Του Αλέξανδρου Μπουφέση*
Τα σενάρια τα οποία επεξεργάζονται κορυφαίοι αναλυτές των ανά τον κόσμο στρατηγικών κέντρων, μόλις πριν από μια επταετία...
ενδέχεται να υπήρχαν μόνον στην ατζέντα συγγραφέων, οι οποίοι επιθυμούσαν να κάνουν καριέρα στον κόσμο της εσχατολογικής λογοτεχνίας και της επιστημονικής φαντασίας.
Εντούτοις, τα εν λόγω σενάρια αποτελούν βάσιμα υποστρώματα, πάνω στα οποία εργάζονται πυρετωδώς οι καλύτεροι crisis managers. Πολλά από αυτά ενέχουν τον σπόρο της αποσταθεροποίησης, κάποια πραγματεύονται στην καλύτερη περίπτωση μεμονωμένες περιφερειακές συρράξεις, ενώ οι ψίθυροι γύρω από έναν πόλεμο μεγαλύτερου ίσως παγκόσμιου βεληνεκούς, αρχίζουν και γίνονται σιγά σιγά καθαρές φωνές, οι οποίες κάνουν έκκληση για εφαρμογή μιας Realpolitik έστω και την τελευταία στιγμή. Πρόκειται φυσικά για σενάρια πολέμου ή πολέμων, οι οποίοι φέρουν το ωστικό κύμα των τελευταίων (?) μεγάλων κρίσεων του laissez-faire καπιταλισμού! Η εξουσία εμφανώς έχει περάσει σε χέρια τζογαδόρων, οι οποίοι παίζουν στην κυριολεξία στα χαρτιά, το μέλλον των εμποτισμένων με αίμα εδαφών των εθνικών χωρών. Στην προκειμένη φάση τρία ερωτήματα ανακύπτουν. Ισχύει τελικά ο «μύθος» της απόλυτης υπερδομής των ολιγαρχών, οι οποίοι έχουν ένα «απόλυτο σχέδιο»? Είναι έτοιμος ο κόσμος να έρθει αντιμέτωπος με έναν ενδεχομένως και μη συμβατικό, σαφώς όμως ολοκληρωτικό παγκόσμιο πόλεμο? Τέλος, ποια θα είναι η επόμενη ημέρα της επικείμενης επιχείρησης, «Καταστρέψατε αλλήλους»?
ΗΠΑ και μετακύληση παγκόσμιας υπεροχής
Η Αμερικανική υπερδύναμη, η οποία πραγματευόταν τον υπερ-θεσμό της «Δημοκρατίας», χρησιμοποιώντας τον παράλληλα ως μέσο παρέμβασης πέραν πάσας μομφής, έχει σταματήσει να υφίσταται. Εδώ χρειάζεται να εξηγήσουμε πως με το παραπάνω συμπέρασμα ούτε αποδεχόμαστε πως η δύναμη των ΗΠΑ δεν υφίσταται, ούτε πως οι ΗΠΑ δεν μπορούν να λειτουργήσουν πλέον σταθεροποιητικά για την παγκόσμια ασφάλεια. Κάθε αναλυτής, ο οποίος έχει γνώση του τι επίκειται, προσπαθεί να οραματιστεί έναν κόσμο, στον οποίο οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν την έστω και εξασθενημένη ισχύ τους προκειμένου να αποφευχθεί το τελευταίο βήμα που θα οδηγήσει στο αναπόφευκτο και στο μη αναστρέψιμο. Εκείνο που έχει σταματήσει να υφίσταται είναι η πολιτισμική συνιστώσα της πτυχής των ΗΠΑ, το δόγμα Ρέιγκαν, σύμφωνα με το οποίο οι Αμερικανικές δυνάμεις έχουν χρέος να βρίσκονται παντού, αποκαθιστώντας την Δημοκρατία, εφόσον αποτελούν την ενσάρκωση μιας μεταφυσικής έννοιας του «Καλού».
Είναι προφανές πως και δυνάμεις των Σεραφείμ να ήταν, θα δρούσαν σε μικρότερης έκτασης παρεμβατισμό, το ζήτημα όμως είναι πώς ένα απαρχαιωμένο δόγμα χρησιμοποιείται σαν επικάλυψη κέντρων λήψης αποφάσεων, τα οποία μεταβάλλονται συνεχώς ακολουθώντας τη ροή του κοινωνικού Δαρβινισμού, μιας βάναυσης οικονομικής πραγματικότητας, καθρέπτης της οποίας είναι και ο σημερινός χώρος δράσης των κρατών (ή εν πάσει περιπτώσει τα υβρίδια ιδιωτικών και δημοσίων ομάδων-φορέων δράσης, στα οποία καταχρηστικά και μόνο μπορούμε να αναφερόμαστε χρησιμοποιώντας την έννοια κράτος).
