Οι ΗΠΑ έβλεπαν τον Λαλιώτη πίσω από τη 17Ν

• Αμερικανοί αξιωμα τούχοι ισχυρίζονταν ότι ηγετικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ κινούσαν τα νήματα της τρομο­κρατίας στην Ελλάδα

Του Μιχάλη Ιγνατίου

Μέχρι και μερικούς μήνες πριν από τη σύλληψη του βασικού πυρήνα της οργάνωσης 17 Νοέμβρη, Αμερικανοί αξιωματούχοι ισχυρίζονταν σε απόρρητες εκθέσεις και εμπιστευτικά τηλεγραφήματά τους ότι οι Ελληνες τρομοκράτες καθοδηγούνταν από ηγετικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ.
Ειδική και συχνή αναφορά γινόταν στον Κώστα Λαλιώτη και τον Ιωσήφ Βαλυράκη, ενώ για μεγάλο διάστημα ο Ανδρέας Παπανδρέου θεωρούνταν ο καθοδηγητής της 17 Νοέμβρη - σχετικός υπαινιγμός υπάρχει σε... άκρως απόρρητο τηλεγράφημα του υφυπουργού Εξωτερικών Λόρενς Ιγκλμπέργκερ που εστάλη στον Αμερικανό πρέσβη Μοντίγκλ Στερνς την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου του 1983.

Υποψίες είχαν και για τον μετέπειτα διοικητή της ΚΥΠ Κώστα Τσίμα, με τον οποίο όμως -όπως δείχνουν τα έγγραφά τους- συζητούσαν για τη δραστηριότητα των τρομοκρατικών οργανώσεων στην Ελλάδα. Στις συζητήσεις αυτές ο Τσίμας ήταν πάντα κατηγορηματικός ότι το ΠΑΚ και το ΠΑΣΟΚ δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με την 17Ν ή άλλες παρόμοιες οργανώσεις.

Λάθος πληροφορίες
Εκθέσεις και τηλεγραφήματα έχουν υπογράψει όλοι σχεδόν οι Αμερικανοί πρέσβεις από το 1975 μέχρι το 2002, ένας δε εξ αυτών, ο Τόμας Νάιλς, παρέδωσε το 1995 στην ελληνική κυβέρνηση -πρωθυπουργός ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου- επιστολή στην οποία ανέφερε το όνομα εκείνου που υποτίθεται ότι υπέγραφε τις προκηρύξεις της 17Ν. Παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο τηλεγράφημα παραμένει απόρρητο και δεν μπορεί να δημοσιοποιηθεί, εντούτοις πληροφορηθήκαμε ότι ο ισχυρισμός του κ. Νάιλς ήταν λανθασμένος.

Γενικά, όσα υποστήριξαν ή ισχυρίστηκαν οι Αμερικανοί διπλωμάτες μετά τη δολοφονία του σταθμάρχη της CIA Ρίτσαρντ Γουέλτς και μέχρι τον Ιούνιο του 2002 «αποδείχθηκαν κατά 95% ότι δεν βασίστηκαν σε ορθή πληροφόρηση» δήλωσε στο «Εθνος της Κυριακής» βετεράνος διπλωμάτης ο οποίος υπηρέτησε στην Ελλάδα.

Ο ίδιος Αμερικανός διπλωμάτης αναφέρθηκε σε μία περίπτωση που κατέστη ψύχωση για την αμερικανική πλευρά και αφορά Ελληνα υπήκοο (τον Ι.Σ.) ο οποίος, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, συμμετείχε στη δολοφονία του Γουέλτς. «Γι' αυτόν η πληροφόρηση ήταν ορθή» υποστήριξε εμφαντικά. Στη συνομιλία του με το «ΕτΚ» ομολόγησε ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες σκέφθηκαν να τον απαγάγουν, αλλά το σχέδιο που εκπόνησε ο Γκας Λάσκαρης Αβρακώτος «δεν έλαβε ποτέ το ΟΚ από τον Λευκό Οίκο», αν και παρόμοιες σκέψεις έγιναν και στη διάρκεια της δίκης των μελών της 17Ν.

