Καπιταλισμός (2)

Του Ν. ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
Σίγουρα είναι κουραστικό να μιλάς για πολιτική οικονομία.

Ο Μαρξ, μάλιστα, αστειευόταν λέγοντας ότι είναι το δεύτερο κουραστικότερο πράγμα. Το πρώτο - όπως έλεγε αυτοσαρκαζόμενος - είναι να... γράφεις για πολιτική οικονομία...


Εντούτοις, και ειδικά λόγω του ορυμαγδού της αντιεπιστημονικότητας στην οποία επιδίδεται η αστική προπαγάνδα για να συγκαλύψει τις αιτίες της κρίσης, παρά το κουραστικό και το βαρετό του πράγματος, πρέπει να κρατήσουμε αυτό το βασικό συμπέρασμα:

Οταν μιλάμε για τη σημερινή κρίση, μιλάμε για υπερσυσσώρευση κεφαλαίου και την συνακόλουθη αδυναμία του να λειτουργήσει ως κεφάλαιο.

Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο στην περίπτωση που έχει συσσωρευτεί τόσο κεφάλαιο που δεν μπορεί πια να αναπαραχθεί μέσα στα δικά του όρια.

Δηλαδή στα όρια των στενών παραγωγικών σχέσεων που ορίζει η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η οποία, με τη σειρά της, καθορίζει την καπιταλιστική ιδιοποίηση του παραγόμενου προϊόντος.

Με άλλα λόγια:

Δεν αντέχεται, εκατομμύρια άνθρωποι να δουλεύουν την ίδια στιγμή για να παράξουν το ίδιο προϊόν το οποίο, όμως, με τη μορφή του εμπορεύματος ανήκει στον έναν, τον καπιταλιστή.

Αυτή είναι η αξεπέραστη αντίφαση.

Και από εδώ προκύπτει η ανάγκη για διαφορετική οργάνωση της κοινωνίας. Αρα για διαφορετικό τρόπο παραγωγής και διανομής του παραγόμενου προϊόντος.

Αυτή είναι και η ιστορική απάντηση που προβάλλει μπροστά στην κρίση που ζούμε.

Αυτήν την ιστορική απάντηση προσπαθεί να την εμποδίσει ο καπιταλισμός να γίνει κτήμα των λαϊκών μαζών, να γίνει συνείδηση και ιστορικο-πολιτική δράση.

Στην κρίση, ο καπιταλισμός είχε και έχει πάντα μια επιλογή:

Την καταστροφή του κεφαλαίου. Εκείνου του κεφαλαίου που περισσεύει και που πρέπει «να βγει από τη μέση» έτσι ώστε να ξαναπάρει το σύστημα μπροστά για να έρθει η ανάπτυξη.

Τι είδους «ανάπτυξη», όμως, μπορεί να είναι μια ανάπτυξη που έχει ως προϋπόθεση την καταστροφή;

Για να απαντήσουμε πρέπει να δούμε τι σημαίνει καταστροφή κεφαλαίου:

Σημαίνει καταστροφή μέσων παραγωγής και εργατικής δύναμης, αφού κι αυτή - η εργατική δύναμη - είναι (μεταβλητό) κεφάλαιο που συμμετέχει στην παραγωγική διαδικασία.

Για τον καπιταλιστή, όμως, τα μέσα παραγωγής, τα δικά του μέσα, προφανώς και δεν πιστεύει ότι είναι αυτά που περισσεύουν και άρα ποτέ δεν θα συναινέσει οικειοθελώς στην καταστροφή τους.

Οι κεφαλαιοκράτες, πασχίζοντας για τη σωτηρία τους, οργανώνουν την καταστροφή του κεφαλαίου έτσι ώστε αυτή η καταστροφή να αφορά πρώτα και κύρια το κεφάλαιο - εργατική δύναμη.

Ο καπιταλιστής, λοιπόν, καταρχάς στρέφεται ενάντια στην εργατική δύναμη.

Τι προκύπτει από αυτό; Το εξής:

Αφού το πρώτο και σταθερό θύμα της καπιταλιστικής κρίσης είναι η εργατική δύναμη, άρα η αντιμετώπιση της κρίσης από την σκοπιά των απειλούμενων με καταστροφή, των εργαζομένων, δεν μπορεί να είναι παρά ζήτημα ταξικής πάλης.

Δηλαδή τίθεται το «απλό» ζήτημα:

Πώς οι εργαζόμενοι θα σταθούν ως τάξη απέναντι σε αυτούς - τους καπιταλιστές - που θέλουν να τους καταστρέψουν για να διασωθούν οι ίδιοι.

Οι καπιταλιστές, λοιπόν, σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο, βάζουν το σύνολο της ανθρωπότητας μπροστά στον κίνδυνο ενός παγκόσμιου κατακλυσμού.