Για ιστορικούς λόγους αξίζει να σημειώσουμε πως επί εποχής Ρέιγκαν, τότε που ο ψυχρός πόλεμος βρισκόταν στο αποκορύφωμά του, οι ΗΠΑ προκειμένου να στραγγίξουν οικονομικά την πρώην ΕΣΣΔ των Αντρόποφ και Τσερνιένκο, άρχιζαν να απελευθερώνουν οικονομικές δυνάμεις, οι οποίες έμελλε να πιέσουν τις κοινωνίες σε μια αντίστροφη εξελικτική πορεία στην προ-Μακιαβέλι εποχή. Το αν το έπραξαν ορθώς ή όχι είναι ένα άλλο ζήτημα, το οποίο χρίζει τόμων ανάλυσης. Από τη μια, μετά την πτώση της ΕΣΣΔ οι ΗΠΑ κλήθηκαν να δράσουν στα πλαίσια ενός μονοπολικού συστήματος Γεωστρατηγικής ισχύος. Σύμφωνα με την κατάταξη των συστημάτων από τον John Mearsheimer, το πιο σταθερό Γεωστρατηγικό σχήμα είναι το διπολικό, όπου δύο δυνάμεις (πυρηνικές) διασταυρώνουν «τα ξίφη τους» με φόντο την M.A.D (Mutually Assured Destruction). Με άλλα λόγια, οι δύο αυτές δυνάμεις εκτός των πολέμων τύπου proxy, έχουν ελάχιστες έως και μηδενικές πιθανότητες να εμπλακούν σε έναν head to head πόλεμο μεταξύ τους, καθότι και οι δύο δυνάμεις «γνωρίζουν» πως άπαξ και ηχήσουν οι σάλπιγγες των πυρηνικών, οι επιπτώσεις θα είναι μη αναστρέψιμες.
Σε έναν μονοπολικό κόσμο, τα πράγματα εξελίσσονται μονομερώς και οι κοινωνίες παγκοσμίως επηρεάζονται από την πολιτισμική κουλτούρα που τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης της μιας και μοναδικής υπερδύναμης φροντίζουν να διαχέουν όσο μπορούν. Μπορεί οι ΗΠΑ να κέρδισαν τον ψυχρό πόλεμο, αλλά εν τέλει, όπως πολύ περίεργα φάνηκε στη συνέχεια, ίσως και θα προτιμούσαν να μην τον είχαν κερδίσει. Το 1997 οι συντελεστές της JP Morgan συγκεντρώθηκαν γύρω από ένα τραπέζι προκειμένου να βρουν την καλύτερη λύση ούτως ώστε να μετακυλήσουν το υπέρογκο χρέος που είχε σωρευτεί στα χέρια τους και φυσικά να κερδίσουν και κάτι παραπάνω. Η ιδέα των χρηματιστηριακών παραγώγων μετακύλησε όντως το χρέος, δίνοντας παράλληλα στους τραπεζίτες τη δυνατότητα να πωλούν και ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) προκειμένου να εγγυηθούν τη βιωσιμότητά του. Στον ορίζοντα δεν υπήρχε απολύτως κανένας Γεωπολιτικός κίνδυνος τύπου ΕΣΣΔ και οι ΗΠΑ έπρεπε με κάποιον τρόπο να δικαιολογήσουν την ηγεμονία τους, είτε μέσω της προβολής ισχύος σε «μικρής έκτασης πολέμους», είτε μέσω των αγαθών τα οποία έρρεαν άφθονα, θρέφοντας το καπιταλιστικό lifestyle με…χαρτιά! Η άνοδος των Neocons του Μπους Τζούνιορ θεμελίωσε ένα μοτίβο ηγεσίας στην οποία η κορυφή της πυραμίδας δεν ήταν τίποτε άλλο εκτός από έναν καλοπληρωμένο δημόσιο υπάλληλο, ο οποίος στηριζόταν και δρούσε για λογαριασμό νέο-φεουδαρχών, οι οποίοι απεργάζονταν το Γεωπολιτικό status quo.
Όπως αποδείχτηκε, η μονοπολική ηγεμονία των ΗΠΑ απετέλεσε το πρελούδιο για έναν πολύ-πολικό πυρηνικό κόσμο, ένα εκρηκτικό μείγμα, το οποίο προέκυψε μερικώς ως αντίδραση στα χρόνια που οι ΗΠΑ καταχράστηκαν την ισχύ τους προκειμένου να ανοίξουν πολλαπλές εστίες πολεμικών ελκών, και φυσικά κατά ένα μεγάλο ποσοστό ως αιτία της επανόδου εθνικών κρατών, τα οποία χρησιμοποίησαν τα Γεωπολιτικά κενά, που δημιούργησε η μονομερής δράση των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, για να γεμίσουν τις δικές τους Γεωστρατηγικές φιλοδοξίες.
