Τουρκικά παιχνίδια με υδρογραφικά σκάφη στο Αιγαίο

Τουρκικά παιχνίδια στο Αιγαίο

Του Χρήστου Μηνάγια

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Υδρογραφικής-Γεωγραφικής Διεύθυνσης της Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων (ΔΝΔ) της...
Τουρκίας, το πλοίο TCG ÇUBUKLU (A-594) από 2 έως 16 Αυγούστου 2012 θα πραγματοποιούσε έρευνες για την μέτρηση της αλμυρότητας, θερμότητας και διαύγειας των υδάτων του Αιγαίου, στην περιοχή που περιλαμβάνεται μεταξύ των τουρκικών χωρικών υδάτων και των διεθνών χωρικών υδάτων του Αιγαίου μέχρι τη γραμμή που φαίνεται στο χάρτη Νο 1 και ορίζεται από τα σημεία 39°41'.00''Β-025°40'.00''Α, 37°20'.00''Β-025°40'.00''Α και 36°35'.00''Β-026°43'.00''Α. Διευκρινίζεται ότι στην επίσημη ιστοσελίδα της τουρκικής ΔΝΔ το εν λόγω πλοίο παρουσιάζεται ως υδρογραφικό πλην όμως τούτο διαθέτει τους κατάλληλους αισθητήρες και συστήματα επεξεργασίας πληροφοριών για την παρακολούθηση συλλογή και επεξεργασία ηλεκτρονικών πληροφοριών. Επιπρόσθετα δε, δεν έχει επιβεβαιωθεί εάν πραγματοποιήθηκαν οι έρευνες που ανακοινώθηκαν.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ανακοίνωση αυτή αποτελεί συνέχεια δύο προηγούμενων τουρκικών ανακοινώσεων, οι οποίες αφορούν στη διεξαγωγή ερευνών στο οικοσύστημα του Αιγαίου και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Συγκεκριμένα:

• Χρονικό διάστημα 5-30 Μαρτίου 2012 και 25 Ιουνίου-20 Ιουλίου 2012

• Αριθμός επιστημόνων: 10

• Φορέας που υποστηρίζει το πρόγραμμα: TÜBİTAK (Τουρκικό Ίδρυμα Επιστημονικών και Τεχνολογικών Ερευνών)

• Υπεύθυνος προγράμματος: Ο καθηγητής Γεωλογίας και Θαλασσίων Επιστημών Yaşar Doğan [σ.σ. είναι μέλος της ομάδος ερευνών της ΤΡΑΟ (Τουρκική Ανώνυμη Εταιρεία Πετρελαίου)]

• Σκοπός του προγράμματος: Πρώτον, η μελέτη και εξαγωγή συμπερασμάτων από τα ευρήματα που θα προκύψουν κατά τη μέτρηση των ιδιαιτεροτήτων του οικοσυστήματος στην περιοχή της Οικονομικής Ζώνης της Τουρκίας στο Αιγαίο. Δεύτερον, η δημιουργία βάσης δεδομένων με τις βασικές οικολογικές πληροφορίες αναφορικά με την υποδομή του εν λόγω οικοσυστήματος. Τρίτον, η πραγματοποίηση μελέτης αξιοποιώντας τα βιολογικά, χημικά και φυσικά δεδομένα που θα συλλεχθούν. Τέταρτον, η προβολή των αλλαγών του οικοσυστήματος που θα υπάρξουν στο μέλλον. Και πέμπτον, η αξιολόγηση των στοιχείων που θα προκύψουν σε σχέση με τα μετεωρολογικά δεδομένα και τις κλιματικές αλλαγές του μέλλοντος.

• Θα πραγματοποιηθούν 27 μετρήσεις τόσο στα τουρκικά χωρικά ύδατα όσο και στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου και φαίνονται στον τουρκικό χάρτη Νο 2 που ακολουθεί:

• Χρονικό διάστημα 15 Φεβρουαρίου-01 Μαρτίου 2012 και 15-30 Σεπτεμβρίου 2012
• Αριθμός επιστημόνων: 10
• Φορέας που υποστηρίζει το πρόγραμμα: TÜBİTAK (Τουρκικό Ίδρυμα Επιστημονικών και Τεχνολογικών Ερευνών)
• Υπεύθυνος προγράμματος: Ο καθηγητής Nihayet Bizsel
• Σκοπός του προγράμματος: Πρώτον, η εξαγωγή συμπερασμάτων για τα διατροφικά επίπεδα και την επίδρασή τους στην βιοποικιλότητα του Αιγαίου. Και δεύτερον, η πραγματοποίηση ερευνών σε σταθμούς που θα επιλεγούν στο Αιγαίο κατά μήκος της γραμμής βορράς-νότος που φαίνεται στον τουρκικό χάρτη Νο 3.

Τι όμως σημαίνουν όλα αυτά; Απευθυνθήκαμε στον επίκουρο καθηγητή του Πάντειου Πανεπιστημίου Ευάγγελο Συρίγο, που ασχολείται με το διεθνές δίκαιο και την εξωτερική πολιτική, με κύρια αντικείμενα το δίκαιο της Θάλασσας, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τα Βαλκάνια και τις μειονότητες, ο οποίος απάντησε στα ακόλουθα ερωτήματα:

Μπορεί η Τουρκία να πραγματοποιήσει μέσω των πανεπιστημίων έρευνες στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου για θέματα οικοσυστήματος και βιοποικιλότητας;
Ε.Σ.: Βεβαίως. Η έρευνα μπορεί να περιορισθεί είτε μόνο σε ύδατα (π.χ. ποιότητα υδάτων, περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις κ.λπ.) (1η περίπτωση), είτε να επεκταθεί και σε θέματα που σχετίζονται με το βυθό των διεθνών υδάτων (υφαλοκρηπίδα) (2η περίπτωση).