Πρώην πράκτορας της CIA που υπηρέτησε στην Ελλάδα ομολόγησε στο «ΕτΚ» ότι συμμετείχε στις διαδικασίες τοποθέτησης κοριών σε χώρους όπου διέμεναν και εργάζονταν ο Κώστας Λαλιώτης και άλλα επώνυμα στελέχη του ΠΑΣΟΚ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, παρακολουθούσαν στενά τον πρώην υπουργό ΠΕΧΩΔΕ και οργάνωσαν ειδική επιχείρηση για να τον προκαλέσουν και να τον εξαναγκάσουν «να κάνει το μοιραίο λάθος». Στην επιχείρηση συμμετείχε η ελληνική αστυνομία, ενώ σε κάποια φάση της έλαβε μέρος και ένα ελληνικό μέσο ενημέρωσης.

Η μέθοδος
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Αμερικανοί χρησιμοποιούσαν συχνά μερικά ελληνικά μέσα ενημέρωσης για να δημοσιοποιήσουν τις πληροφορίες τους, μερικές εκ των οποίων λάμβαναν από τη Νέα Δημοκρατία. Στη συνέχεια κατέγραφαν στα τηλεγραφήματά τους το περιεχόμενο των δημοσιευμάτων που είχαν βασιστεί στις δικές τους πληροφορίες, και το υιοθετούσαν επίσημα.

Σε ένα από αυτά που έχει εξασφαλίσει το «ΕτΚ» και φέρει ημερομηνία 20 Μαΐου 1985 (Α), ο πρέσβης Μοντίγκλ Στερνς συνδέει τους κ. Λαλιώτη και Βαλυράκη με τον Χρήστο Τσουτσουβή, που δολοφονήθηκε σε συμπλοκή με αστυνομικούς στου Γκύζη. Ο Αμερικανός πρέσβης φέρει τον τότε γενικό γραμματέα του υπουργείου Δημόσιας Τάξης Κώστα Τσίμα να διαψεύδει ότι ο Τσουτσουβής σκοτώθηκε από τον συνεργό του, όπως είχαν υποστηρίξει δημοσιογράφοι με την καθοδήγηση των Αμερικανών.

Στην περίληψη του εγγράφου ο κ. Στερνς γράφει: «Ο ύποπτος για τρομοκρατία Χρήστος Τσουτσουβής, που σκοτώθηκε σε ανταλλαγή πυρών με την ελληνική αστυνομία στις 15 Μαΐου, ήταν το θέμα στο οποίο επικεντρώθηκε μεγάλο μέρος της σεναριολογίας στον ελληνικό Τύπο. Ο αντιπολιτευόμενος Τύπος διαβεβαίωνε ότι ο Τσουτσουβής ήταν μέλος του ΠΑΣΟΚ και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι συγκάλυπτε τα αποτελέσματα της έρευνας εξαιτίας αυτών των δεσμών. Το ΠΑΣΟΚ αρνήθηκε αυτές τις κατηγορίες. Ενόσω αναμένονται ακόμη τα αποτελέσματα της έρευνας, το ημι-επίσημο πρακτορείο ΑΠΕ ανέφερε ότι Ελληνες αξιωματούχοι πιστεύουν ότι ο Τσουτσουβής ήταν εκτελεστής για λογαριασμό τρομοκρατικής οργάνωσης που δραστηριοποιούνταν στην Ελλάδα αλλά ελεγχόταν από το εξωτερικό».

(Α). Τηλεγράφημα από την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα προς τον υπουργό Εξωτερικών στην Ουάσιγκτον. Θέμα: «Σενάρια για τον ύποπτο για τρομοκρατία Χρήστο Τσουτσουβή». Ημερομηνία:20 Μαΐου 1985, Ωρα: 16.23

TO ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΩΝ ΔΙΑΡΡΟΩΝ: Πώς συνέδεαν Τσουτσουβή με ΠΑΣΟΚ
Στη συνέχεια ο κ. Στερνς καταγράφει τον τρόπο ενημέρωσης των ελληνικών ΜΜΕ: «Ο ελληνικός Τύπος προέβαλε ιδιαίτερα την έρευνα για το παρελθόν (background) του Χρ. Τσουτσουβή. Ωστόσο ελλείψει μιας επίσημης αναφοράς σε σχέση με τις έρευνες και τα αποτελέσματα, βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στις δικές του πηγές, και το αποτέλεσμα είναι ένας αριθμός μη επιβεβαιωμένων -ακόμη- ρεπορτάζ. Σύμφωνα με διάφορες αναφορές, η Αστυνομία εντόπισε γιάφκα που χρησιμοποιούσε ο Τσουτσουβής και βρίσκεται στην οδό Αντιόπης στην Ανω Κυψέλη.