Το σίγουρο πάντως, ως απεδείχθη, ήταν πως το οικονομικό ναδίρ, το οποίο χτύπησε τον Δυτικό κόσμο το 2008, βρήκε το ανατολικό ημισφαίριο καθώς επίσης και τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, έτοιμο προκειμένου να αναπροσδιορίσει τα Γεωγραφικά, αν μη τι άλλο, πεδία δράσης των χωρών που το απαρτίζουν (Ρωσία, Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, Πακιστάν). Εγκλωβισμένες στο μη λειτουργικό μοτίβο των πολιτικών υποχειρίων οι ΗΠΑ καθώς επίσης και οι χώρες της Ευρώπης, παρατηρούσαν ανήμπορες την κρίση χρέους να χτυπά την πραγματική οικονομία και στη συνέχεια την Ευρώπη, ενώ οι χώρες της Μέσης Ανατολής σε ένα φαινομενικά «απρόβλεπτο» κρεσέντο προχώρησαν σε μια βίαιη αναδιάρθρωση ηγεσίας, αντικαθιστώντας την Γεωπολιτική νηνεμία με το χάος και την περαιτέρω άνοδο του ισλαμικού εξτρεμισμού.
Εφόσον ορίσαμε, εν τάχει, το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έγιναν οι άνω αλλαγές, μπορούμε να απαντήσουμε και στα ερωτήματα, τα οποία προέκυψαν και ύστερα να προβούμε σε αξιολόγηση της κατάστασης όσον αφορά τον μελλοντικό αντίκτυπο, σε καμία όμως περίπτωση δεν μπορούμε να προβούμε σε «προβλέψεις» πρωτίστως διότι στην «μοριακή σούπα», στην οποία έχουν διασπαστεί τα κράτη είναι σχεδόν αδύνατον να εφαρμοστεί ένα μη κβαντικό πεδίο προβλέψεων. Τούτο σημαίνει πως όπως δεν μπορούμε να ορίσουμε την ακριβή θέση ενός σωματιδίου στο χώρο, παρά μόνο να το τοποθετήσουμε σε ένα συγκεκριμένο πεδίο δράσης, αναλόγως χαοκεντρικά μπορούν να αποτολμηθούν οι οποιεσδήποτε αξιολογήσεις-προβλέψεις. Η πρώτη ερώτηση που προκύπτει είναι αν οι διεργασίες σε επίπεδο Γεωοικονομίας, στον αιώνα της Γεωοικονομίας από τον Κλίντον και ύστερα, έγιναν σκόπιμα. Η απάντηση είναι πως «Ναι» έγιναν σκόπιμα, αλλά όχι από μεριάς πολιτικής διαχείρισης κατ’ανάγκην, όσο από μεριά εφαρμογής αναθεωρημένων-ελαστικών νομικών πλαισίων που ευνόησαν το ρίσκο, τα μονοπώλια και εν τέλει δημιούργησαν τον καζίνο-καπιταλισμό.
Η Δεύτερη ερώτηση που προκύπτει είναι αν οι εξελίξεις σε Γεωπολιτικό επίπεδο, οι οποίες έλαβαν χώρα μετά το 2008, ήταν σκοπίμως σκηνοθετημένες από ένα υπερεθνικό κατεστημένο στα πλαίσια της εφαρμογής ενός πολιτικού συστήματος τύπου Power Geopolitics. Εδώ καλούμαστε με τη σειρά μας να απαντήσουμε αν η γάτα του Schrödinger είναι πεθαμένη ή ζωντανή, πράγμα το οποίο δεν θα μάθουμε ποτέ, αν δεν ανοίξουμε το κουτί. Μέχρι, λοιπόν να ξεδιπλωθούν όλα τα τεκταινόμενα, και όντας υποχρεωμένοι να δεχτούμε και το Ναι και το Όχι, η απάντηση είναι διφορούμενη. Από τη μια, οι αναταραχές που ακολούθησαν την Αραβική Άνοιξη και η αποκαθήλωση των παλαιών ηγετών της Μέσης Ανατολής, αντικειμενικά ούτε τις ΗΠΑ συνέφεραν ούτε το Ισραήλ (πρωτίστως μάλλον το Ισραήλ). Από την άλλη η κίνηση της πώλησης της εθνικής τράπεζας της Λιβύης, μετά την λήξη των αεροπορικών βομβαρδισμών, μας δίνει τα στοιχεία εκείνα, τα οποία απλά επιβεβαιώνουν τα παραπάνω, δηλαδή την ύπαρξη αυτοδύναμων και αυτόνομων οικονομικών πυρήνων, οι οποίοι δρουν πέραν των παραδοσιακών κρατικών πλαισίων.