Απαιτείται η έγκριση της Ελλάδος για τις εν λόγω έρευνες;
Ε.Σ.: Στην 1η περίπτωση θεωρητικώς δεν χρειάζεται άδεια από την Ελληνική πλευρά. Αυτό ισχύει για όσο καιρό δεν έχουμε κηρύξει Α.Ο.Ζ. Στην πράξη, όμως, και προς αποφυγή διενέξεων τα κράτη που προτίθενται να προβούν σε ενέργειες στα υποκείμενα ύδατα, ζητούν σχετική άδεια. Αυτό γίνεται διότι είναι τέτοια η φύση των ερευνών που είναι εξαιρετικά δύσκολο για το παράκτιο κράτος να γνωρίζει εάν το διενεργόν την έρευνα σκάφος θα περιορισθεί σε δραστηριότητες επί των υπερκείμενων υδάτων ή θα προχωρήσει σε έρευνες επί της υφαλοκρηπίδας. Για να το ζητήσουμε αυτό, ερμηνεύουμε το άρθρο 300 της σύμβασης που αναφέρεται στην καλή πίστη και το άρθρο 87 παράγραφος 2. Άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, δεν δίδουν άδεια, αλλά απαιτούν εκ των προτέρων γνωστοποίηση των ερευνών (notification). Εάν κηρύξουμε Α.Ο.Ζ., τότε για τις έρευνες θα χρειάζεται άδεια. Στην 2η περίπτωση χρειάζεται άδεια. Την άδεια χορηγεί η ΕΧΑΕ (Επιτροπή Χορηγήσεως Αδειών Ερευνών Θαλάσσης) που είναι διυπουργικό όργανο και συντονίζεται από το υπουργείο Εξωτερικών. Σε περίπτωση που οι έρευνες διεξάγονται από διεθνή οργανισμό, στα όργανα του οποίου συμμετέχει η Ελλάδα, δεν χρειάζεται άδεια. Τεκμαίρεται ότι έχει ενημερωθεί από τη συμμετοχή του στον οργανισμό.

Εν συνεχεία δε, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ένα άλλο στοιχείο που αναδεικνύεται από τις προαναφερθείσες ανακοινώσεις της τουρκικής Υδρογραφικής-Γεωγραφικής Διεύθυνσης. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τη μεγάλη βαρύτητα που θα αρχίσουν να δίδουν οι Τούρκοι στις επιπτώσεις που θα έχουν οι κλιματικές αλλαγές στην εθνική ασφάλεια της χώρας τους. Στο βιβλίο του συντάκτη του παρόντος με τίτλο: Η Γεωπολιτική Στρατηγική και Στρατιωτική Ισχύς της Τουρκίας (σελ. 143-144), παρουσιάζονται τα αποσπάσματα μιας μελέτης του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων για το εν λόγω θέμα, στη οποία αναγράφονται τα εξής: «Σύμφωνα με τα σενάρια που εκπονήθηκαν σχετικά με την κλιματική αλλαγή, η γεωγραφική θέση της Τουρκίας και η δυναμική των υδατίνων πόρων της στις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας, του Αιγαίου και της Μεσογείου, είτε σε περίοδο υπερθέρμανσης είτε σε περίοδο παγετώνων, θα παράσχουν άσυλο στους βιοτόπους και στους κατοικημένους τόπους. Αυτό το γεωγραφικό πλεονέκτημα θέτει την Τουρκία στην κατηγορία των χωρών που διακυβεύεται η ασφάλεια τους…. Η Τουρκία προκειμένου να διαφυλάξει τους βιοτόπους και τους πολίτες της πιθανόν να υποχρεωθεί να πολεμήσει. Γι’ αυτό πρέπει να αναθεωρήσει ή και να τροποποιήσει τα προληπτικά και αποτρεπτικά μέτρα εναντίον των κινδύνων και των απειλών που θα δημιουργηθούν, λόγω των κλιματικών αλλαγών του πλανήτη.»

Εάν κάποιος εξετάσει την κατάσταση που περιγράφεται παραπάνω, η εικόνα που προκύπτει είναι σαφής. Η Άγκυρα, η οποία ακολουθεί τη στρατηγική της ελεγχόμενης έντασης και της σταδιακής δημιουργίας τετελεσμένων φαίνεται να περνά βαθμιαία στο επόμενο στάδιο. Δηλαδή, οι Τούρκοι, από τη «δυναμική» αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο με πολεμικά πλοία και πολεμικά αεροσκάφη («αβλαβείς» διελεύσεις μέχρι το Σούνιο, ασκήσεις έρευνας και διάσωσης εντός της περιοχής ευθύνης της Ελλάδος κ.λπ.) περνούν σε μια ηπιότερη μεν, αλλά πιο ύπουλη τακτική, χρησιμοποιώντας ερευνητικά πλοία με πανεπιστημιακούς τα οποία θεωρητικώς δεν χρειάζονται την άδεια της ελληνικής πλευράς για να πραγματοποιήσουν τις συγκεκριμένες έρευνες στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου. Στην περίπτωση δε, που η Τουρκία θα θελήσει να αυξήσει την ένταση τότε θα συνοδεύσει το ερευνητικό σκάφος της με πολεμικό πλοίο. Και φυσικά αυτές οι ενέργειες θα συνεχίζονται για όσο η Ελλάδα δεν ανακηρύσσει την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της.

Πηγή