Από εδώ προβάλλει ότι ο καπιταλισμός είναι ο πρώτος και κύριος εχθρός του ανθρώπινου είδους και της συνέχειάς του. Πρόκειται γι' αυτό που έγραφε ο Ενγκελς, στο Αντι-Ντίρινγκ:

Οτι, δηλαδή, η ανθρωπότητα έχει δύο εναλλακτικές λύσεις: 'Η θα ξεπεράσει τον καπιταλισμό, δηλαδή θα τον ανατρέψει, ή θα καταστραφεί.
Η κρίση φέρνει πιο έκδηλα στην επιφάνεια τις ενδοκαπιταλιστικές και ενδοϊμπεριαλιστικές συγκρούσεις.

Αλλά, προσοχή:

Ποτέ σ' αυτή τους την αντιπαράθεση οι ιμπεριαλιστές δεν αποσπώνται από το κύριο, δηλαδή από την ενότητά τους απέναντι στα λαϊκά στρώματα.

Επομένως το μόνο «αντίδοτο» για το λαό

απέναντι στην ενότητα των ιμπεριαλιστών

είναι η δική του ενότητα.

Δεν μιλάμε,, φυσικά, για την «ενότητα» των μάταιων φράσεων και των πολιτικών κορυφών, αλλά για την ενότητα της βάσης.

Μιλάμε για την ενότητα των εργατών και των υπόλοιπων καταπιεζόμενων στρωμάτων, όχι στο πλαίσιο κάποιου γενικού «αριστερού» ορίζοντα, αλλά πάνω στο ταξικό έδαφος της πάλης.

Μιλάμε, τελικά, για την ταξική πάλη σε εθνικό επίπεδο, εκεί δηλαδή που ο διεθνισμός παίρνει γήινη υπόσταση και δε μετατρέπεται σε «απόκοσμο» φληνάφημα, με κατεύθυνση τον ένα και μοναδικό «σωτήριο» δρόμο:

Την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων.
Μιλώντας για την υπερσυσσώρευση κεφαλαίου, δεν πρέπει να ξεχνάμε την υπερσυσσώρευση πλασματικού κεφαλαίου. Αέρας κοπανιστός δηλαδή, που αναπτύχθηκε μέσα από την καρδιά του κεφαλαίου, από το χρηματιστικό κεφάλαιο. Από τη σύντμηση του βιομηχανικού με το τραπεζικό κεφάλαιο.

Γι' αυτό όταν οι αστοί μιλούν για κρίση του χρηματοπιστωτικού τομέα, πρέπει να εξηγήσουν: πότε αυτός έπαψε να είναι μέρος του βιομηχανικού κεφαλαίου;

*

Πιστωτικά ιδρύματα, χρηματιστήρια κρατάνε στα χέρια τους μια απίστευτη χαρτούρα που δεν αντιστοιχεί στην πραγματική παραγωγή.

Πρόκειται για κεφάλαιο που δεν αντιστοιχεί σε παραγωγική διαδικασία, που έχει μπλοκάρει, που δεν λειτουργεί ως κεφάλαιο, που δεν μπορεί να αποφέρει κέρδη περισσότερα από όσα απέφερε παλιά, άρα τώρα το «κουρεύουν» για να εξασφαλίσουν την νέα κερδοφορία του μετά από 10 - 20 χρόνια.

Το πού θα στηριχθεί η μελλοντική κερδοφορία του σήμερα «κουρεμένου» κεφαλαίου είναι προφανές: Στην «καμπούρα» του λαού. Του λαού με τους μισθούς πείνας, του λαού που εργάζεται με όρους «δουλείας», του λαού του 1,5 εκατομμυρίου ανέργων.

*

Το πλασματικό κεφάλαιο όσο απομακρύνεται από την παραγωγή τόσο μεγαλώνει, όπως η σκιά του ανθρώπου που όσο ο άνθρωπος απομακρύνεται από το φως, τόσο αυτή μεγαλώνει.

Μόνο που σε αντίθεση με τη σκιά, το πλασματικό κεφάλαιο αποτελεί πραγματική απειλή για την ανθρωπότητα.

Και τούτο γιατί η πραγματικότητα είναι ότι ο καπιταλισμός δεν μπορεί να ζήσει χωρίς το πλασματικό κεφάλαιο, στο οποίο έχει προσδώσει πρωτοφανείς και τερατώδεις διαστάσεις, άρα μόνο με τερατώδη εγκλήματα μπορεί αυτό το κεφάλαιο να επιτελέσει το ρόλο του, δηλαδή να αποφέρει κέρδη στους κατόχους του.

Εδώ ακριβώς επιβεβαιώνεται ο Μαρξ που στο «Κεφάλαιο» σημειώνει ότι δεν υπάρχει ρίσκο και έγκλημα που δεν μπορεί να διαπράξει ένας καπιταλιστής όταν του αποφέρει κέρδος 100, 200, 300%.

Υπό αυτή την έννοια σήμερα, στο πλαίσιο του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, έχουμε έναν καπιταλισμό περισσότερο επικίνδυνο από ποτέ, λόγω ακριβώς των διαστάσεων που αυτός έχει πάρει.

*Δημοσιεύθηκε στο «Ριζοσπάστη» το Σάββατο 14 Ιουλίου 2012.
πηγη
Σε γενικές γραμμές συμφωνούμε αν και διαφωνούμε με την ξύλινη φρασεολογία.