τραπεζικό ίδρυμα στον κόσμο. Με έδρα της στη Φρανκφούρτη, μετά από αυστηρή απαίτηση της Γερμανίας, δημιουργημένη στα πρότυπα της Bundesbank και υπό γερμανική επιρροή, αποτελεί το κρυφό πυρηνικό όπλο της Γερμανίας μέσω του οποίου καθορίζει τη μοίρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι αποφάσεις της ΕΚΤ λαμβάνονται κάτω από άκρα μυστικότητα και σε αντίθεση με άλλες κεντρικές τράπεζες, όπως αυτή των ΗΠΑ, τα πρακτικά των συνεδριάσεων της δε δημοσιεύονται ποτέ, ούτε μετά από πολλά χρόνια αλλά κρατούνται επτασφράγιστο μυστικό. Ακόμη και τα απόρρητα έγγραφα των κρατών κάποια στιγμή αποχαρακτηρίζονται και δίνονται στη δημοσιότητα. Όχι, όμως, τα αρχεία της ΕΚΤ.
Ενάντια στη Συνθήκη της Ευρώπης, που επιτάσσει τη διεξαγωγή ψηφοφορίας από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ για κάθε σημαντικό νομισματικό ζήτημα, ο καθορισμός των επιτοκίων του ευρώ πραγματοποιείται άνευ ψηφοφορίας και χωρίς να δημοσιεύονται τα αρχεία των σχετικών συζητήσεων. Ο έλεγχος της νομισματικής πολιτικής, που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για την οικονομική επιβίωση ενός κράτους, παραχωρείται από τα κράτη μέλη της ΕΕ στην ΕΚΤ με την είσοδο τους στην ευρωζώνη. Αυτό γίνεται με την πίστη και την ελπίδα των κρατών της ΕΕ και τη δέσμευση της ΕΚΤ ότι η άσκηση της νομισματικής πολιτικής θα ασκείται με γνώμονα το κοινό συμφέρον της ευρωζώνης. Τί συμβαίνει, όμως, όταν το συμφέρον του ευρωπαϊκού Βορά είναι διαφορετικό απ' αυτό του ευρωπαϊκού Νότου;
Τα επιτόκια του ευρώ καθορίζουν το κόστος του χρήματος στην ευρωζώνη και η επιτοκιακή πολιτική, αναλόγως πώς θα ασκηθεί, μπορεί να προστατέψει, να στηρίξει, να ενισχύσει αλλά και να καταστρέψει μία οικονομία. Για παράδειγμα, διατηρώντας η ΕΚΤ τα επιτόκια στο 2% για περίπου τρία χρόνια, μεταξύ 2003-2006, προκάλεσε φούσκες περιουσιακών στοιχείων στην ευρωζώνη και κυρίως στον ευρωπαϊκό Νότο, ωθώντας κράτη όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία στην υπέρμετρη κατανάλωση και στην εκτόξευση των εισαγωγών από χώρες του ευρωπαϊκού Βορά και κυρίως απ΄ τη Γερμανία. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ελλειμμάτων στον ευρωπαϊκό Νότο και πλεονασμάτων στο Βορά κάτι που αποτέλεσε την βάση για τη μετέπειτα ευρωπαϊκή κρίση.
Κανείς δεν εξήγησε ποτέ γιατί η ΕΚΤ ακολούθησε τη συγκεκριμένη επιτοκιακή πολιτική διατηρώντας τα επιτόκια στο 2% όταν για την ίδια περίοδο για παράδειγμα στις ΗΠΑ τα επιτόκια διαμορφώνονταν στο 4,2% και στη Βρετανία πάνω απ' το 4,5%. Κανείς δεν έχει ερωτηθεί ούτε έχει κληθεί να δώσει εξηγήσεις για τις φούσκες που δημιουργήθηκαν και στη συνέχεια έσκασαν στις χώρες του Νότου εξαιτίας της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ.
Κατά τη διάρκεια της έξαρσης της διεθνούς κρίσης στα τέλη του 2008, οι ΗΠΑ είχαν μειώσει τα επιτόκια τους κοντά στο 0%. Την ίδια στιγμή η ΕΚΤ τα διατηρούσε πάνω απ' το 4% και μάλιστα προέβη σε αύξηση τους μεγεθύνοντας την κρίση ρευστότητας στην ευρωζώνη. Το κόστος του χρήματος στην ΕΕ έγινε πολλαπλάσιο αυτού στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο αναπτυγμένο κόσμο με αποτέλεσμα να γίνει πανάκριβη και εξαιρετικά δύσκολη και επίπονη η χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων και ο ευρωπαϊκός Νότος να βυθιστεί στην ύφεση.
