Η ασύμμετρη απειλή στην παγκόσμια οικονομία

Του Ηλία Καραβόλια

Το νέο «δημοσιονομικό συμβόλαιο» μεταξύ των 17 μελών της ευρωζώνης, δεν πρόκειται βεβαίως περί … «συμβολαίου», αλλά περί γαλλογερμανικού συμβιβασμού για τα τραπεζικά τους συμφέροντα .Μοιάζει με «προληπτική στρατηγική», με μια σχεδόν ολιγαρχική σκλήρυνση των ευρωπαϊκών θεσμών - υπό το μαστίγιο της «αναγκαιότητας» και το ...
φόβο του χάους από ενδεχόμενη κατάρρευση του ενιαίου νομίσματος , όπως το ξέραμε.

Επειδή αυτές οι πρόσφατες αποφάσεις στην Ε.Ε δείχνουν συνεχή λιτότητα και πιο έντονη ύφεση τουλάχιστον για 2 χρόνια ακόμη, τουλάχιστον ας μην πέφτουμε τόσο έντονα στην παγίδα των μακροχρόνιων καταθλιπτικών περιόδων που μας σερβίρονται συνέχεια . Να δούμε λοιπόν ένα τεράστιο σφάλμα που έχει επικρατήσει ως ‘δεδομένο’ στις ευρωπαικές κοινωνίες : το ότι δηλαδή, η τρέχουσα κρίση ,είναι κρίση του ευρώ και της ευρωζώνης. Ελάχιστοι αναλυτές τολμούν να συσχετίσουν την κρίση του ευρώ με την κρίση της οικονομίας των ΗΠΑ από τα τέλη του 2008 και τα πρώτα σημάδια επιβράδυνσης του κινεζικού θαύματος .

Καιρός είναι να κατανοήσουμε ότι η Ευρωζώνη είναι ένα μέρος στην μεγάλη εικόνα της παγκόσμιας οικονομικής πραγματικότητας και ότι η τωρινή κατάσταση έχει ένα ξεκάθαρο ονοματεπώνυμο : κρίση υπερσυσσώρευσης και υπερπίστωσης κεφαλαίου, με βασική πηγή την μειωμένη ζωτικότητα των ανεπτυγμένων οικονομιών, δηλαδή τον περιορισμό του περιθωρίου κέρδους - παρά τη μείωση των μισθών και της κοινωνικής δαπάνης.

Αλίμονο εάν δεν κατανοούν κάποιοι ,πέρα και πάνω από δόγματα ή ιδεολογίες, ότι τα προβλήματα φαίνονται ξεκάθαρα από πού πηγάζουν, στην παγκόσμια σκηνή, όταν δούμε τα νούμερα ,τη σύνθεση και τον όγκο των κεφαλαίων που κυκλοφορούν πάνω από τις κοινωνίες και τις οικονομίες ( και δυστυχώς όχι εντός τους):


Το παγκόσμιο ΑΕΠ είναι περίπου 60 τρις, την ίδια στιγμή που η χρηματοπιστωτική σφαίρα πλησιάζει τα 820 τρις, εκ των οποίων μόνο τα 60 τρις βρίσκονται στις θεσμικές και ρυθμισμένες αγορές χρήματος· τα άλλα είναι τοποθετημένα σε παράγωγα και σε σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα.


Και αναρωτιέται κανείς, πόσες φορές άραγε πρέπει το μέγεθος των αγορών αυτών να υπερβεί το ύψος του παγκόσμιου προϊόντος και του παγκόσμιου εμπορίου, ώστε να συνειδητοποιήσουμε την πηγή των δεινών σήμερα διεθνώς, πλέον.