Είναι οι συγκεκριμένοι φορείς σε θέση να αντικαταστήσουν την επιρροή των κρατών? ΟΧΙ! Πρώτον, διότι δεν αποτελούν μια ενιαία υπερδομή, το αντίθετο, όπως προείπαμε μοιάζουν με φεουδάρχες που βρίσκονται συνεχώς σε πόλεμο μεταξύ τους. Συνεπώς ισχύει το ότι «ξέρουν τι κάνουν και είναι ικανοί να φέρουν την Νέα Τάξη Πραγμάτων»? Το ότι βρήκαν ευκαιρίες να «επιχειρηματοποιήσουν» ολόκληρες Γεωγραφικές ζώνες δεν σημαίνει πως έχουν και την ικανότητα να ελέγξουν τις δυνάμεις τις οποίες απελευθέρωσαν! Πώς είναι δυνατόν άλλωστε να ελεγχθεί ο Ισλαμικός εξτρεμισμός, η ακυβερνησία, η ανικανότητα των ηγετών να σταθούν στο ύψος των δημοκρατικών αρχών που ετέθησαν στην περίοδο των «παχιών αγελάδων»? Από την άλλη υπάρχουν χώρες που διατηρούν πεισματικά την εθνική τους ταυτότητα όπως η Ρωσία και η Κίνα (η δεύτερη έχοντας υιοθετήσει ένα περίεργο σύστημα πολιτικής οικονομίας στο μεταίχμιο του κομμουνισμού και του καπιταλισμού) και χώρες οι οποίες έχουν επανεμφανίσει τα συμπτώματα του συνδρόμου της αυτοκρατορίας, όπως π.χ. η Γερμανία. Είναι δηλαδή πιθανόν οι Γεωοικονομικοί πυρηνίσκοι να κλείνουν προς ένα ή περισσότερα υπερεθνικά συμφέροντα? Ναι, αλλά όχι αναγκαστικά ως αίτιο δημιουργίας αναρχίας και απανωτών οικονομικών κρίσεων, αλλά ως χειραγώγηση αυτών προκειμένου να φορμάρουν την δική τους τάξη σε ένα παγκόσμιο χάος.
Τέλος, στην περίπτωση των ΗΠΑ, μπορούν έστω και τώρα να προσδώσουν την απαιτούμενη σταθερότητα στις θερμές Γεωπολιτικές ζώνες? Με power politics σε επιχειρηματικό επίπεδο και junior politics σε πολιτικό, με ρητορικές τύπου Μιτ Ρόμνει και Τζον ΜακΚέιν (Η Ρωσία και η Κίνα είναι εχθροί των ΗΠΑ και τα καθεστώτα αυτών πρέπει να ανατραπούν πάραυτα, το Ιράν θα έπρεπε ήδη να έχει βομβαρδιστεί μαζί με την Συρία), με παραγκωνισμό χαρισματικών και ώριμων πολιτικών όπως ο Ρον Πολ, και με μια αδικαιολόγητη διάθεση ρεβανσισμού σε επικείμενες επιχειρήσεις και αποφάσεις του τύπου όλα ή τίποτα (Ιράν, Αντιπυραυλική ασπίδα στην Πολωνία), τα φαινόμενα δείχνουν δυστυχώς πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να φθάσουν πρώτα στο έσχατο στάδιο να παλεύουν για την ίδια την περιφερειακή τους ηγεμονία στην Αμερικανική ήπειρο πριν αναδιαρθρωθούν ιδεολογικά, πολιτικά και πολιτισμικά. Δυστυχώς όμως μέχρι τότε, το Γεωπολιτικό κενό ολοένα και θα διευρύνεται και οι θερμές ζώνες θα γίνονται θερμότερες.
Hot Zones, Γεωοικονομία και Γεωπολιτική αναδιάρθρωση.Το τέλος της μετά Κλίντον εποχής;
Το δόγμα Κλίντον, η πεποίθηση δηλαδή πως μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, οι πόλεμοι θα περιορίζονται μόνο σε μικρής έκτασης συρράξεις, ενώ οι μεγάλοι πόλεμοι θα περιορίζονταν σε οικονομικό επίπεδο, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Οι «μικροσυρράξεις», λειτουργώντας αθροιστικά, ράγισαν την εικόνα της παντοδύναμης Αμερικής, ενώ οι μεγάλες αντιπαραθέσεις στο πλαίσιο της Γεωοικονομίας, συνέτριψαν το αμερικανικό όνειρο, τη βάση δηλαδή της εξαγωγής της πολιτισμικής κουλτούρας των ΗΠΑ.
Ο μέσος πολίτης αφυπνίστηκε, δυστυχώς όχι τόσο ο μέσος Αμερικανός πολίτης, όπως τονίζει ο Brzezinski στο νέο του βιβλίο Strategic Vision: America and the crisis of global power, εντούτοις ο μέσος κάτοικος των δυτικών κοινωνιών κατανοεί βιώνοντας τους τριγμούς της οικονομίας. Οι προεκτάσεις, όμως, των οικονομικών σεισμών, είναι δύσκολο να συλληφθούν, τουλάχιστον σε όλο τους το εύρος, ιδίως αυτές που αφορούν επικείμενες συρράξεις και Γεωπολιτικές ανακατανομές.