Εκεί βρήκαν το αυθεντικό αντίγραφο του φυλλαδίου που αφέθηκε στο σημείο όπου δολοφονήθηκε πρόσφατα ο εισαγγελέας Γιώργος Θεοφανόπουλος. Την ευθύνη γι' αυτή τη δολοφονία είχε αναλάβει μια οργάνωση ονόματι ''Αντι-κρατική Πάλη'', η οποία φέρεται να θεωρείται από την Αστυνομία ως παρακλάδι της τρομοκρατικής οργάνωσης 17 Νοέμβρη.

Η Αστυνομία επίσης φέρεται να βρήκε εκρηκτικά και πλαστές πινακίδες οδήγησης στο διαμέρισμα. Σύμφωνα με τις αναφορές, η γιάφκα είχε νοικιαστεί από έναν διακοσμητή εσωτερικών χώρων με το όνομα Νίκος Κουβάτσος που δραπέτευσε - τον υποπτεύονται ως τον συνεργό του Τσουτσουβή».

Ο Αμερικανός πρέσβης καταγράφει τους ισχυρισμούς για τη σχέση του Τσουτσουβή με το ΠΑΣΟΚ (με βάση πληροφορίες που είχαν αφήσει να διαρρεύσουν Αμερικανοί αξιωματούχοι):

Οι εκλογές του '81
«Μετά την αναγνώριση του Τσουτσουβή από τον πατέρα του (και όχι από μια αγνώστου ταυτότητος γυναίκα), πολλοί ρεπόρτερ έσπευσαν στο γενέθλιο χωριό του, τον Αγιο Βασίλειο, κοντά στην Κόρινθο για να πάρουν συνεντεύξεις από συγγενείς και φίλους. Εκτός από την αναφορά των κινήσεών του αφότου έφυγε από το χωριό του στο 1971, τα ΜΜΕ είπαν ότι ο Τσουτσουβής επέστρεψε στον Αγιο Βασίλειο το 1981 για να ψηφίσει στις εθνικές εκλογές.

Υποστήριξαν ότι ο Τσουτσουβής συμμετείχε ενεργώς στην προεκλογική εκστρατεία για το ΠΑΣΟΚ και ότι εκείνη την εποχή ήταν ενεργό μέλος της τοπικής οργάνωσης. Επιπλέον ο αντιπολιτευόμενος Τύπος διαβεβαίωσε ότι ο Τσουτσουβής ήταν μέλος του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ, ο πρόδρομος του ΠΑΣΟΚ) στις αρχές της δεκαετίας του ΄70. Αναλύοντας σενάρια υποστήριξαν ότι είχε σχέσεις με κορυφαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ, συμπεριλαμβανομένου του υφυπουργού Νέας Γενιάς Κώστα Λαλιώτη και του πρώην υφυπουργού Επικοινωνιών Ιωσήφ Βαλυράκη - ο τελευταίος ήταν επικεφαλής του παραρτήματος του ΠΑΚ στη Σουηδία. Οι ίδιες εφημερίδες κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι συγκάλυπτε τα αποτελέσματα της έρευνας επειδή ο Τσουτσουβής είχε δεσμούς με το ΠΑΣΟΚ.

Αυτές οι κατηγορίες ανάγκασαν το ΠΑΣΟΚ να εκδώσει ανακοίνωση με την οποία αρνείτο ότι ο Τσουτσουβής ήταν μέλος είτε του ΠΑΚ είτε του ΠΑΣΟΚ. Παρομοίως ο Λαλιώτης αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι είχε συναντήσει ποτέ τον Τσουτσουβή. Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος ανέφερε ότι δεν ήταν ο Τσουτσουβής μέλος της εκλογικής επιτροπής του ΠΑΣΟΚ στον Αγιο Βασίλειο το 1981, αλλά ο ξάδερφός του με τον οποίο έχουν το ίδιο ονοματεπώνυμο». για τη δραση του τσουτσουβη Eκτελεστής της «Αντικρατικής Πάλης»

Το τηλεγράφημα του Στερνς αναφέρει και τα εξής: «Παρότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει μέχρι στιγμής αποκαλύψει τις λεπτομέρειες της έρευνας, το ημι-επίσημο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ανέφερε στις 20 Μαΐου ότι τα παρακάτω συμπεράσματα έχουν εξαχθεί από την Ελληνική Αστυνομία και την ΚΥΠ, οι οποίες -όπως είπε- συνεργάζονταν αρμονικά με την Interpol και την ιταλική, την αυστριακή, τη γαλλική και τη γερμανική αστυνομία.