Στο παρελθόν, παρόμοιες κρίσεις αντιμετωπίστηκαν με τη «δημιουργική καταστροφή», με την απαξίωση δηλαδή των ασθενέστερων επιχειρήσεων και την καταστροφή τεράστιων κεφαλαίων. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, όσο και αν δεν μας αρέσει να το θυμόμαστε, ήταν ο τρόπος για να ξαναμπεί η παγκόσμια οικονομία σε ανοδική τροχιά ( σε δεύτερη φάση, η παγκόσμια ανάκαμψη οφειλότανε στην τότε ενίσχυση της ζήτησης μέσω του New Deal)Xωρίς την Καταστροφή, δεν θα υπήρχε Επανόρθωση. Σήμερα, φαίνεται μεν ελάχιστα πιθανό ένα παγκόσμιο συστημικό χάος , αλλά πάντως… πιθανό, στο βαθμό που δεν υπάρχει ένα νέο New Deal, για να επιβάλει διαγραφή χρεών και υποτίμηση φουσκωμένων περιουσιακών στοιχείων.

Το παγκόσμιο σπιράλ απαξίωσης εργασίας και περιουσίας, αυτή η νέα ασύμμετρη απειλή της παγκόσμιας οικονομίας, σχετίζεται άμεσα με το τωρινό σκηνικό στον πολύ-πολικό κόσμο : η ανάδυση ενός οικονομικού ηγεμονικού κέντρου φαίνεται αδύνατη και δεν υπάρχει χώρα ή συνασπισμός χωρών ,για να αντικαταστήσει την ασθενική ηγεμονία των ΗΠΑ (που διαθέτει ωστόσο εξαιρετική στρατιωτική ισχύ). Ούτε η Κίνα μπορεί ακόμα να αναλάβει αυτό το ρόλο, ας μην γελιόμαστε, ούτε η Ευρώπη, που ενδεχομένως και να πάψει να υφίσταται ως οιονεί ένωση μελών, ούτε βεβαίως η Ιαπωνία, που από τη δεκαετία του ‘90 έπαψε να «συμπρωταγωνιστεί» εξ αιτίας της πιστωτικής κρίσης και της μακροχρόνιας ύφεσης .

Μια νέα παγκόσμια πολεμική σύγκρουση , πολύπλευρής εμπλοκής, μπορεί να φαίνεται σχετικά απίθανη, είναι όμως πολύ πιθανή μια μόνιμη μακρά περίοδος ‘βουβών’ εμπορικών και νομισματικών πολέμων, που στα ενδιάμεσα διαστήματα θα περιλαμβάνει βραχυπρόθεσμες αναγκαστικές συμφωνίες αποφυγής της συνολικής κατάρρευσης.

Η οικονομία διεθνώς θα συνηθίσει να ισορροπεί πάνω στο τεντωμένο σχοινί των ισοτιμιών και των ροών κεφαλαίου, που ρυθμίζονται από το αόρατο και μακρύ χέρι ελάχιστων - δυστυχώς -κέντρων χρηματοπιστωτικής ισχύος. Αυτό το χέρι όμως πιέζει αφόρητα και επικίνδυνα , τα μεγαλύτερα τμήματα της παγκόσμιας κοινωνίας …



Σχόλιο Παναγιώτη Γεννηματά:

Η διαφορά είναι ότι σήμερα δεν αφήνουμε την κρίση να κάνει τη δουλειά της. Να καθαρίσει δηλαδή το τοπίο από το πλεόνασμα πλασματικού κεφαλαίου. Τα έχουν πεί όλα οι μαρξιστές οικονομολόγοι και κυρίως η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Χίλφερντιγκ το 1910. Οι ψευτοκεϋνεσιανές αντικυκλικές προσπάθειες διαιωνίζουν τις κρίσεις συντηρώντας τα πλεονάσματα πλασματικού κεφαλαίου. Παράλληλα ο πόλεμος έχει, ως οικονομική αντί-δράση εξουδετερωθεί στο κέντρο του συστήματος. Η κρίση είναι λογική φάση στην πορεία υπερσυσσώρευσης. Όσο όμως προσπαθείς να την βγάλεις από το λογικό κύκλο τόσο μεγαλώνεις τον κύκλο...


andrianopoulos.gr