Οι πιο θερμές περιοχές, αυτή την στιγμή στον κόσμο, είναι ολόκληρη η Μέση Ανατολή μαζί με την Βόρεια Αφρική (ξεκινώντας από το Μαρόκο και καταλήγοντας στο Ιράν), η ΝΑ Μεσόγειος, ο Καύκασος, η περιοχή του Νότιου Ειρηνικού (South Pacific), η χερσόνησος της Κορέας και τέλος σε Ευρασιατικό χώρο οι περιοχές γύρω από τον θύλακα του Καλίνινγκραντ, την Πολωνία και τις Βαλτικές χώρες. Οι δε περιοχές της Αφρικής που βρέθηκαν ή που βρίσκονται ακόμα σε εμπόλεμη κατάσταση (Σομαλία, ακτή Ελεφαντοστού κτλ.) κρίνονται επίσης ως θερμές, αλλά όχι τόσο ώστε να επιφέρουν μια ευρείας κλίμακας πολεμική αναμέτρηση μεταξύ των σύγχρονων Μεγάλων Δυνάμεων. Οι εν λόγω περιοχές αποτελούν πιο πολύ ζώνες έμμεσης αναμέτρησης-ανταγωνισμού μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ.
Η κάθε μια περιοχή από τις υπόλοιπες που αναφέρθηκαν ομοιάζει με χώρο στον οποίο έχει συσσωρευτεί τεράστια ποσότητα υγραερίου και για να υπάρξει ανάφλεξη, αρκεί και μόνο κάποιος να ανάψει ένα τσιγάρο. Στη Βόρεια Αφρική οι πρώην αποικιακές δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία) με την υποδαύλιση των ΗΠΑ, δημιούργησαν μια εξωφρενικά επικίνδυνη κατάσταση, στην κυριολεξία εκ του μη όντος. Ίσως το πιο εκνευριστικό και προκλητικό συνάμα της όλης υπόθεσης είναι εργασίες που δημοσιεύονται σε περιοδικά όπως το Foreign Affairs, υποτίθεται ακαδημαϊκών και ανθρώπων κύρους, στις οποίες «δοξάζεται η νίκη του ΝΑΤΟ στη Λιβύη» καθώς και η «σταθερότητα» που επέφεραν οι επιχειρήσεις στην περιοχή (!!!). Στα μάτια του μέσου δυτικού «Αγανακτισμένου πολίτη» ο Μπάρακ Ομπάμα έχει αποκτήσει το nickname, O’Bomber, ενώ οι δήθεν νικηφόρες εκστρατείες του ΝΑΤΟ και δει των ΗΠΑ χαρακτηρίζονται ως «Drone Wars». Όχι επ’αδίκω βέβαια, καθότι ο μεν Ομπάμα έχοντας πάρει το Νόμπελ Ειρήνης για την σταθερότητα, που υποτίθεται πως θα επέφερε, συνέχισε στην ίδια γραμμή πλεύσης με τον προκάτοχό του, συχνά πυκνά ξεπερνώντας τον, ενώ η χρήση των UCAVs (Unmanned Combat Air Vehicles), έχοντας υπερ-χρησιμοποιηθεί, έχουν γίνει πλέον αντικείμενο χλεύης. Το αγγλοσαξωνικό σκεπτικό «use it don’t abuse it», δεν εφαρμόζεται ούτε στο ελάχιστο από την πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ, που προβάλλει τους χειριστές των μη επανδρωμένων οχημάτων, καθώς εκείνοι τα πιλοτάρουν, χωρίς να διαφέρουν από έναν χειριστή Playstation, που περνά την ώρα του μπροστά από μια παιχνιδομηχανή. Οι συγκεκριμένες, όμως «παιχνιδομηχανές» παρόλο που επιχειρούν στα πλαίσια της φιλοσοφίας των μειωμένων απωλειών, εντούτοις προκαλούν μεγαλύτερες απώλειες από τα ιπτάμενα επανδρωμένα παραδοσιακά.