Η πολιτική της ΕΚΤ στα τέλη του 2008 προκάλεσε την άνοδο του ευρώ στο 1,60 έναντι του δολαρίου κάνοντας το ενιαίο νόμισμα το ακριβότερο στον κόσμο, σκοτώνοντας με αυτόν τον τρόπο τις ευρωπαϊκές οικονομίες οι οποίες πέρα απ' τα υψηλότερα επιτόκια στη Δύση είχαν να αντιμετωπίσουν και το πανάκριβο ευρώ.
Αργότερα, κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης η ΕΚΤ προχώρησε σε μία νέα παράλογη και καταστροφική για την ΕΕ κίνηση, αυξάνοντας τα επιτόκια του ευρώ την ώρα που ολόκληρος ολόκληρος ο κόσμος προσδοκούσε μία μείωση.
Ποια μέλη, λοιπόν, του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ πρότειναν την παρατεταμένη διατήρηση των επιτοκίων του ευρώ σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα όταν η ευρωζώνη γινόταν μια μεγάλη φούσκα και ενώ έπρεπε να ακολουθηθεί η αντίθετη επιτοκιακή πολιτική; Ποια μέλη της ζήτησαν και πέτυχαν την αύξηση των επιτοκίων σε ιστορικό υψηλό στα χρόνια της έξαρσης της διεθνούς κρίσης όταν έπρεπε να μειωθούν; Ποιος είναι υπεύθυνος για την αύξηση των επιτοκίων του ευρώ κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης; Ποιοι είχαν αντίθετες απόψεις, ενστάσεις, διαφορετικές προτάσεις και ποιες ήταν αυτές;
Το πιθανότερο είναι πως δε θα μάθουμε ποτέ καθώς τα αρχεία των προτάσεων και των συζητήσεων των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ είναι μυστικά.
Το θέμα της μυστικότητας με την οποία δρα η ΕΚΤ ήταν εξ αρχής μείζον αλλά έχει μετατραπεί σε καθοριστικής σημασίας στα χρόνια της ευρωπαϊκής κρίσης. Η ΕΚΤ αύξησε τον ισολογισμό της κατά 1,8 τρις ευρώ τα τελευταία τέσσερα έτη αλλά δεν έχει ενημερώσει την ΕΕ σχετικά με τα προϊόντα που αγόρασε, σε ποιες τιμές και με ποιους όρους τα απέκτησε και το κυριότερο από ποιον τα αγόρασε. Κανείς δε γνωρίζει πώς αξιολογεί τις τιμές των προϊόντων που αγοράζει η ΕΚΤ, πώς επιβάλλει τα κουρέματα και αν αυτά είναι ίδια σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Κανείς δεν ξέρει γιατί η ΕΚΤ αποφάσισε να παράσχει δάνεια ύψους μεγαλύτερου του ενός τρις ευρώ στα τέλη του 2011 με αρχές 2012 και όχι νωρίτερα, στην αρχή της κρίσης. Γιατί το συγκεκριμένο ποσό. Γιατί στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Η ΕΚΤ δεν δικαιολογείται, δεν απολογείται, δεν κρίνεται και δεν ενημερώνει. Μόνο αποφασίσει μυστικά και εκτελεί.
Ακόμη και στην περίπτωση της αμερικανικής FED, γνωστή για τη μυστικοπάθεια της, σχεδόν κάθε τι που την αφορά δημοσιεύεται ύστερα από ένα χρονικό διάστημα ενώ μετά από δικαστική διαμάχη με δημοσιογραφικό οργανισμό αναγκάστηκε να δώσει στη δημοσιότητα και τα στοιχεία που αφορούσαν τα μυστικά δάνεια που παρείχε σε τράπεζες κατά τη διάρκεια της κρίσης. Αντίθετα, η ΕΚΤ δε δημοσιεύει τίποτε και παρά τις αγωγές απ' τον ίδιο δημοσιογραφικό οργανισμό δεν έδωσε, για παράδειγμα, ποτέ στη δημοσιότητα το φάκελο με τα στοιχεία για το swap της Ελλάδας με την Goldman Sachs. Η ιδιωτική Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα για την οποία έχουν γραφτεί άπειρες κατηγορίες είναι μακράν πιο δημοκρατική απ' τη μη κρατική ΕΚΤ.