Ο Τσουτσουβής ήταν "εκτελεστής" για την "Αντικρατική Πάλη" που ήταν μία από τις διάφορες οργανώσεις που δραστηριοποιούνταν στην Ελλάδα, αλλά ελέγχονταν από το εξωτερικό. Ο Τσουτσουβής είχε λάβει ειδική εκπαίδευση στο εξωτερικό ως "μαχητής πόλεων". Επιπλέον τα δακτυλικά αποτυπώματα του Τσουτσουβή βρέθηκαν "σε διάφορες άλλες εγκληματικές δραστηριότητες" και τον ενέπλεξαν στη δολοφονία του Θεοφανόπουλου.

Σε μια συνάντηση με αξιωματούχο της Πρεσβείας στις 17 Μαΐου ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Δημόσιας Τάξης Κώστας Τσίμας εξέφρασε την πεποίθηση ότι ο νεκρός που οπλοφορούσε και ο συνεργός του ήταν μέλη της 17 Νοέμβρη ή τουλάχιστον κάποιας τρομοκρατικής οργάνωσης. Σύμφωνα με τον Τσίμα, ο Τσουτσουβής είχε τρεις σφαίρες πάνω του, όλες είχαν προέλθει από τον αστυνομικό. Είπε ότι τα ρεπορτάζ σύμφωνα με τα οποία σκοτώθηκε από τον συνεργό του που διέφυγε είναι αναληθή».

Σχολιάζοντας όλες τις πληροφορίες που είχε στη διάθεσή του εκείνη τη στιγμή ο Αμερικανός πρέσβης έγραψε προς τον προϊστάμενό του στην Ουάσιγκτον το εξής σχόλιο:

«Η κλεμμένη και τοποθετημένη από πριν μοτοσικλέτα με τις χαλκευμένες πινακίδες κυκλοφορίας είναι αγαπημένο modus operandi της 17 Νοέμβρη. Οπως και η άμεση απάντηση με πυρά στην προσέγγιση των αστυνομικών που ζητούσαν ταυτότητες. Διαθέσιμες πληροφορίες ωστόσο συνδέουν τον Τσουτσουβή περισσότερο με την ''Αντικρατική Πάλη'' παρά με τη 17 Νοέμβρη και δεν υπάρχουν ακόμη αδιάσειστες αποδείξεις που να συνδέουν τις δύο οργανώσεις. Η αστυνομία συνεχίζει τις έρευνες με εμφανή επιμέλεια και εμείς θα συνεχίσουμε να αναφέρουμε πληροφορίες μόλις αυτές γίνουν διαθέσιμες».

Από Στερνς και Ιγκλμπέργκερ υπονοούμενα για τον Ανδρέα
Απαντώντας στον τότε υφυπουργό Εξωτερικών Λόρενς Ιγκλμπέργκερ, που του είχε αποστείλει επιστολή, η οποία παραμένει απόρρητη, ο πρέσβης Μοντίγκλ Στερνς γράφει στις 11 Δεκεμβρίου 1983 ότι τον ανησυχεί η σχέση με την κυβέρνηση Παπανδρέου στον τομέα ασφάλειας (Γ):

«Το πιο πολύπλοκο και ευαίσθητο ζήτημα που ανακύπτει από το μήνυμά σας αφορά τις σχέσεις με την ελληνική κυβέρνηση στον τομέα της ασφαλείας και πληροφοριών», αναφέρει ο Αμερικανός πρέσβης, ο οποίος δεν προσπαθεί να στρέψει τα φώτα της CIA μακριά από τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Γράφει: «Αν αυτό συμβαίνει ή όχι (σ.σ.: αναφέρεται στην υποτιθέμενη σχέση με το ΠΑΣΟΚ), πρέπει σίγουρα να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για να πείσουμε την ελληνική κυβέρνηση ότι η Ελλάδα έχει πρόβλημα ασφαλείας μεγαλύτερο από το δικό μας. Επιπλέον, ενώ στο παρελθόν ήμασταν ο πρωταρχικός στόχος ομάδων, όπως η «17 Νοέμβρη», υπάρχει κάθε πιθανότητα ότι η ίδια η κυβέρνηση θα στοχοποιηθεί στο μέλλον. Η μόνη πραγματική ασφάλεια για την κυβέρνηση, καθώς και εμάς, είναι η διάλυση της «17 Νοέμβρη» και η πάταξη των τρομοκρατών όποιοι και αν είναι. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να είναι πρόθυμη να συνεχίσει την έρευνα όπου και αν οδηγεί αυτή» (εννοεί ακόμα και αν οδηγεί στο ΠΑΣΟΚ)!

Στο ίδιο τηλεγράφημα ο Στερνς συμφωνεί με τον Ιγκλμπέργκερ ότι «τα πραγματικά αποτελέσματα πρέπει να ξεκινήσουν από τον πρωθυπουργό (Παπανδρέου). Συνεπώς πιστεύω ότι το μοναδικό και πιο σημαντικό θέμα που πρέπει να συζητήσει ο υπουργός Σουλτς με τον Παπανδρέου στις 7 Δεκεμβρίου 1983 είναι ο αντιαμερικανισμός στην Ελλάδα και τι πρέπει να κάνει η ελληνική κυβέρνηση για να τον αντιμετωπίσει. Αυτό το θέμα είναι μόλις ένα μικρό βήμα από το πρόβλημα της τρομοκρατίας στην Ελλάδα και για τον τρόπο που θα το εξαλείψει η ελληνική κυβέρνηση».

(Γ). Τηλεγράφημα από την αμερικανική πρεσβεία προς τον υπουργό Εξωτερικών με κοινοποίηση και στον υφυπουργό Εξωτερικών Λόρενς Ιγκλμπέργκερ. Θέμα: «Τάσεις της πολιτικής της ελληνικής κυβέρνησης για την τρομοκρατία: Η εκτίμηση και οι εισηγήσεις μου». 11 Δεκεμβρίου 1983, Ωρα: 14.07

Ο Ντάνος Κρυστάλλης και η Πρεσβεία
«Αγαπημένος» των συγγραφέων των τηλεγραφημάτων ήταν για ένα μεγάλο διάστημα ο Ντάνος Κρυστάλλης. Στις 26 Ιουνίου 1986 ο τότε Αμερικανός πρέσβης Ρόμπερτ Κίλι έγραψε στον τότε υπουργό Εξωτερικών τα εξής:

1. Ο δημόσιος κατήγορος στην Αθήνα πρότεινε στις 25 Ιουνίου όπως ο Ντάνος Κρυστάλλης, ο πληροφοριοδότης της Αστυνομίας που συνελήφθη ως ύποπτος τρομοκράτης, κατηγορηθεί για μία εγκληματική ενέργεια (κατοχή εκρηκτικών) και τρία πταίσματα. Απορρίφθηκαν οι πιο σοβαρές κατηγορίες για απόπειρα ανθρωποκτονίας κατά του ηγέτη της μείζονος αντιπολίτευσης Μητσοτάκη και εμπλοκή σε τρομοκρατικές ενέργειες για τις οποίες είχε πιέσει ο εισαγγελέας τον περασμένο Σεπτέμβριο. Δεν δόθηκε καμία εξήγηση. Ο Κρυστάλλης είναι εκτός φυλακής με εγγύηση.

2. Παρότι κάποιες από τις εφημερίδες της 26ης Ιουνίου ασχολήθηκαν εκτενώς με το γεγονός ότι μειώθηκαν οι ποινές κατά του Κρυστάλλη, οι περισσότερες εφημερίδες δημοσίευσαν μικρά σε έκταση ρεπορτάζ. Οταν ο Κρυστάλλης συνελήφθη για πρώτη φορά πέρυσι, και στη συνέχεια αποκαλύφθηκε ότι δούλευε επί πληρωμή ως πληροφοριοδότης για την ΚΥΠ και τέσσερις άλλες υπηρεσίες πληροφοριών, η αντιπολίτευση έκανε «σημαία» την εν λόγω υπόθεση ως απόδειξη της ανικανότητας της κυβέρνησης να εξουδετερώσει την τρομοκρατία.

3. (Σχόλιο): Η άποψη που επικρατεί στην Αθήνα για τον Κρυστάλλη είναι ότι πρόκειται για ένα άτομο που πιθανώς εκμεταλλεύτηκε, αλλά ταυτόχρονα έγινε και αντικείμενο εκμετάλλευσης από τις διάφορες υπηρεσίες πληροφοριών για τις οποίες εργαζόταν. Η απόρριψη των πιο σοβαρών κατηγοριών εναντίον του δεν προκαλεί έκπληξη, αφού η επιβολή τους -αν υποθέσουμε ότι υπήρχαν επαρκείς αποδείξεις- θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη αμηχανία στην κυβέρνηση».