Το ακαδημαϊκό στερεότυπο της νίκης στη Λιβύη και της επίτευξης σταθερότητας στον λαό της Λιβύης (άσχετα με το αν η χώρα κινδυνεύει να διαλυθεί σε κομμάτια-ζώνες επιρροής των φυλάρχων) δυστυχώς δεν είναι το μόνο στερεότυπο που επικρατεί. Με εξαίρεση τα όσα δικαίως λέγονται για το καθεστώς στην Βόρεια Κορέα, ένα καθεστώς το οποίο είχε προταθεί από τους Ρώσους στα πλαίσια επιχειρησιακής συνεργασία με το ΝΑΤΟ προκειμένου να ανατραπεί, τα υπόλοιπα είναι ομοίως εξοργιστικά, ψευδή και δεν χρησιμεύουν σε τίποτε άλλο από το να οξύνουν το ήδη τεταμένο κλίμα. Τα περισσότερα τα γνωρίζουμε όλοι: Ο Πούτιν είναι δικτάτορας και η Ρωσία εχθρός των ΗΠΑ, η Κίνα θα πρέπει να περιοριστεί από τις ΗΠΑ στον Νότιο Ειρηνικό, το Ιράν έχει πυρηνικά όπλα και είναι χρέος του ελεύθερου κόσμου να καταστρέψει τις εγκαταστάσεις του και να ανατρέψει τον δικτάτορα Αχμαντινετζάντ, η Ρωσία και η Κίνα «έχουν αίμα στα χέρια τους», καθότι δεν επέτρεψαν την επιβολή ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από το έδαφος της Συρίας για να βοηθηθεί ο «Ελεύθερος Συριακός Στρατός» (FSA), η αντιπυραυλική ασπίδα στην Πολωνία δεν στοχεύει ρωσικό έδαφος, αλλά Ιρανικό και Βόρειο-Κορεατικό κτλ.
Οι πρόσφατες δηλώσεις ανώτατων στρατιωτικών αξιωματούχων σε Forum στη Μόσχα, πως η Ρωσία ενδεχομένως να προβεί σε προληπτικό χτύπημα κατά των εγκαταστάσεων του ΝΑΤΟ, προκάλεσε σοκ παγκοσμίως. Γιατί όμως? Το πλήγμα είναι τόσο επιβεβλημένο, όσο και το προληπτικό χτύπημα το οποίο πρότειναν οι Ζούκοφ και Τιμοσένκο στον Στάλιν, όσο οι Γερμανοί συσσώρευαν τις δυνάμεις τους στη μεθόριο. Ο γράφων στη μελέτη με τίτλο «ΗΠΑ-Ρωσία: Η μεταψυχροπολεμική αναμέτρηση» είχε γράψει τα εξής: “ο συνδυασμός κριτικής για την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η κατασκευή Αντιπυραυλικής ασπίδας στην Πολωνία με πρόσχημα την απειλή για τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν και η εσωτερική ανάμειξη στα πολιτικά δρώμενα της Ρωσίας είτε μέσω ΜΚΟ όπως η GOLOS είτε μέσω τυχοδιωκτών «λίγο από όλα» παραγόντων όπως ο Ναβάλνυ, μπορούν να οδηγήσουν την «αρκούδα» σε άγριο ξέσπασμα. Και τότε ποιος «Δημοκράτης-Νεοφιλελεύθερος» πολιτικός παράγοντας θα στερήσει από τους Ρώσους το δικαίωμα του πρώτου πλήγματος (είτε συμβατικό, είτε πυρηνικό) στην αντιπυραυλική ασπίδα, που «προστατεύει δημοκρατίες;”
Όσο η Ρωσία ζητούσε έγγραφες εγγυήσεις για το ότι οι πύραυλοι δεν θα σημαδεύουν το έδαφος της χώρας ο διακεκριμένος στρατιωτικός αναλυτής και διευθυντής του Στρατηγικού Think Tank CAST (Center for Analysis and Strategies), Ruslan Pukhov, έγραψε σε άρθρο του στην Moscow Times: “Γιατί ζητάμε από τις ΗΠΑ έγγραφες εγγυήσεις πως δεν θα μας επιτεθούν? Άραγε ο Μπρέζνιεφ ζητούσε τις ίδιες εγγυήσεις?”, πράγμα το οποίο ερμηνεύεται συνοπτικά σύμφωνα με την ρήση του John Parker: “ “Stand your ground. Don't fire unless fired upon. But if they mean to have a war, let it begin here”.
Όσον αφορά δε τις καταστάσεις στη Μέση Ανατολή, το Ιράν είναι επιβεβαιωμένο πως δεν διαθέτει πυρηνικά όπλα από τις ίδιες τις υπηρεσίες πληροφοριών τόσο του Ισραήλ όσο και των ΗΠΑ, ενώ το «καρκίνωμα της Συρίας», είναι κοινό μυστικό πως τρεφόταν και τρέφεται ακόμα από μισθοφόρους που ποικίλλουν και στην καταγωγή και στις προθέσεις (Λεγεώνα των ξένων, Τούρκοι παραστρατιωτικοί, τρομοκρατικές οργανώσεις «Σαυδαραβικών» και εν γένει «Εμιρατικών» επενδύσεων, Blackwater κτλ).