Όμως, πώς είναι δυνατό να υπάρξει δημοκρατία μέσα απ' τη μυστικότητα; Πώς μπορεί να παραχωρείται ολοένα και περισσότερη εθνική κυριαρχία και δύναμη σε ένα τραπεζικό ίδρυμα το οποίο αποφασίζει για τη ζωή εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων χωρίς να δίνει αναφορά σε κανέναν;
Μετά την τελευταία ευρωπαϊκή σύνοδο η ΕΚΤ αναμένεται να λάβει ακόμη μεγαλύτερες εξουσίες. Ο ρόλος του επόπτη του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος είναι μία απ' αυτές. Όμως ποιος θα εποπτεύσει τον επόπτη; Ποιος θα ελέγξει τις αποφάσεις του, έστω και ετεροχρονισμένα;
Αναλύοντας τις αποφάσεις της πρόσφατης ευρωπαϊκής συνόδου είναι εύκολο να διαπιστώσει κανείς πως η Γερμανία έδωσε στην Ιταλία και την Ισπανία την υπόσχεση για τη δυνατότητα άντλησης δανείων με μέτριο πολιτικό κόστος για να λάβει ως αντάλλαγμα την υπόσχεση για την εκχώρηση περισσότερης εθνικής κυριαρχίας και μεγαλύτερων εξουσιών απ' όλα τα κράτη της ευρωζώνης στην ήδη πανίσχυρη ΕΚΤ.
Για ποιο λόγο, όμως, η υπό σχεδιασμό ευρωπαϊκή τραπεζική ενοποίηση θα πρέπει να περνά μέσα απ' την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Γιατί όχι από ένα τραπεζικό Eurogroup με διαφανείς διαδικασίες του οποίου οι αποφάσεις θα λαμβάνονται δημοκρατικά και τα αρχεία θα δημοσιεύονται προς κρίση και κριτική;
Μία μη δημοκρατική και με υπερεξουσίες ΕΚΤ οδηγεί σε απόκλιση στη δημοκρατία και τελικά προκαλεί μία κρίση δημοκρατίας εντός της ευρωζώνης. Αυτό συνέβη χωρίς να γίνει αντιληπτό στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας όταν το συμφέρον της Γερμανίας τοποθετήθηκε απ' την ΕΚΤ πάνω απ' αυτό του ευρωπαϊκού Νότου κατά τη διάρκεια της άσκησης της νομισματικής πολιτικής. Σήμερα, πλέον, η απόκλιση στη δημοκρατία γίνεται πολύ πιο άκομψα, ωμά και φανερά απ' ότι στα προηγούμενα χρόνια με τη Γερμανία να μη διστάζει να δείχνει ξεκάθαρα την ΕΚΤ ως το ίδρυμα στο οποίο θα πρέπει να υποταχθεί η ευρωζώνη.
Η Γερμανία, όμως, πρέπει να προσέξει πολύ τί εύχεται αλλά και τί επιδιώκει. Δημιουργώντας μία μη δημοκρατική Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και παρέχοντας της υπερεξουσίες χωρίς καμία υποχρέωση να λογοδοτεί για το πώς τις ασκεί, βάλλει την αξιοπιστία της και αυξάνει την ανησυχία των αγορών για τον τρόπο λειτουργίας της αλλά και για οτιδήποτε την αφορά. Το άγνωστο δε μπορεί να μετρηθεί, να υπολογιστεί και να αντισταθμιστεί και οι αγορές, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, μπορούν να χάσουν την πίστη τους πολύ εύκολα. Μία τέτοια απώλεια εμπιστοσύνης στην ΕΚΤ θα αποτυπωθεί άμεσα σε ολόκληρη την ευρωζώνη απ΄ το Νότο ως το Βορά και θα επηρεάσει καταλυτικά την εμπιστοσύνη στο ενιαίο νόμισμα. Οι χρηματοοικονομικές, οικονομικές και νομισματικές συνέπειες θα μπορούσαν να είναι τεράστιες.
Το κυριότερο όλων, όμως, ο δρόμος στον οποίο έχει μπει η ΕΚΤ προκαλεί τεράστιες αποκλίσεις εντός της ΕΕ υπονομεύοντας το μέλλον των κρατών μελών της και της ίδιας της Ένωσης και δημιουργώντας μία εκκολαπτόμενη κρίση δημοκρατίας. Η ΕΚΤ δεν πρέπει να γίνει το οικονομικό Βατικανό της ευρωζώνης, ένα κράτος εν κράτει, απ' το οποίο θα εξαρτάται όλο και περισσότερο το μέλλον της. Θα είναι ιστορικό λάθος αν ο δρόμος που προτείνει η Γερμανία για την έξοδο απ' την κρίση περνά μέσα απ' τη λιτότητα στη δημοκρατία.
Πάνος Παναγιώτου
Χρηματιστηριακός Τεχνικός Αναλυτής
Διευθυντής GSTA Ltd, WTAEC LTD
πηγη
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου