ΓΚΑΛΙΤΣΑΝΟ: Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΚΑΛΑΒΡΙΑΣ

Galliciano is located in the heart of the 9 Greek speaking villages of Calabria in the deep South, the extreme tip of the Italian boot, a place known as Aspromonte. The villages are the following:Bova, Bova Marina, Condofuri, Chorio di Roccaforte, Chorio Roghudi, Roghudi, Amendolea, Roccaforte del Greco, and finally Galliciano. Another ...big Greek speaking village that of Pentedattilo, which has the same name as the mountain range in Cyprus, has been abandoned. 

The total Grecanico population of all the villages is about 9,000. Of all these, very few understand the Grecanico language and even fewer speak it. Of all the Greek speaking villages Galliciano has preserved and retained many aspects of the Greek cultural heritage, it is the place where the language of Homer is still spoken, and where many cultural traditions trace themselves back to Greece. Perhaps the fact that it is the most isolated of all the villages which make up the Greek speaking zone of Calabria, is an indication of that. Sadly the Greek language spoken in this region for thousands of years is rapidly dieing off. The village of Galliciano is the last strong hold of this ancient culture and it is called the Acropolis of Hellenism in Calabria. Recently a Greek Orthodox Church was build in the village and it was also visited by the Orthodox Ecumenical Patriarch of Constantinople in 2001. Many families have converted back to the Orthodox faith which was out lawed by the Vatican in 1756. 

Αμεντολέα, Κοντοφούρι, Γκαλιτσανό, Ροκαφόρτε ντελ Γκρέκο, Ρηχούδι και Χωρίον του Ρηχουδίου, Μπόβα και Μπόβα Μαρίνα. Είναι τα ελληνόφωνα χωριά στον Νότο της Ιταλίας. Εκεί, στις πλαγιές του Ασπρομόντε, όπου χτυπάει ακόμα η ελληνική καρδιά έστω και μέσα από τους ελάχιστους που συνεχίζουν να μιλούν την γκρεκάνικη διάλεκτο. Το Γαλετσιάνο είναι ένα μικρό χωριό στην Ιωνική ακτή της Καλαβρίας. Ο πληθυσμός του φτάνει τους 300 περίπου κατοίκους. Απότομος και ανηφορικός είναι ο δρόμος των 7 χλμ που ξεκινάει από το Κοντοφούρι για το Γκαλιτσανό. Φτωχότερο απ' όλα τα γκρεκοχώρια, σκαρφαλωμένο σε απόκρημνο βράχο 621 μ. στη δεξιά όχθη του χειμάρρου της Αμεντολέας, υπήρξε για πολλά χρόνια εντελώς απομονωμένο από τον έξω κόσμο, και έτσι κατόρθωσε να διαφυλάξει τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμά του. Το Γκαλιτσανό είναι το ομορφότερο από όλα τα χωριά με χαρακτηριστική αρχιτεκτονική, δίπατα σπίτια με εξωτερική σκάλα για το πάνω πάτωμα, μπαλκονάκια στολισμένα με λουλούδια, και το κέρατο του βοδιού ή το πέταλο του αλόγου κρεμασμένο δίπλα στην εξώπορτα για γούρι! Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων του μιλάει πολύ καλά τα γκρεκάνικα και τα νέα ελληνικά. Δύο χιλιόμετρα πριν από την είσοδο στο χωριό αντικρύζεις τον νέο οικισμό, τα Πρωτινά Σπίτια ή Παλατσίνια ή Βούτσιντα, ο οποίος έγινε για να στεγάσει τους πληγέντες από τις μεγάλες πλημμύρες του 1951. Ψυχή του χωριού είναι ο αρχιτέκτονας και φωτογράφος Domenico Nuccera - ο Καλλιτέχνης -, ο οποίος είναι από τους πρωτεργάτες της προσπάθειας για τη διατήρηση της γλώσσας και της ορθόδοξης πίστης. Στην κεντρική πλατεία του χωριού (Άλιμος) δεσπόζει η παλιά καθολική εκκλησία του Αγ. Ιωάννη του Βαπτιστή.' Ενας παπάς λειτουργεί μια φορά την εβδομάδα τη λατινική λειτουργία. Η Oρθόδοξη Eκκλησία καταργήθηκε το 1756 από τον επίσκοπο του Βούα. Μέχρι πρόσφατα όμως μια φορά το χρόνο ανέβαινε και λειτουργούσε στην εκκλησία μια λειτουργία ορθόδοξη βυζαντινή. Περπατώντας στα μικρά δρομάκια του χωριού συγκινείσαι από τις ταμπέλες με τα ελληνικά ονόματα των δρόμων: Οδός Παναγίας της Ελλάδος, Oδός Φειδία κ.λπ. Kalos Irtete sto Gallicianό, λέει μια πινακίδα στην είσοδο του χωριού. Ονομάζεται και η ακρόπολη των ελληνόφωνων του Ασπρομόντε. Στο χωριό αυτό, δύσκολο να το προσεγγίσει κανείς, λόγω του δυσβάτου δρόμου (χωματόδρομος στο μεγαλύτερο μέρος), διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό τα ήθη και έθιμα και ομιλείται σε μεγαλύτερη κλίμακα το γραικάνικο ιδίωμα. Στο χωριό, τα τελευταία χρόνια κτίστηκε μια πανέμορφη Ορθόδοξη εκκλησία, η Παναγιά των Ελλήνων, που παραχωρήθηκε στους μοναχούς που επανδρώνουν το μοναστήρι του Οσίου Ιωάννη του Θεριστού, του Μπιβόντζι. Εγκαινιάσθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1999, από τον Αρχιεπίσκοπο Ιταλίας (έδρα στην Βενετία). Το χωριό επισκέφθηκε το 2001, και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Σήμερα στο Γκαλιστιανό, πολλές οικογένειες έχουν γυρίσει ξανά στην Ορθοδοξία.  

Ένα ποίημα του Domenico Nuccera, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο ‘’Η σύγχρονη ελληνόφωνη ποίηση στην Κάτω Ιταλία’’, έκδοση 1997, από την επιτροπή για την διάδοση της Ελληνικής γλώσσας και Πολιτισμού, για μένα τα λέει όλα……

Ta pappúma

Ta pappúma ecáma

mia megáli carré

race megála prámata

O cósmio ti stéki

condáma ma zitái

na mi pesénumena

mi peséni cino

ti ézie ce zici

no ti iste

ce áddha den éne.

Poddhá lúkki ma ccamunaume

agápi liga

poddhi me lissa.

Ando táfi Oméro

zitái ce séli

na mi peséni

i glóssa dikima

i glóssa tu megálu

Pos ecino.

και η μετάφρασή του στα κοινά ελληνικά

Οι παππούδες (πρόγονοι) μας
Οι παππούδες μας έκαμαν

μια μεγάλη πορεία

και μεγάλα έργα

μας αφήκαν.

Ο κόσμος που είναι

κοντά μας μας ζητάει

να μην πεθάνουμε,

να μην πεθάνει κείνο

που έζησε και ζει

κείνο που είστε

και άλλοι δεν είναι.

Πολλά μάτια μας βλέπουν

με αγάπη λίγα

πολλά με κακία.

Απ΄τον τάφο ο Όμηρος

ζητάει και θέλει

να μην πεθαίνει

η δική μας γλώσσα

η γλώσσα των μεγάλων

όπως εκείνος.