Τέλος, ακόμα και η περίπτωση της Βόρειας Κορέας έχει περιπλακεί σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε ο προστατευτισμός της Κίνας απέναντι στο καθεστώς να βρίσκεται στο μεταίχμιο του ορθού και του μη ορθού. Αν οι ΗΠΑ πραγματικά επιθυμούσαν να παρέμβουν στη χερσόνησο της Κορέας έχοντας ως απώτερο στόχο την κατάρρευση του καθεστώτος και την σταθεροποίηση της περιοχής, τότε και ο πρόεδρος θα άξιζε το Νόμπελ Ειρήνης και οι ΗΠΑ θα είχαν χρησιμοποιήσει την συγκεκριμένη παρέμβαση, προκειμένου να «ανακεφαλοποιήσουν» το κατεστραμμένο κύρος τους. Δεν έγινε όμως στο παρελθόν και τώρα, αν γίνει, θα χρησιμοποιηθεί πολιτικά από την Κίνα, προκειμένου να σταματήσει την προβολή ισχύος των ΗΠΑ στον Νότιο Ειρηνικό, η οποία ενισχύθηκε πρόσφατα με την μεταφορά στρατευμάτων στην Αυστραλία. Ακόμα και αν η Κίνα απαντήσει στρατιωτικά, τότε και πάλι χαμένες βγαίνουν οι ΗΠΑ, καθότι οι Κινέζοι δεν έχουν την ίδια ευθιξία με τους Δυτικούς όσον αφορά το θέμα των απωλειών στο πεδίο της μάχης και από την άλλη μεριά στα πλαίσια του Counter-Insurgency και των Drone Wars, η ικανότητα των ΗΠΑ να χρησιμοποιεί επιτυχώς χερσαίες δυνάμεις σε μεγάλες χερσαίες διενέξεις, έχει ατροφήσει.
“In a Game of Thrones, you win or you die!”
Το παραπάνω ρητό από το γνωστό βιβλίο του George Martin αποτελούσε ακρογωνιαία λίθο της φιλοσοφίας των Φεουδαρχών του Μεσαίωνα, όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονταν τον πόλεμο και την αντιπαράθεση εν γένει. «Κάπου πιο μετά» ήρθε ο Μακιαβέλι, ο οποίος για πολλούς θεωρείται υπερβολικά σκληρός έως κυνικός, ενώ για άλλους θεμελιωτής της ίδιας της ύπαρξης των εθνών-κρατών και της Realpolitik. Το ίδιο ισχύει και για τον πολύ μεταγενέστερό του Χένρι Κίσσινγκερ, ο οποίος έχει βαφτεί με τα μελανότερα χρώματα στην Ελλάδα, εντούτοις κατά τη διάρκεια της θητείας του σαν σύμβουλος εθνικής ασφάλειας και υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, ο Ψυχρός Πόλεμος γνώρισε την μεγαλύτερη ύφεση (μέσω της άσκησης της λεγόμενης πολιτικής détente).
Ο John Mearsheimer και άλλοι συντηρητικοί των διεθνών σχέσεων υποστηρίζει πως η ανώτατη μορφή δύναμης είναι το κράτος. Θα συμφωνήσουμε, ωστόσο οι κίνδυνοι, ακριβώς όπως και στον ανθρώπινο οργανισμό, δεν είναι ανάγκη να προέρχονται από κάποια μεγαλύτερη δύναμη ή έστω από άλλους ανθρώπους. Οι μεγάλοι κίνδυνοι χτίζονται από μικροβιακές αποικίες, οι οποίες ακόμα και στο σύνολό τους αποτελούν κλάσμα του μεγέθους του ορατού φάσματος, εντούτοις σωρευτικά τρέφονται από τον οργανισμό, καταστρέφοντας τις δομές του και προκαλώντας παθογένειες, οι οποίες πολύ συχνά είναι ανίατες και καταληκτικές.
Στην κοινωνική οπισθοδρόμηση την οποία βιώνουμε, και στην οποία αναφέρεται η Naomi Klein στο «Δόγμα του Σοκ», ο κορπορατισμός χρησιμοποιεί τις δομές του κρατισμού προκειμένου να αναπτυχθεί και να ενισχυθεί, στις μέρες μας εμφανώς υπερβαίνοντας τα εθνικά σύνορα. Η «ανίερη» αυτή υπερδομή στελεχώνεται από το 1% της παγκόσμιας ολιγαρχίας, μέλη της οποίας παρακαλούσαν κυβερνητικούς παράγοντες των ΗΠΑ τον «Μαύρο Σεπτέμβρη» του 2008 να τους σταματήσουν, διότι αναγνώριζαν πως «η απληστία τους θα τα κατέστρεφε όλα». Ούτω και εγένετο. Η απάντηση ήρθε για να ενισχύσει την παρωδία η οποία από κορπορατική μετατράπηκε σε πολυεθνική και καταστροφική, δια στόματος Τίμοθι Γκάιτνερ, Υπουργού Οικονομίας των ΗΠΑ: “Οι περισσότερες οικονομικές κρίσεις πηγάζουν από την ανθρώπινη βλακεία, απληστία, ανάληψη ρίσκου και ελπίδας. Όλα αυτά πώς μπορείς να τα ποινικοποιήσεις?” ή με άλλα λόγια “το 2008 καταστρέψαμε τον κόσμο και τις ΗΠΑ, στα χρόνια που ακολούθησαν πήγαμε την διαφθορά ένα βήμα παραπέρα μολύνοντας τους ίδιους τους κρατικούς προϋπολογισμούς, προκαλέσαμε εξεγέρσεις και κύματα διαμαρτυρίας σε ολόκληρο τον κόσμο, πτωχεύσαμε χώρες, χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν από την πείνα ή αυτοκτόνησαν, κάθε συζήτηση περί ανάπτυξης εκτός της χρηματιστηριακής είναι αστεία, καθότι οι Δυτικοί πτυχιούχοι τελειόφοιτοι ξέμειναν από κίνητρα, αλλά όλα αυτά έγιναν λόγω χαζομάρας και απληστίας, πώς μπορείς να τα ποινικοποιήσεις?”
Η απάντηση είναι προφανείς, ποινικοποιούνται από τις μάζες όταν εξεγείρονται απέναντι στην νεοφεουδαρχία με τον ίδιο τρόπο που εξεγέρθηκαν οι Γάλλοι και οι Ρώσοι, αλλάζοντας εν μία νυκτί πολιτικά συστήματα και νοοτροπίες που είχαν ριζώσει και συνάμα ανεβάζοντας δικτάτορες, οι οποίοι αιματοκύλησαν την Ευρασία πολλάκις. Αν όμως κάποιος έχει στο μυαλό του τον πόλεμο και τα σενάρια doom’s day ως τα χειρότερα που μπορούν να προκύψουν, υπάρχουν και χειρότερα όπως η εγκαθίδρυση μιας μόνιμης αναρχίας και δει σε περιοχές, οι οποίες είναι πολιτισμικά προδιατεθειμένες για αυτές τις καταστάσεις (Μέση Ανατολή, Αφρική, χώρες της Ασίας κτλ). Μια τέτοια επιδείνωση, η οποία μπορεί να προκύψει ακόμα και από ένα «άτσαλο» στρατιωτικό πλήγμα στις προαναφερθείσες θερμές ζώνες, μπορεί να αποτελειώσει τις ΗΠΑ οικονομικά και να προσδώσει μια ανισόρροπη πολύ-πολικότητα, στην οποία οι συρράξεις και τα δικτατορικά κατεστημένα θα εναλλάσσονται, όπως εναλλάσσονται οι τέσσερις εποχές του χρόνου.
Στο παιχνίδι των Θρόνων, κερδίζεις ή πεθαίνεις, αυτό είναι αλήθεια, από την άλλη όμως ποιος υποστηρίζει πως είναι υγιής και εποικοδομητική η άσκηση μιας διακρατικής πολιτικής σε τέτοια πλαίσια? Στην Realpolitik του Κίσσινγκερ η Ρωσία δεν αποτελεί κίνδυνο για τις ΗΠΑ, αντιθέτως επιθυμεί να συνεργαστεί και το ίδιο συμβαίνει με την Κίνα. Τόσο η Ρωσία, όμως, όσο και η Κίνα υφίστανται ως εθνικές υποστάσεις με εθνική ταυτότητα και ως εκ τούτου με ανεξάρτητη Γεωστρατηγική «ατζέντα». Η «Δημοκρατία» των δυτικών ολιγαρχών μόνο περισσότερη καταστροφή μπορεί να παράξει, είτε μέσω μεγάλων πολέμων είτε μέσω ασύμμετρων και μη προβλέψιμων απειλών. Όσον αφορά δε την έννοια του διεθνισμού, οι πτυχές της οποίας θεμελίωσαν τις αρχές και όπλισαν το χέρι των διεθνών επίδοξων χρηματιστηριακών-τραπεζικών παραγόντων, έχει πεθάνει και μάλιστα εν τη γενέσει της, δίνοντας τη θέση της σε αρρωστημένα όνειρα και μοτίβα του παρελθόντος, Γερμανικής προελεύσεως άσχετα με το αν η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμείνει Γερμανοκεντρική ή διασπαστεί σε δορυφόρους μιας υπερεθνικής ιδέας περί «Ενός Αρχηγού, Ενός Κρατούς, Ενός Ηγέτη» (Ein Volk, Ein Reich, Ein Fuhrer).
*Ο Αλέξανδρος Μπούφεσης είναι συγγραφέας του ιστορικού μυθιστορήματος «Οι Θεοί του Πολέμου, το χρονικό δύο ηρώων και μιας εισβολής», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη στην Ελλάδα και στην Αμερική από τον οίκο Nimble Books LLC
πηγη
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου